Ένα τρα­γού­δι, έ­να λου­λού­δι, μια ε­πα­νά­στα­ση…

Ο πρω­θυ­πουρ­γός της Πορ­το­γα­λίας, Πέ­δρο Πά­σος Κοέ­λιο, ε­ξα­κο­λου­θεί να πα­ρί­στα­ται στο Κοι­νο­βού­λιό του. Το α­να­κα­λύ­ψα­με την προ­η­γού­με­νη ε­βδο­μά­δα, πα­ρα­κο­λου­θώ­ντας ό­σα δια­δρα­μα­τί­στη­καν στη διάρ­κεια μιας ο­μι­λίας του. Δεν ξέ­ρου­με και δεν έ­χει ση­μα­σία τι έ­λε­γε, – συ­ντη­ρη­τι­κός το­πο­τη­ρη­τής τού ε­κεί μνη­μο­νίου εί­ναι – το εν­δια­φέ­ρον μας προήλ­θε α­πό τα θεω­ρεία της Βου­λής. Ενώ, λοι­πόν, μι­λού­σε, μια ο­μά­δα μα­θη­τών που πα­ρα­κο­λου­θού­σε τη συ­νε­δρία­ση, ση­κώ­θη­κε α­πό τη θέ­ση της και άρ­χι­σε να τρα­γου­δά­ει το «Grandola, Vila Morena». Η α­μη­χα­νία στο πρό­σω­πο του πρω­θυ­πουρ­γού α­πο­τύ­πω­σε το μέ­γε­θος του ι­στο­ρι­κού συμ­βο­λι­σμού, που ξε­πέ­ρα­σε σε ε­νέρ­γεια και την πιο δυ­να­τή πρά­ξη α­κτι­βι­σμού. Αλλά, αυ­τή εί­ναι η Πορ­το­γα­λία. Φορ­τω­μέ­νη συμ­βο­λι­σμούς, ξα­νά­φε­ρε στη σκέ­ψη μας, αυ­τό που πε­ρι­γρά­φει ο τίτ­λος του πα­ρό­ντος. Ένα τρα­γού­δι, έ­να λου­λού­δι και μια ε­πα­νά­στα­ση…

Για τη σχέ­ση λου­λου­διών και ε­πα­νά­στα­σης, ο ποιη­τι­κός λό­γος του Ελύ­τη, στο Αξιον Εστί, «προ­φη­τεύει» τη διαρ­κή ε­πα­νά­στα­ση των «φυ­τών και των λου­λου­διών»Τη συ­νε­χή μά­χη φύ­σης και αν­θρώ­που, να νι­κή­σουν τα δε­σμά της κα­τα­πίε­σης. Πιο πε­ζής πραγ­μα­τι­κό­τη­τας, α­πό το ποιη­τι­κό στί­χο, τα «παι­διά των λου­λου­διών» της δε­κα­ε­τίας του ’60 πρό­τει­ναν τη δι­κή τους, «αλ­λό­κο­τη» και «α­δύ­να­τη» τε­λι­κά ε­πα­νά­στα­ση. Λί­γο νω­ρί­τε­ρα, στη «πο­λιορ­κη­μέ­νη» Ελλά­δα, ο «άν­θρω­πος με το γα­ρύ­φαλ­λο» ό­πως τον κα­τέ­γρα­ψαν οι φω­το­γρα­φίες και το σκί­τσο του Πι­κά­σο, χά­ρα­ζε α­νε­ξί­τη­λα τη σχέ­ση του ε­πα­να­στά­τη α­γω­νι­στή με το λου­λού­δι, ε­νώ σε άλ­λο χώ­ρο, χρό­νο και συν­θή­κες, ο Μάο κα­λού­σε να α­φε­θούν 100 λου­λού­δια ν’ αν­θί­σουν…

Αυ­τή η ε­ρω­τι­κή δια­πλο­κή λου­λου­διών και ε­πα­νά­στα­σης θα έ­βρι­σκε στις 25 Απρι­λίου 1974 την α­πό­λυ­τη έκ­φρα­σή της. Η ρου­λέ­τα της ι­στο­ρίας διά­λε­ξε να συμ­βεί αυ­τό στην Πορ­το­γα­λία, ε­νά­ντια στη μα­κρο­βιό­τε­ρη χού­ντα της η­πεί­ρου μας. Τη δι­κτα­το­ρία των Σα­λα­ζάρ – Κα­ε­τά­νο, που συ­μπλή­ρω­νε τό­τε 48 χρό­νια ε­ξου­σίας… Ένα τρα­γού­δι, ως κα­τα­λύ­της, και έ­να λου­λού­δι, σε μία μο­να­δι­κή σύ­μπτω­ση, σφρά­γι­σαν την πε­τυ­χη­μέ­νη ε­πα­νά­στα­ση λα­ού και στρα­τού. Αξί­ζει γι’ αυ­τό να θυ­μη­θού­με, συ­νο­πτι­κά έ­στω, τα γε­γο­νό­τα:
Με α­πό­λυ­τα συ­νω­μο­τι­κό τρό­πο και κά­τω α­πό τη μύ­τη της δι­κτα­το­ρίας Κα­ε­τά­νο, κα­τώ­τε­ροι α­ξιω­μα­τι­κού του στρα­τού α­πο­φά­σι­σαν να κι­νη­θούν δυ­να­μι­κά το ξη­μέ­ρω­μα της 25ης Απρι­λίου 1974, με αρ­χη­γό τον ταγ­μα­τάρ­χη Οτέ­λο Σα­ράι­βα ντε Καρ­βά­λιο.

Ως συν­θη­μα­τι­κά της ε­ξέ­γερ­σης, ο­ρί­στη­καν δύο τρα­γού­δια. Το πρώ­το, με τίτ­λο «Με­τά το Αντίο», εκ­προ­σω­πού­σε τη χώ­ρα στο δια­γω­νι­σμό της Eurovision, που γι­νό­ταν αρ­γά το βρά­δυ της 24ης Απρι­λίου και α­πο­τέ­λε­σε το γε­νι­κό πρό­σταγ­μα για τους πρα­ξι­κο­πη­μα­τίες. (Εί­δα­τε το “πα­νη­γυ­ρά­κι Eurovision”; Μέ­χρι και περ­γα­μη­νές συμ­με­το­χής σε ε­πα­νά­στα­ση δια­θέ­τει!)
Το δεύ­τε­ρο τρα­γού­δι με τίτ­λο «Γκρά­ντο­λα, με­λα­ψή πό­λη» («Grandola, Vila Morena») του α­ντι­στα­σια­κού τρα­γου­δι­στή Ζέ­κα Αφόν­σο, α­πα­γο­ρευ­μέ­νο λό­γω στί­χων που μι­λούν για ι­σό­τη­τα, α­δελ­φό­τη­τα και δι­καιο­σύ­νη των κα­τοί­κων της μι­κρής πό­λης Γκρά­ντο­λα, α­κού­στη­κε στις 12:20 τα ξη­με­ρώ­μα­τα α­πό το κρα­τι­κό ρα­διό­φω­νο δί­νο­ντας το έ­ναυ­σμα της ε­ξέ­γερ­σης.
Μια στά­ση – πρα­ξι­κό­πη­μα του στρα­τού, που για συν­θη­μα­τι­κό εκ­κί­νη­σης ε­πι­λέ­γει α­ντί για κά­ποιο η­ρωι­κό “κα­ρα­βα­νά­δι­κο” στε­ρεό­τυ­πο, έ­να τρα­γού­δι (δύο για την α­κρί­βεια, αυ­τό της Εurovision , μάλ­λον για το προ­φα­νές “ξε­κάρ­φω­μα”, αλ­λά και το α­πα­γο­ρευ­μέ­νο, Grandola, Vila Moreνa), δεν μπο­ρού­σε πα­ρά να ευ­τυ­χή­σει στην κα­τά­λη­ξή της, να με­τα­τρα­πεί σε ε­πα­νά­στα­ση και να μεί­νει γνω­στή στην πα­γκό­σμια ι­στο­ρία ως «ε­πα­νά­στα­ση των γα­ρυ­φάλ­λων».

Για­τί έ­ξι ώ­ρες με­τά τη με­τά­δο­ση του Grandola, Vila Moreνa, το δι­κτα­το­ρι­κό κα­θε­στώς εί­χε σχε­δόν κα­ταρ­ρεύ­σει. Οι χι­λιά­δες κό­σμου, που, εν τω με­τα­ξύ, πα­ρά τις α­ντί­θε­τες εκ­κλή­σεις του στρα­τού, εί­χαν πλημ­μυ­ρί­σει τους δρό­μους της Λι­σα­βό­νας, με μα­ζι­κές δια­δη­λώ­σεις προέ­τρε­ψαν τους κυ­βερ­νη­τι­κούς στρα­τιώ­τες να ε­νω­θούν με τους ε­πα­να­στά­τες και να βά­λουν στις κάν­νες των ό­πλων τους α­πό έ­να κόκ­κι­νο γα­ρύ­φαλ­λο, που την ε­πο­χή της ά­νοι­ξης α­φθο­νούν στην Πορ­το­γα­λία. Ο δι­κτά­το­ρας Κα­ε­τά­νο αρ­γά το α­πό­γευ­μα α­να­χώ­ρη­σε για τη Βρα­ζι­λία και δεν ε­πέ­στρε­ψε πο­τέ στη χώ­ρα, μέ­χρι το 1980 που πέ­θα­νε.

Εί­χε ε­πι­στρέ­ψει, ό­μως, η Δη­μο­κρα­τία με­τά α­πό μι­σό πε­ρί­που αιώ­να… Όπως συ­νέ­βη και στην Ελλά­δα, τρείς μή­νες με­τά, και στην Ισπα­νία, έ­να χρό­νο αρ­γό­τε­ρα.
Με α­φορ­μή, λοι­πόν, το ξα­νά­κου­σμα του Grandola, Vila Morena, ως α­κτι­βι­στι­κού σι­νιά­λου, ε­μείς οι λα­οί του ευ­ρω­παϊκού Νό­του, ας σκε­φτού­με αι­σιό­δο­ξα ό­τι η ι­στο­ρία, ε­νίο­τε, δεν ε­πα­να­λαμ­βά­νε­ται ως φάρ­σα, αλ­λά λει­τουρ­γεί και ως σπί­θα…

Κώ­στας Ν. Πα­πα­δό­που­λος

Πηγή: Εποχή