Το 2019 είναι έτος αρκετά ιδιαίτερο για τον ισπανικό κοινωνικό σχηματισμό. Ήδη από τις εκλογές στην Ανδαλουσία, στα τέλη του 2018, φάνηκε ότι θα έρθουν στην επιφάνεια όλες οι αντινομίες του ισπανικού πολιτικού συστήματος. Ας τα πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή (αν αυτή η αρχή τοποθετείται στο 21ο αιώνα, και όχι από το Σύνταγμα του 1978 και τη μετάβαση στη δημοκρατία). Το πως οδηγήθηκαν οι Ισπανοί/ίδες σε πρόωρες εκλογές τον περασμένο Απρίλιο είναι απόρροια την πτώσης της κυβέρνησης μειοψηφίας του PSOE (το σοσιαλδημοκρατικό ισπανικό κόμμα) βλ. http://www.alterthess.gr/content/i-ispaniki-anoixi-myrizei-ekloges.
Γράφει η Μάνια Σωτηροπούλου
Στις 28 Απριλίου εξελέγη πρώτο το PSOE, ωστόσο χωρίς την απόλυτη πλειοψηφία για να σχηματίσει κυβέρνηση. Το ισπανικό σύνταγμα προβλέπει ένα μεγάλο χρονικό περιθώριο για τη σύσταση κυβέρνησης, το οποίο έληξε στις 24 Σεπτεμβρίου, οπότε και προκυρήχθησαν εκλογές για τις 10 Νοεμβρίου. Η αποτυχία των διαπραγματεύσεων μεταξύ του PSOE και των Unidos Podemos σχετίζεται με μία σειρά διαφωνιών για την ανάληψη κάποιων νευραλγικών υπουργείων από τους Podemos, όπως το υπουργείο Παιδείας, καθώς και οι εσωτερικές διαφωνίες εντός τους. Την ίδια στιγμή τα αυτονομιστικά κόμματα δεν ήταν εν τέλει πρόθυμα να “βάλουν πλάτη” για την ύπαρξη πλειοψηφίας, το οποίο είναι εύλογο αν ληφθεί υπόψιν συν τοις άλλοις η κατάσταση στο καταλανικό. Να σημειωθεί ότι οι διαπραγματεύσεις για τη σύσταση κυβέρνησης έγιναν κατά τη διάρκεια της δίκης των πολιτικών κρατουμένων, και από την πλευρά τους τα καταλανικά κόμματα δεν είχαν κανέναν εχέγγυο ότι θα διεξαχθεί πολιτική δίκη (όπως και δε συνέβη).
Σήμερα, στις εθνικές εκλογές (η 4η εκλογική διαδικασία μέσα στο 2019 και η 5η για κάποιες επαρχίες που φέτος είχαν και τοπικές εκλογές) κατεβαίνουν μία πλειάδα κομμάτων και με βάση την εφημερίδα “El País” υπάρχει ένα 60% κανένας συνδυασμός κομμάτων να μην καταφέρει να δημιουργήσει κυβέρνηση, με τις πολυπόθητες 176 έδρες. Σύμφωνα με την ίδια εφημερίδα υπάρχει 10% πιθανότητα ένας δεξιός συνασπισμός να δημιουργήσει κυβέρνηση (PP: το δεξιό κόμμα, Ciudadanos: νεοφιλελεύθερης κοπής κόμμα, VOX: νεοφραγκικό μόρφωμα) και 11% ένας λεγόμενος αριστερός (PSOE, Unidos Podemos, Más País: νεότευκτο κόμμα προερχόμενο από στελέχη των Podemos), το ποσοστό αυτό αυξάνεται κατά 5% αν στον ευρύτερο αριστερό σχηματισμό συνεπικουρήσουν και διάφορα αυτονομιστικά-τοπικά κόμματα (BNV: το εθνικιστικό βάσκικο κόμμα, PRC: το τοπικιστικό κόμμα της Κανταβρία, CC: ο συνασπισμός στα Κανάρια και BNG: το εθνικιστικό κόμμα Γαλικιάς).
Πρόβλεψη Εδρών
Πηγή: El País, 8/11/2019, <https://elpais.com/politica/2019/11/07/actualidad/1573139651_669543.html >.
Σε αυτές τις εκλογές θα πρέπει τέλος να ληφθούν υπόψιν άλλα δύο βασικά στοιχεία για την ισπανική κοινωνία. Το πρώτο αφορά τη μεταφορά της σορού του Φράνκο στα τέλη Οκτώβρη από το μαυσωλείο του μνημείο της Κοιλάδας των Πεσόντων στο κοιμητήριο Μινγκορούμπιο. Πρόκειται για ένα θέμα που έχει ταλανίσει την ιστορική μνήμη και απασχολεί μέχρι τις μέρες μας ιδιαιτέρως την κοινή γνώμη. Το δεύτερο ζήτημα είναι το καταλανικό, καθώς η απόφαση για την πολυετή φυλάκιση καταλανών πολιτικών και ακτιβιστών ένα μήνα πριν τις εκλογές θα έχει συγκεκριμένο αντίκτυπο όχι μόνο για τα δύο μεγάλα κόμματα εξουσίας. Πρώτη φορά θα κατέβει στις εθνικές εκλογές το CUP (το αντικαπιταλιστικό καταλανικό κόμμα), ενώ την πρώτη θέση στην Καταλωνία προβλέπεται να λάβει το ERC (το αριστερό ρεπουμπλικανικό καταλανικό κόμμα), σύμφωνα με την εφημερίδα “El Periódico”, τη δεύτερη κατά πάσα πιθανότητα το σοσιαλδημοκρατικό κόμμα, το PSC, και έπονται με υψηλά ποσοστά οι “Junts per Catalunya” και οι “Catalunya en Comú”. Τα κόμματα της δεξιάς όπως παρουσιάζονται σε όλη την επικράτεια (δηλαδή το PP, Ciudadanos, VOX) προβλέπεται να καταποντιστούν, λόγω της θέσης τους για το καταλανικό.
Το τι θα συμβεί αύριο μετά τα αποτελέσματα των εκλογών, κι αν τελικά θα υπάρξει σταθερότητα είναι ένα ερώτημα που δε φαίνεται να μπορεί να απαντηθεί από τις εκλογικές προβλέψεις. Και επίσης ίσως να μην μπορεί να απαντηθεί θετικά, καθώς η σταθερότητα δεν είναι μόνο πολιτική με βάση τις έδρες στο κοινοβούλιο, αλλά κυρίως κοινωνική, κι αυτή δεν προβλέπεται να έρχεται σύντομα, αν ληφθεί υπόψιν συν τοις άλλοις ότι χθες (παραμονές των εθνικών εκλογών) για μία ακόμη μέρα η Βαρκελώνη πλημμύρισε με διαδηλώσεις.
*Η Μάνια Σωτηροπούλου είναι κάτοχος Μεταπτυχιακού Πολιτικής Επιστήμης από το Universitat Pompeu Fabra, Barcelona