Μεγάλη ήταν η ανταπόκριση πολιτών, συλλογικοτήτων, δημοτικών κινήσεων, οργανώσεων καθώς και εκπροσώπων περιβαλλοντικών ομάδων στο κάλεσμα της περιβαλλοντικής οργάνωσης «Fridays For Future» την Τρίτη το απόγευμα στο Στέκι Μεταναστών/Κοινωνικό Κέντρο που διοργάνωσε ενημερωτική συνάντηση σχετικά με την επιχειρούμενη εγκατάσταση Πλωτής Μονάδας Αποθήκευσης και Αεριοποίησης Υγροποιημένου Αερίου (LNG) στον Θερμαϊκό Κόλπο για λογαριασμό της Elpedison. Κατά τη διάρκεια της συνάντησης οι παρευρισκόμενοι-ες ενημερώθηκαν από την Ερμιόνη Φρεζούλη και τον Μανόλη Σαββάκη, μέλη της κολλεκτίβας «Gastivists» σχετικά με τις επιπτώσεις που θα προκύψουν από την λειτουργία μιας τέτοιας εγκατάστασης στο περιβάλλον. Συζητήθηκαν ακόμη κίνδυνοι από ενδεχόμενο ατύχημα στην πλατφόρμα με ανάφλεξη στην πηγή ενώ παράλληλα αποδομήθηκαν μύθοι περί της αναγκαιότητας τέτοιων υποδομών που δημιουργούν ακόμη μεγαλύτερη εξάρτηση από την βιομηχανία του εξορυκτισμού αλλά και τον κίνδυνο νέων γεωπολιτικών εντάσεων. Εκφράστηκαν επιπλέον προβληματισμοί σχετικά με τις επιπτώσεις της Πλωτής Μονάδας στους μυδοκαλιεργητές και τους αλιεργάτες της Χαλάστρας και της Ν. Μηχανιώνας, τις βλαπτικές επιδράσεις στους υδροβιότοπους και γενικότερα στον Θερμαϊκό Κόλπο.
Από το κοινό τέθηκαν ερωτήματα στους εισηγητές/τριες και στη συνέχεια ακολούθησε συζήτηση σχετικά με τη δημιουργία μιας Πρωτοβουλίας εναντίωσης σε μια τέτοια εγκατάσταση.
Δημοσιεύουμε μια περίληψη της ενημερωτικής εισήγησηw της Ερμιόνης Φρεζούλη από την κολλεκτίβα Gastivists.
Τι είναι το LNG;
Το LNG (Liquefied “Natural” Gas) ή ΥΦΑ (Υγροποιημένο «Φυσικό» Αέριο) δεν είναι τίποτε άλλο παρά το ορυκτό αέριο (που εδώ και δεκαετίες η βιομηχανία ορυκτών καυσίμων το παρουσιάζει ως κάτι καθαρό, φιλικό προς το περιβάλλον). Πρόκειται λοιπόν για το ορυκτό αέριο που δεν μεταφέρεται μέσω αγωγών σε αέρια μορφή, αλλά ψύχεται στους -162°C προκειμένου να υγροποιηθεί και να μεταφερθεί σε μεγάλες αποστάσεις με πλοία. Να σημειώσουμε ότι ο ελληνικός εφοπλιστικός στόλος έχει το 22% των πλοίων LNG παγκοσμίως, ενώ κατασκευάζονται άλλα 137.
Το ορυκτό αέριο φιγουράρει στην 3η θέση των εκπομπών άνθρακα που σχετίζονται με την παραγωγή ενέργειας. Αποτελείται κυρίως από μεθάνιο, ένα πολύ ισχυρό αέριο του θερμοκηπίου, έως και 84-86 φορές πιο επικίνδυνο από το CO2 κατά τα πρώτα 20 χρόνια μετά την εκπομπή και φυσικά ευθύνεται για την υπερθέρμανση του πλανήτη και την κλιματική κρίση.
Καθώς η εφοδιαστική αλυσίδα του LNG είναι μεγάλη (εξόρυξη, υγροποίηση, μεταφορά με πλοία, επαναεριοποίηση, διανομή μέσω αγωγών στους τελικούς χρήστες), υπάρχουν διαρροές σε όλες αυτές τις διαδικασίες. Επίσης, το 1/3 του LNG που διακινείται σήμερα προέρχεται από εξορύξεις με τη διαδικασία του fracking, της χειρότερης και περισσότερο περιβαλλοντικά επιβλαβούς μεθόδου εξόρυξης. Υπάρχουν χώρες που έχουν απαγορεύσει τη χρήση αυτής της μεθόδου στην επικράτεια τους.
Τι είναι το FSRU;
Η μονάδα FSRU (Floating Storage Regasification Unit) που ετοιμάζονται να κατασκευάσουν στο Θερμαϊκό κόλπο είναι ένα πλωτό σκάφος που μπορεί να μεταφέρει, να αποθηκεύει και να αεριοποιεί εκ νέου το αέριο (LNG). Το αέριο στη συνέχεια διοχετεύεται μέσω αγωγού στη στεριά. Άρα πέραν της χωροθέτησης του πλοίου δίπλα στην πόλη και το λιμάνι της Θεσσαλονίκης, θα γίνουν και χερσαία έργα προκειμένου να κατασκευαστεί ο αγωγός που θα μεταφέρει το ορυκτό αέριο στον τελικό χρήστη.
Και γιατί δεν το θέλουμε, ούτε στη Θεσσαλονίκη, ούτε πουθενά
Πέραν της προφανούς ανάγκης να σταματήσουμε τη χρήση ορυκτών καυσίμων αν θέλουμε να συνεχίσουμε να ζούμε σε κάτι που θα μοιάζει με τον πλανήτη και τον ανθρώπινο πολιτισμό που έχουμε σήμερα, καθώς η κλιματική κρίση είναι εδώ και οι συνέπειες της είναι ήδη εμφανείς (με πιο πρόσφατο παράδειγμα τις πλημμύρες στην Ιταλία) ο κίνδυνος ατυχημάτων είναι υπαρκτός και τρομακτικός, αυτό δείχνει και η διεθνής εμπειρία.
Αν υπάρξει ανάφλεξη στην πηγή, οι ατμοί LNG μπορούν να παρασυρθούν ως αιωρούμενες φλόγες που καίγονται σε υψηλές θερμοκρασίες και μπορούν να προκαλέσουν εγκαύματα το δέρμα μέχρι και 1,5 χλμ μακριά και δεν μπορούν να σβήσουν με καμία από τις γνωστές τεχνολογίες πυρόσβεσης, εκρήγνυται όταν βρεθεί στο νερό, προκαλεί ασφυξία όταν εκχυθεί στη γη, ενώ όταν διαρρέει στον αέρα, μετατρέπεται σε άοσμα σύννεφα που παγώνουν το δέρμα. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις είναι το ατύχημα σε εργοστάσιο αποθήκευσης LNG στις ΗΠΑ στην πολιτεία Ουάσιγκτον το 2014 που οδήγησε σε τραυματισμούς αρκετών εργαζομένων, εκκένωση εκατοντάδων ανθρώπων από τις εστίες τους και εκτόξευση βαρέων αντικειμένων σε απόσταση πολλών εκατοντάδων μέτρων μετά από μια ισχυρή έκρηξη , ενώ αντίστοιχα, σε τερματικό σταθμό LNG στην Αλγερία το 2004, όπου σκότωσε 27 και τραυμάτισε 7450 ανθρώπους. Πρόσφατα, η έκρηξη στον αγωγό NordStream έφερε στην επιφάνεια, περάν του κινδύνου των ατυχημάτων, το θέμα της ασφάλειας, αφού τέτοιου είδους εγκαταστάσεις αποτελούν στόχους τρομοκρατικών επιθέσεων (υπαρκτών ή κατασκευασμένων). Και όλα τα παραπάνω ισχύουν ακόμα περισσότερο όταν μιλάμε για την περιοχή μας που έχει έντονη σεισμική δραστηριότητα, γεγονός που αυξάνει τον κίνδυνο ατυχημάτων.
Περί ενεργειακής ασφάλειας, ειρήνης, πράσινης ανάπτυξης και άλλων μυθευμάτων
Μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία, η Ευρωπαϊκή Ένωση μπήκε σε μια φρενήρη κούρσα απόκτησης όσο το δυνατόν περισσότερων ποσοτήτων LNG για να εξασφαλίσει την ενεργειακή της ασφάλεια και να απεξαρτηθεί από το ρωσικό αέριο. Αυτό υπήρξε εξαιρετική ευκαιρία για τις εταιρίες ορυκτών καυσίμων προκειμένου να πιέσουν και να πετύχουν αδειοδοτήσεις και χρηματοδότηση για ακόμα περισσότερα έργα (αγωγούς, αλλά κυρίως τερματικούς σταθμούς LNG). Ωστόσο ο μύθος περί της ανάγκης για περισσότερες υποδομές αερίου και LNG καταρρίπτεται από τις προβλέψεις της ΕΕ. Στο παρακάτω γράφημα φαίνεται ξεκάθαρα ότι οι υποδομές που ήδη λειτουργούν ή βρίσκονται στο στάδιο της κατασκευής είναι πολλαπλάσιες των προβλέψεων για την κατανάλωση LNG στο μέλλον.
Πηγή: Europe Gas Report 2023, Global Energy Monitor
Αυτός ο πανικός κόστισε στην Ελλάδα 300 εκατ. ευρώ, αφού οι ποσότητες που παραγγέλθηκαν, κατόπιν των αποφάσεων της ΕΕ, δεν καταναλώθηκαν και καθώς η χώρα δεν έχει εγκαταστάσεις αποθήκευσης, αναγκάστηκε να πληρώσει «νοίκι» στην Ιταλία και τη Βουλγαρία.
Και οι ελληνικές κυβερνήσεις διαχρονικά κομπάζουν για το επίτευγμα τους να βάλουν τη χώρα στον ενεργειακό χάρτη και να τη μετατρέψουν σε ενεργειακό κόμβο με την επέκταση του τερματικού σταθμού της Ρεβυθούσας και την κατασκευή 5 σταθμών FSRU (δυο στην Αλεξανδρούπολη, Θεσσαλονίκη, Βόλος, Κόρινθος). Ωστόσο, αν κατασκευαστούν όλα αυτά τα έργα, η ετήσια δυναμικότητα διαχείρισης LNG της Ελλάδας θα φτάσει στα 25 δισ. κ.μ., δηλαδή περίπου τετραπλάσια της σημερινής ζήτησης. Προς το παρόν σε φάση κατασκευής βρίσκεται μόνο ο ένας σταθμός FSRU στην Αλεξανδρούπολη. Η ανάγκη για περισσότερο ορυκτό αέριο είναι ένα μεγάλο ψέμα που το μόνο που εξυπηρετεί είναι τις μεγάλες εταιρίες ορυκτών καυσίμων.
Όλες αυτές οι εγκαταστάσεις έχει αποδειχθεί ότι οδηγούν σε ένταση της στρατιωτικοποίησης στην ευρύτερη περιοχή (το FSRU στην Αλεξανδρούπολη έχει άμεσα συνδεθεί με τη ΝΑΤΟϊκή βάση) και εντείνουν τις γεωπολιτικές εντάσεις, ο πόλεμος στην Ουκρανία αποτελεί ένα αδιαμφισβήτητο δεδομένο, ενώ στα δικά μας οι σχέσεις με Τουρκία σαφώς επιδεινώθηκαν εξαιτίας των ενεργειακών επιλογών των ελληνικών κυβερνήσεων. Ταυτόχρονα αυξάνεται ο υπαρκτός ή κατασκευασμένος κίνδυνος επιθέσεων (η περίπτωση NordStream που αναφέρθηκε και νωρίτερα). Τέλος, το αφήγημα ότι χρειαζόμαστε περισσότερο LNG για να απαλλαγούμε από το κακό ρωσικό αέριο αποτελεί ένα μύθο, αφού το LNG προέρχεται από χώρες με απολυταρχικά καθεστώτα, όχι ιδιαίτερα δημοκρατικότερα από τη Ρωσία.
Και τι θα κάνουμε;
Είναι ξεκάθαρο ότι το μέλλον της ανθρωπότητας και του πλανήτη δεν είναι τα ορυκτά καύσιμα. Συνοπτικά να αναφέρουμε ότι απαιτούνται ριζικές αλλαγές στη βιομηχανία και επανασχεδιασμός του πώς παράγουμε και πώς καταναλώνουμε, έργα πραγματικής εξοικονόμησης ενέργειας στα κτήρια, με έμφαση στα εκατομμύρια ανθρώπους που βρίσκονται στο φάσμα της ενεργειακής φτώχειας (ενεργειακή θωράκιση κτηρίων, θέρμανση/ψύξη, κ.λπ.), εγκατάσταση μικρών ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) για την κάλυψη τοπικών αναγκών, υπό κοινωνικό έλεγχο στην παραγωγή και κατανάλωση ενέργειας και με εμπλοκή τοπικής αυτοδιοίκησης, πραγματική ενίσχυση και επέκταση αξιόπιστων, γρήγορων και ασφαλών Μέσων Μαζικής Μεταφοράς.
Είναι εφικτά όλα αυτά; Τεχνολογικά ναι. Αυτό που λείπει είναι η πολιτική απόφαση που θα βάλει τους ανθρώπους και το περιβάλλον πάνω από τα υπερκέρδη των εταιριών ορυκτών καυσίμων και των πολιτικών που συνδέονται με αυτές.
