Πηγή: Rednotebook.gr
Η Έμμυ Καρίμαλη βρέθηκε στην Τουρκία τις ημέρες των εκλογών. Το κείμενο που ακολουθεί συνοψίζει κάποια πρώτα πολιτικά συμπεράσματα για την εκλογική μάχη και την επόμενη μέρα της αναπάντεχα ευρείας νίκης του ΑΚΡ.
Αποτελέσματα
Οι εκλογές της περασμένης Κυριακής στην Τουρκία επεφύλασσαν ένα μη αναμενόμενο αποτέλεσμα. Το επί δεκατρία χρόνια κυβερνών κόμμα, μετά από τόση καταστολή, δολοφονίες, επεμβάσεις σε οποιαδήποτε δημοκρατική διαδικασία και χιλιάδες περιστατικά στέρησης πολιτικών και κοινωνικών δικαιωμάτων, κατάφερε όχι μόνο να κρατηθεί στην εξουσία, αλλά και να κερδίσει την εμπιστοσύνη τεσσεράμισι εκατομμυρίων πολιτών επιπλέον. Σίγουρα μια μέρα θα λογοδοτήσει για τα εγκλήματα του: όμως την Κυριακή ο τουρκικός λαός δεν του ζήτησε τον λογαριασμό. Ακόμα και για τους δημοσκόπους του ίδιου του κόμματος, αλλά και τους πολιτικούς αναλυτές, η άνοδος των δέκα μονάδων ήταν μια μεγάλη έκπληξη. Οι ίδιοι βέβαια ενδέχεται να παρουσίαζαν εσκεμμένα χαμηλά τα ποσοστά του AKP, σαν τακτική για να φέρουν στις κάλπες τους ελαφρώς απογοητευμένους ψηφοφόρους του ΑΚΡ. Πράγματι, η αυξημένη συμμετοχή αυτή την φορά ήταν ρεύμα στήριξης, και όχι αποδοκιμασίας, προς το ίδιο το AKP.
Η δυνατότητα σχηματισμού άνετης κυβερνητικής πλειοψηφίας φάνηκε από τα πρώτα εκλογικά αποτελέσματα. Ωστόσο το κόμμα του Νταβούτογλου δεν συγκέντρωσε αρκετό αριθμό βουλευτών για να μπορεί να πραγματοποιήσει τις πολυπόθητες συνταγματικές αλλαγές. Από την Δευτέρα, βεβαίως, όλα τα στελέχη του τις αναγγέλλουν θεωρώντας εξασφαλισμένη τη στήριξη από το φασιστικό MHP. Για να εξαργυρωθεί η στήριξη αυτή, όμως, το AKP πρέπει να ξεκινήσει από τώρα μια διαδικασία ικανοποίησης αιτημάτων του φασιστικού κόμματος.
Το κόμμα των Γκρίζων Λύκων (MHP) είχε μια πολύ σημαντική πτώση έπειτα από αρκετά χρόνια, εξέλιξη που το βάζει σε κρίση ηγεσίας. Στις εκλογές της περασμένης Κυριακής έχασε περίπου δύο εκατομμύρια ψήφους, οι οποίες πήγαν κατευθείαν προς το AKP.
Στο Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP), σημειώθηκε πτώση μισού εκατομμυρίου ψήφων, αλλά το αποτέλεσμα θεωρήθηκε μεγάλη αποτυχία σε αυτήν την συγκυρία κι έτσι είναι πολύ πιθανό να γίνει συνέδριο και το κόμμα να προχωρήσει αλλαγή προέδρου.
Το Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών (HDP) έχασε περίπου ένα εκατομμύριο ψήφους, μετά από μια τρομακτική προπαγάνδα εναντίον του, με συλλήψεις, κατασχέσεις, επιθέσεις σε γραφεία, και αποκορύφωμα τη διπλή βομβιστική επίθεση σε συγκέντρωση που συνδιοργάνωνε στην Άγκυρα, τη μεγαλύτερη τρομοκρατική επίθεση που έγινε ποτέ στην Τουρκία, με 130 νεκρούς και εκατοντάδες τραυματίες.
Λόγοι ανόδου του AKP
Τέσσερις ήταν οι κυριότεροι λόγοι ανόδου του κόμματος Δημοκρατίας και Ανάπτυξης:
-
Μεγάλο κομμάτι των ψηφοφόρων του MHP, μπροστά στον φόβο να μην δημιουργηθεί κυβέρνηση Δεξιάς, αλλά και λόγω του λάθος χειρισμού του ηγέτη τους, Μπαχτσελί, που αρνήθηκε να συμμετάσχει σε μια κυβέρνηση συνεργασίας με το AKP, μετά τις εκλογές του Ιούνη οδηγήθηκε στη στήριξη και ενδεχομένως στην ένταξη στο AKP.
-
Ο φόβος που προκαλεί ο πόλεμος μεταξύ PKK και ISIS στη Συρία, αλλά και μέσα στην Τουρκία, πρόβαλε το AKP ως το μόνο κόμμα που με μία δυνατή κυβέρνηση θα μπορούσε να εγγυηθεί την ομαλότητα και τη σταθερότητα.
-
Οικονομικά οφέλη που υποσχέθηκε το AKP στα κατώτερα λαϊκά στρώματα δείχνουν να μπορούν να πραγματοποιηθούν μετά την οικονομική στήριξη που θα παρέχει η Ε.Ε. στην Τουρκία. Είναι χαρακτηριστικό πως οι εκλογές του Ιουνίου έγιναν κάτω από κακούς οικονομικούς δείκτες, επηρεάζοντας σημαντικά το αποτέλεσμα, καθώς το οικονομικό μοντέλο του AKP ήταν το μόνο επιχείρημα που χρησιμοποιούσε το κόμμα τα τελευταία χρόνια για να αποδείξει την επιτυχία του στην διακυβέρνηση της χώρας. Επιπλέον, σημαντικό ρόλο παίζει η περίοδος που διεξήχθησαν οι εκλογές, στην αρχή του χειμώνα, με τους ψηφοφόρους της επαρχίας να δίνουν την ψήφο τους για δωρεάν κάρβουνα και υπηρεσίες, τα οποία θα τους στερούσαν αν τα ποσοστά του κόμματος δεν ήταν αρκετά υψηλά στις συγκεκριμένες περιοχές.
-
Τέλος, μετά την εκλογική αποτυχία του Ιουνίου, η παρέμβαση του Ερντογάν στο συνέδριο του κόμματος που ακολούθησε ήταν καθοριστική, καθώς ο ίδιος απέσυρε πολλούς υποψηφίους και τοποθέτησε καινούργιους, πολλές φορές προερχόμενους από άλλα κινήματα που μόλις είχε ενσωματώσει.
Το AKP έχει καταφέρει πλέον να γίνει το μεγάλο κόμμα της δεξιάς της Τουρκίας. Ένα κόμμα που ενσωματώνει οποιοδήποτε νέο μόρφωμα δημιουργείται με ριζοσπαστικά εθνικιστικά ή ισλαμιστικά χαρακτηριστικά.
Ο λόγος του Ταγίπ Ερντογάν από την ίδρυση του κόμματος, μέχρι και σήμερα, απευθύνεται αποκλειστικά στην εργατική τάξη. Ακόμα και αν στελέχη του κόμματος είναι διαπλεκόμενα, ακόμα και αν κάποιοι από τους μεγαλύτερους κεφαλαιοκράτες βρίσκονται γύρω από τα κρατικά συμβούλια έχοντας σημαντικά προνόμια, ο λόγος του κόμματος είναι ξεκάθαρα εναντίων των πλουσίων και κοντά στην θρησκευτική παράδοση.
Η εμπλοκή της Ε.Ε.
Ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) σε κοινή έκθεσή του με το Συμβούλιο της Ευρώπης και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανέφερε πολλά περιστατικά παραβίασης της εκλογικής διαδικασίας αλλά και ότι το συγκεκριμένο αποτέλεσμα δεν προέρχεται από την ελεύθερη δημοκρατική βούληση του τουρκικού λαού, καθώς προηγήθηκε εκστρατεία βίας, καταστολής και εκβιασμού της κοινής γνώμης. Ωστόσο ό,τι και να παρουσιάζει η παραπάνω έκθεση, μεγαλύτερη σημασία έχει η απαράδεκτη στάση της Ε.Ε. Λίγες μέρες πριν τις εκλογές, η Άγκελα Μέρκελ συνάντησε τον Ταγίπ Ερντογάν για να συζητήσουν το προσφυγικό, με την Τουρκία να αποκτά πλέον τον ρόλο του συνοριοφύλακα της Ευρώπης και ταυτόχρονα της χώρας που θα κρατήσει στο έδαφος της (ακόμα και με το ζόρι) μεγάλο αριθμό των προσφύγων. Από αυτή την συνάντηση η Ε.Ε. αντάμειψε τον Ερντογάν με επίσημη στήριξη, συμμετοχή του στη σύνοδο των αρχηγών της Ε.Ε., επανεκκίνηση των διαδικασιών ένταξης της Τουρκίας, παροχή δωρεάν βίζας στους τούρκους πολίτες, και κυρίως, 3 δισεκατομμύρια ευρώ το χρόνο οικονομική βοήθεια. Όλη αυτή η βοήθεια ουσιαστικά έπαιξε τον σημαντικότερο ρόλο σε αυτές τις εκλογές, ανασταίνοντας οικονομικά και πολιτικά το κράτος που είχε χτίσει το AKP. Η Ευρώπη απέδειξε για άλλη μια φορά πως δεν διστάζει να στηρίξει μια κυβέρνηση φασιστών προκειμένου να σώσει τα συμφέροντα της και από εδώ και στο εξής η καταστολή και οι κρατικές δολοφονίες θα έχουν και την δική της συνυπογραφή: οι πνιγμοί των προσφύγων στο Αιγαίο έχουν αποκλειστικά και μόνο την δική της υπογραφή, ακόμα και αν από εδώ και στο εξής θα πραγματοποιούνται από το τουρκικό κράτος.
Η μεγαλύτερη ειρωνεία θα είναι η επίσκεψη του έλληνα πρωθυπουργού Α. Τσίπρα στην Τουρκία τις επόμενες μέρες με σκοπό την συζήτηση για το μεταναστευτικό. Σε επίπεδο συμβολισμού, θα πρόκειται για μια ισχυρή νομιμοποίηση της νεοσυσταθείσας κυβέρνησης. Ίσως έτσι εξηγείται η σιωπή και η αδιαφορία του ΣΥΡΙΖΑ προς το μέχρι τώρα «αδερφό» του HDP.
Γιατί έπεσε το HDP
Το κράτος του AKP δεν διστάζει να παίξει το χαρτί του πολέμου για να πολώσει και να κερδίσει αυτές τις εκλογές, για να φοβηθεί ο κόσμος και να κάνει πιο ορθόδοξες επιλογές. Είναι στα συμφραζόμενα αυτά που πολλοί αναλυτές δηλώνουν πως ίσως να μην διστάσει να διεξαγάγει πράγματι τον εμφύλιο πόλεμο, από τον οποίο η χώρα βρίσκεται σε απόσταση αναπνοής.
Από την άλλη πλευρα, το HDP έχασε σημαντική δύναμη στις νοτιανατολικές περιοχές της Τουρκίας από μεγάλο κομμάτι του κουρδικού πληθυσμού, με τους συγκεκριμένους ψηφοφόρους να κατευθύνονται, παραδόξως, προς το AKP, επιβεβαιώνοντας έτσι ότι η τρομοκρατία μπορεί να φέρνει τα επιθυμητά αποτελέσματα.
Το AKP στοχοποίησε, επιπλέον, όλες τις αριστερές οργανώσεις και τα συνδικάτα που στηρίζουν το HDP, καταφέρνοντας έτσι να αποτρέψει τους συντηρητικούς ψηφοφόρους που θα ψήφιζαν για πρώτη φορά το HDP. Αυτή η κατάσταση επηρεάζει τα όρια της αριστεράς μετά και από τις αναγγελίες ότι θα κυνηγηθεί παραπάνω το Κόμμα Δημοκρατίας των Λαών.
Το HDP, πέρα από το ζήτημα του πολέμου και της διαδικασίας ειρήνης μέσα στην Τουρκία είχε ένα πολύ καλά μελετημένο οικονομικό πρόγραμμα. Σε όλες τις προηγούμενες εκλογικές μάχες που γίνονταν σε περίοδο ειρήνης, δινόταν η δυνατότητα, στο κόμμα, να αναλύσει στο δημόσιο λόγο το συνολικό του πρόγραμμα. Σε αυτές όμως τις εκλογές οι αναλύσεις τους ήταν αποκλειστικά γύρω από την προσπάθεια τους να δουλέψουν για την ειρήνη και να «αμυνθούν» απέναντι στον βομβαρδισμό κατηγοριών για την σχέση τους με την τρομοκρατία. Το AKP, από την άλλη, έχοντας περισσότερο πολιτικό «χώρο» και χρόνο, κατέθεσε θέσεις, όπως η αύξηση του κατώτατου μισθού και περισσότερες παροχές υγείας αλλά και η αύξηση της αξίας της τουρκικής λίρας. Είναι γεγονός πως το επι δεκατρία χρόνια κυβερνών κόμμα έχει καταφέρει να ανταποκριθεί σε πολλές από τις οικονομικές υποσχέσεις που έχει δώσει. Αποδεικνύοντας έτσι πως μπορεί να προσφέρει ασφάλεια οικονομική κυρίως στα κατώτερα λαϊκά στρώματα, που αποτελούν σε συντριπτική πλειοψηφία την εκλογική του βάση.
AKP, PKK και ISIS
Στην προεκλογική περίοδο προωθήθηκε μια εκδοχή «θεωρίας των δύο άκρων» που πολεμούν μεταξύ τους και υπονομεύουν την σταθερότητα στη χώρα. Ανάμεσα στο άκρο του PKK και το άκρο του ISIS, ωστόσο, ειπώθηκε πολλές φορές από κυβερνητικούς ότι το δεύτερο δεν αποτελεί τόσο σημαντική απειλή όσο το πρώτο. Κάπως έτσι, η Διαδικασία Λύσης του Κουρδικού μπαίνει στο ντουλάπι.
Την ίδια στιγμή, συγχαρητήριο μήνυμα προς το ΑΚΡ για τη νίκη του στις εκλογές, εξέδωσε στην ιστοσελίδα της η τζιχαντιστική οργάνωση Ισλαμικός Στρατός. Στο εν λόγω μήνυμα, που αναρτήθηκε το βράδυ της 1ης Νοεμβρίου και αναδημοσιεύει η «Μπίργκιουν» (2/11), η οργάνωση συγχαίρει «τον τουρκικό λαό που εξέλεξε το ΑΚΡ» και εύχεται «να δώσει ο Θεός, το κόμμα να συνεχίσει να στηρίζει τους καταπιεσμένους λαούς και να εξασφαλίζει τη σταθερότητα στην περιοχή».
Βία και νοθεία
Τα περιστατικά νοθείας είναι πολλά, με μεγάλο προβληματισμό να προκαλεί το ότι η επίσημη κρατική σελίδα που αναμετέδιδε τα αποτελέσματα «έπεσε» για αρκετή ώρα. Τα αυτοκίνητα που θα μετέφεραν της ψήφους των εκλογικών τμημάτων ήταν μεν κρατικά, αλλά ποτέ δεν γνωστοποιήθηκαν οι αριθμοί των πινακίδων στα υπόλοιπα κόμματα. Σε πολλούς ανεξάρτητους παρατηρητές από την Τουρκία αλλά και αποστολές από το εξωτερικό δεν δόθηκε η άδεια να παρακολουθήσουν την διαδικασία.
Τα αποτελέσματα που κατέγραψαν οι ανεξάρτητες αρχές, αλλά και το HDP, παρουσιάζουν κάποιες διαφορές. Κανείς όμως δεν προτίθεται να προχωρήσει σε δικαστική έρευνα καθώς, κατά την γνώμη τους, δεν θα τελεσφορήσει. Αξίζει δε να σημειωθεί ότι ευρωπαϊκά αριστερά κόμματα αδιαφόρησαν για το HDP αλλά και για την διαφύλαξη της διαδικασίας των εκλογών μη στέλνοντας αντιπροσώπους.
Ένα τελευταίο στοιχείο με ενδιαφέρον σε αυτές τις εκλογές ήταν η συνύπαρξη της χειρονομίας των Γκρίζων Λύκων και η παλαιστινιακή σημαία σε διαδηλώσεις των υποστηρικτών του κυβερνώντος κόμματος μετά την ανακοίνωση των τελικών αποτελεσμάτων.
***
Το μείζον θέμα που συζητείται από την Κυριακή και μετά είναι αν η πλειοψηφία των ψηφοφόρων του AKP το στήριξαν ξανά για να «επανέλθουν» στη σταθερότητα ή αν πράγματι επιθυμούν να διεξαχθεί αυτός ο πόλεμος απέναντι σε όσους αντιστέκονται, κυρίως την Aριστερά και τους Κούρδους. Σε κάθε περίπτωση, η Τουρκία αυτή τη στιγμή είναι κυριολεκτικά χωρισμένη σε δύο κόσμους που είναι αδύνατο να συνυπάρξουν. Αυτό είναι τόσο έκδηλο στους δρόμους, στις συνοικίες, στα χωριά και ακόμα περισσότερο σε ολόκληρους νομούς. Και αυτοί οι δύο κόσμοι έχουν χάσει κάθε υπομονή και κάθε πρόθεση να προσπαθήσουν. Δεν μιλάμε πλέον για μειοψηφίες και πλειοψηφίες. Ο αριθμός των πολιτών που ψηφίζει «δημοκρατικά» κόμματα όπως το HDP και το CHP είναι περίπου είκοσι εκατομμύρια. Πρόκειται για ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της τουρκικής κοινωνίας που του είναι αδιανόητο να συνεχίζει να ζει κάτω από ένα κράτος-τύραννο.