Πρεμιέρα κάνει σε λίγες ημέρες στη Θεσσαλονίκη το έργο του γνωστού Σέρβου συγγραφέα Ντούσαν Κοβάτσεβιτς, «Ο Επαγγελματίας»- ένα έργο διαχρονικά πολιτικό και βαθιά ανθρώπινο που έχει χαρακτηριστεί -από τον ίδιο τον δημιουργό του- ως «θλιβερή κωμωδία».
Το έργο τοποθετείται στο Βελιγράδι, λίγο μετά τον θάνατο του Στρατάρχη Τίτο. Ο αστυνομικός Λούκα Λάμπαν, που επί δεκαοκτώ χρόνια παρακολουθούσε στενά την αντικαθεστωτική δράση του συγγραφέα και νυν διευθυντή εκδοτικού οίκου Τέγια Κράιγ, εισβάλλει τώρα στο γραφείο του τελευταίου και του ανατρέπει όλη του τη ζωή. Του θυμίζει ξεχασμένα περιστατικά της ζωής του, του επιστρέφει χαμένα προσωπικά αντικείμενα και τον αναγκάζει να κάνει μια πορεία πίσω στον χρόνο. Ένα ξεκαθάρισμα λογαριασμών ανάμεσα στο χθες και το σήμερα και ένας ογκώδης αστυνομικός φάκελος που μετατρέπεται σε λογοτεχνικό έργο.
«Ο Επαγγελματίας» παρουσιάζεται από τις 12/1 στο Θέατρο Σοφούλη σε μετάφραση Γκάγκα Ρόσιτς και σκηνοθεσία Kυριάκου Δανιηλίδη. Πρόκειται για την πρώτη παραγωγή της νεοσύστατης ομάδας Enigma Theatre Group. Οι ηθοποιοί Ηλίας Παπαδόπουλος και Δημήτρης Χατζημιχαηλίδης, δύο από τα μέλη του σχήματος μιλούν στο alterthess.gr και μας δίνουν μία πρώτη γεύση για την παράσταση.
Συνέντευξη στην Ευγενία Χατζηγεωργίου
Ποιους ήρωες υποδύεστε; Πως αντιλαμβάνεστε τους ρόλους σας;
(Δ.Χ) Υποδύομαι τον Τρελό. Η ξαφνική εμφάνιση αυτού του χαρακτήρα κατά τη διάρκεια της παράστασης σπάει τη ροή του έργου και για μια στιγμή δημιουργεί μια περίεργη ισορροπία που με τη σειρά της αντικαθίσταται εκ νέου από μια καινούρια. Κάνει όμως και κάτι ακόμα ο Τρελός: Με την παρουσία του και τις ενέργειες του σμπαραλιάζει τον ιδιότυπο «λυρισμό» που έχει αναπτυχθεί στη σχέση των δύο αντρών (Τέγια/Λούκα) που βλέπουμε να εξελίσσεται. Και είναι προσωπική μου άποψη, που φτάνει στα όρια της ανάγκης σήμερα τόσο στο θέατρο όσο και στη ζωή μας, πως είναι απαραίτητο, συχνά κάτι να ταράζει τα «νερά» ώστε να μη λιμνάζουν.
(Η.Π) Eγώ υποδύομαι τον Τέγια. Έναν πρώην αντικαθεστωτικό, νυν διευθυντή εκδοτικού οίκου συγγραφέα, που απρόσμενα δέχεται μια επίσκεψη από έναν άνθρωπο ο οποίος τον φέρνει αντιμέτωπο με το παρελθόν του και, κατά συνέπεια, με το παρόν του. Είναι ένας άνθρωπος που προσπαθεί να διαρκώς να καταλάβει – όχι απαραίτητα τι συμβαίνει γύρω του, αλλά τι συμβαίνει μέσα του. Και στην προσπάθεια διαλύει ό,τι έχει γύρω του. ‘Η χτίζει κάτι καινούργιο – ας το αποφασίσετε εσείς αυτό.
Το έργο του Κοβάτσεβιτς τοποθετείται στο Βελιγράδι, λίγο μετά τον θάνατο του Στρατάρχη Τίτο. Ποια στοιχείο το καθιστούν επίκαιρο/ διαχρονικό;
(Δ.Χ) Το παρόν του έργου είναι πράγματι αυτό, όσα λέγονται όμως αφορούν άμεσα είτε έμμεσα το παρελθόν της Γιουγκοσλαβίας και πιο συγκεκριμένα την περίοδο διακυβέρνησης του Τίτο. Κι είναι πολύ ιδιαίτερη αυτή η περίοδος και με πολύ προσεκτικά βηματάκια την προσεγγίζω κι εγώ, μιας και η βιβλιογραφία που είναι διαθέσιμη στα ελληνικά δεν είναι η απαραίτητη ποσοτικά. Αυτό που σίγουρα βρίσκω διαχρονικό ως συμπέρασμα, είναι πως η μία όψη ενός νομίσματος δεν αντιστοιχεί σε διαφορετική αξία από ότι η άλλη. Πιο συγκεκριμένα, το κεφαλαιοκρατικό σύστημα παραγωγής, σε σύγκριση με τον «αιρετικό υπαρκτό σοσιαλισμό» που εφαρμόστηκε στην Ομοσπονδιακή Λαϊκή Δημοκρατία της Γιουγκοσλαβίας του Τίτο, δεν έχει ουσιαστικές διαφορές. Ούτε ως προς τις μεθόδους, ούτε ως προς τα αποτελέσματα. Κι αυτό ταυτόχρονα δημιουργεί επίκαιρα ερωτήματα στην περίοδο που βρισκόμαστε. Υπάρχουν εναλλακτικές διέξοδοι εκτός από τις δύο βασικές που γνώρισε η Ιστορία; Κι αν ναι, είναι πράγματι εναλλακτικές; Είναι πράγματι διέξοδοι; Επιπρόσθετα, σε ένα καλογραμμένο έργο όπως είναι ο «Επαγγελματίας» δεν πιστεύω ότι κάτι χρησιμοποιείται τυχαία. Δεν είναι παράδοξο λοιπόν, να συνομιλούν για τα πεπραγμένα ενός κατ’ όνομα εργατικού κράτους, ένας μικροαστός συγγραφέας με έναν αστυνομικό; Κι οι εργάτες; Πού είναι;
(Η.Π) Το έργο τοποθετείται στον τόπο του και τον χρόνο του. Δηλαδή, στην Σερβία της δεκαετίας του ’90. Μια Σερβία που προσπαθεί μέσα στο πρώην γιουγκοσλαβικό μωσαϊκό να βρει την ταυτότητά της, τόσο απέναντι στο εσωτερικό της όσο και απέναντι στους γείτονές της. Και όλοι θυμόμαστε πως «βγήκε» από την περιπέτεια Μιλόσεβιτς. Τώρα, αν οι θεατές παρακολουθώντας τις ιστορίες των χαρακτήρων του Κοβάτσεβιτς κάνουν αντιστοιχίες με τη δικιά μας παρούσα κατάσταση, αυτό θα μας χαροποιήσει ιδιαίτερα. Εξάλλου, ένα έργο τέχνης γίνεται γοητευτικότερο όταν υπαινίσσεται, όχι όταν επεξηγεί.
Στο επίκεντρο του έργου είναι η βία της εξουσίας. Ποιες μορφές της αναγνωρίζετε στην ελληνική πραγματικότητα;
(Δ.Χ) Η βασικότερη μορφή βίας που αναγνωρίζω στην ελληνική πραγματικότητα είναι αυτή που βιώνει ο κόσμος της εργασίας (συμπεριλαμβανομένων και των ανέργων). Κάποτε έπρεπε να επικαλείται κανείς θεωρίες για να τονίζεται η καθημερινή βία που ασκείται μέσω της ανεργίας ή της εκμετάλλευσης στην εργασία. Σήμερα η πραγματικότητα την έχει φέρει τόσο πολύ στο προσκήνιο που την έχει καταστήσει οφθαλμοφανή ακόμα και στον πιο δύσπιστο. Η βία αυτή γίνεται ακόμα πιο απροκάλυπτη και άμεση, όταν το κράτος χρησιμοποιεί τους κατασταλτικούς μηχανισμούς του για να «βάλει τα πράγματα σε τάξη». Βλέποντας τα ΜΑΤ να αιματοκυλούν απρόκλητα τις περισσότερες από τις διαδηλώσεις και να προβαίνουν σε αθρόες συλλήψεις, ουσιαστικά βρισκόμαστε μπροστά στην ίδια την απαγόρευση της συλλογικής διεκδίκησης. Υπάρχει πιο καθολική βία από αυτήν;
(Η.Π) «Η βία της εξουσίας». Έχω μια αισθητική διαφωνία με αυτή τη φράση. Πιστεύω περισσότερο στη «βία της καθημερινότητας». Ο εκφασισμός της κοινωνίας ξεκινάει πρώτα από εμάς τους ίδιους, από τις διαπροσωπικές μας σχέσεις. Όταν ανεχόμαστε παραβατικές συμπεριφορές που παρατηρούμε ή ακόμα-ακόμα εφαρμόζουμε εμείς οι ίδιοι γύρω μας, είναι σαν να τις νομιμοποιούμε. Συνεκδοχικά, δεν αντιδρούμε στη βία όταν αυτή ασκείται από «τους από πάνω». Οποιουσδήποτε «από πάνω». Ας φροντίσουμε, επομένως, να αλλάξουμε πρώτα τη δική μας συμπεριφορά απέναντι στους γύρω μας και μετά να αντισταθούμε στην «βία της εξουσίας». Αλλά αυτό, νομίζω θέλει πολύ δουλειά. Είναι θέμα παιδείας.
Πείτε μας δύο λόγια για το Enigma Group Theater. Πως προέκυψε η συμμετοχή σας στο νέο αυτό εγχείρημα;
(Δ.Χ) Η ομάδα αυτή αποτελείται από ανθρώπους που έχω ξανασυνεργαστεί με τον έναν ή με τον άλλο τρόπο. Είναι άνθρωποι που διαφωνούμε σε πολλά πράγματα αλλά μπορώ να πω με σιγουριά πως εμπιστεύομαι την διάθεσή τους για ομαδική δουλειά και την εντιμότητά τους απέναντι στο συλλογικό εγχείρημα. Και σίγουρα η συνεργασία μου μαζί τους είναι εποικοδομητική και το σημαντικότερο στις μέρες μας: Με διασκεδάζει πολύ. Κι αυτό είναι δυσεύρετο.
(Η.Π) Λίγο από παρόρμηση, λίγο από ανάγκη. Όταν ο Κυριάκος αποφάσισε να ασχοληθεί ξανά με το έργο που αποτέλεσε τη διπλωματική για το πτυχίο του πριν από δέκα χρόνια και απευθύνθηκε σε μας (παράσταση στην οποία συμμετείχε και ο Δημήτρης στον ίδιο ρόλο), σκεφτήκαμε να δώσουμε ταυτότητα στην ομάδα που δημιουργήσαμε. Κυρίως για να κάνουμε σαφές ότι είμαστε άνθρωποι με κοινούς κώδικες και στόχους. Έτσι, συνασπιστήκαμε με στόχο το ανέβασμα αυτού του έργου και αυτή τη δεδομένη στιγμή. Τι μας επιφυλάσσει το αύριο; Enigma. Καταλάβατε τώρα;
Πως δύσκολο/ εύκολο είναι για νέους καλλιτέχνες όπως εσείς να ζείτε και να εργάζεστε στην πόλη της Θεσσαλονίκης σήμερα;
(Δ.Χ) Το να ζω στη Θεσσαλονίκη όπου γεννήθηκα και μεγάλωσα μου είναι πολύ εύκολο ως και ζητούμενο. Το να εργάζομαι όμως είναι δύσκολο πολύ και στο θέατρο αλλά και γενικότερα. Δεν είναι πολύ διαφορετικά τα πράγματα στο δικό μας εργασιακό περιβάλλον από ότι σε άλλους κλάδους. Ανασφάλεια, ανεργία και πολλές ώρες δουλειάς για λίγα χρήματα. Σε κάθε περίπτωση, το χειρότερο που έχουμε να κάνουμε όλοι μας είναι να το βάλουμε κάτω. Από την παραίτηση προέκυψε ποτέ τίποτε ελπιδοφόρο, τίποτε νέο, τίποτε που να θυμίζει «ζωή»; Όσο παλεύουμε, μπορούμε να ελπίζουμε. Κι όσο ελπίζουμε, ζούμε.
(Η.Π) Όσο δύσκολο είναι και για έναν φούρναρη ή νοσοκόμο ή εκπαιδευτικό. Το πρόβλημα είναι κοινό, είναι κοινωνικό και δεν κοιτάει επαγγέλματα. Εδώ είμαστε εμείς όμως, σε πείσμα των καιρών, σε πείσμα του συστήματος και κυρίως σε πείσμα των ίδιων των γενεών που το έφτιαξαν και το συντήρησαν, να εργαζόμαστε. Κι ας εργαζόμαστε σε πέντε δουλειές ταυτόχρονα. Κάποτε και κάπως θα αλλάξει το σύστημα, δε μπορεί. Δεν ξέρω πως (κι αν ήξερα μάλλον δε θα είχε και πλάκα η όλη προσπάθεια), αλλά θα αλλάξει. Τρία πράγματα χρειαζόμαστε: υγεία, καθαρά μυαλά και υποστήριξη από τους γύρω μας. Όλα τα υπόλοιπα βρίσκονται στα κείμενα. Στο χέρι μας είναι να τα ανακαλύψουμε. Και να τα επικοινωνήσουμε.
Δείτε επίσης:
Στείλτε email και κερδίστε εισιτήρια για την παράσταση «Ο Επαγγελματίας»