Οι εκλογές στην περιφέρεια της Μαδρίτης (δηλαδή για την ανάδειξη του τοπικού κοινοβουλίου) στις 4 Μαΐου ίσως να «ταρακούνησε» πιο πολύ τον ελληνικό δημόσιο διάλογο παρά τον ισπανικό.
Βαρύγδουπα post στα social media για το τι να σημαίνει άραγε η παραίτηση του Pablo Iglesias από την ηγεσία των Podemos, και μάλιστα σε σχέση με το ΣΥΡΙΖΑ. Πένθιμοι τίτλοι για το τι σημαίνει η άνοδος της δεξιάς στη Μαδρίτη. Συζητήσεις για το τέλος της νεόκοπης κομματικής οικογένειας της Νέας Ριζοσπαστικής Αριστεράς. Εντάξει να τα συζητήσουμε κι αυτά, απλά να δούμε εν αρχή τι έγινε στις εκλογές στη Μαδρίτη.
Η άνοδος της δεξιάς;
Αν δούμε λίγο τα αποτελέσματα για την ανάδειξη τοπικού κοινοβουλίου στη Μαδρίτη από το 2007 και αν λάβουμε υπόψιν ότι γενικά η Μαδρίτη χαρακτηρίζεται από μία δεξιόστροφη εκλογική συμπεριφορά ιστορικά, μπορούμε να κατανοήσουμε λίγο καλύτερα τα αποτελέσματα της 4ης Μαΐου.
Πίνακας 1: Αποτελέσματα εκλογών 2007-2021[1] για της κοινότητας της Μαδρίτης
Πηγή: https://resultados.elpais.com/elecciones/2021/autonomicas/12/index.html
Πριν περάσουμε στην ανάλυση των αποτελεσμάτων θα πρέπει να γίνουν κάποιες διευκρινήσεις.
Πρώτον το 2007 στην κυβέρνηση του ισπανικού κράτους βρίσκεται το PSOE, δηλαδή το σοσιαλιστικό κόμμα. Για τις επόμενες δύο εκλογικές αναμετρήσεις (2011, 2015) στην κυβέρνηση βρίσκεται το PP, δηλαδή το δεξιό κόμμα, και από το 2019 στην κυβέρνηση βρίσκεται το PSOE και εν συνεχεία το PSOE σε συνεργασία και με τους Podemos-IU.
Δεύτερον, η απόλυτη πλειοψηφία στις έδρες της περιφέρειας της Μαδρίτης είναι 50% + 1, και στον Πίνακα 1 φαίνεται με κόκκινο ποιο/α κόμμα/τα έχουν την απόλυτη πλειοψηφία. Όλα τα κόμματα βρίσκονται δεξιά στον άξονα Αριστεράς-Δεξιάς.
Η πρώτη και η δεύτερη παρατήρηση μας οδηγούν σε κάποια πρώτα συμπεράσματα: (α) ότι μάλλον το ποιο κόμμα έχει εκλεγεί στην κεντρική κυβέρνηση δεν επηρεάζει το/α ποιο/α κόμμα/τα θα έχουν την απόλυτη πλειοψηφία στην περιφέρεια της Μαδρίτης, και (β) μάλλον δεν επηρεάζει το εκλογικό αποτέλεσμα η χρονική θέση των εκλογών για την περιφέρεια της Μαδρίτης σε σχέση με τον χρόνο ζωής της κεντρικής κυβέρνησης· με άλλα λόγια δεν επηρεάζεται το αποτέλεσμα από το αν ένα κόμμα της κεντρικής κυβέρνησης είναι στην αρχή, τη μέση ή το τέλος του εκάστοτε εκλογικού κύκλου. Κι αυτό διότι οι εκλογικές αναμετρήσεις για την περιφέρεια της Μαδρίτης σε σχέση με τις εθνικές εκλογές, στη διάρκεια αυτών των 14 χρόνων, έχουν πέσει και στην αρχή και στην μέση και στο τέλος των κυβερνητικών θητειών.
Τρίτον, η Αριστερά (IU-CM, IU-LV, Podemos, Podemos-IU) κινείται περί το 10% σταθερά, με εξαίρεση το 2015 όπου οι Podemos λαμβάνουν 18,84%, κάτι το οποίο σχετίζεται τόσο με τις ανακατατάξεις στο εσωτερικό του ισπανικού κοινωνικού σχηματισμού λόγω της οικονομικής κρίσης, όσο όμως και με την ευρύτερη άνοδο της λεγόμενης Νέας Ριζοσπαστικής Αριστεράς (Keith & March, 2016).
Βάσει των ανωτέρω καταλήγουμε ότι για τα τελευταία, πυκνά ωστόσο, 14 χρόνια τα κόμματα που βρίσκονται δεξιά στον άξονα έχουν την απόλυτη πλειοψηφία στις έδρες της κοινότητας της Μαδρίτης. Σε αυτό το σημείο το ενδιαφέρον είναι ότι σε αυτές τις εκλογές οι Ciudadanos (Πολίτες) δεν κατάφεραν να έχουν ούτε μία έδρα και την ίδια στιγμή το ακροδεξιό VOX δεν αυξάνει ιδιαίτερα τις δυνάμεις του (+0,25% των ψήφων). Η εκτίναξη εντός του δεξιού μπλοκ πολιτικών δυνάμεων είναι τα ποσοστά του PP. Τούτων δοθέντων, παρατηρούμε ότι μέσα στο χρόνο (όσο μας επιτρέπει η παρατήρηση 5 εκλογικών στιγμών) η περιφέρεια της Μαδρίτης χαρακτηρίζεται από τις δυνάμεις της δεξιάς, και επίσης ότι η εκτίναξη του PP μάλλον αφορά και ζητήματα που σχετίζονται με τις ανακατατάξεις εντός του χώρου της δεξιάς.
Οι εξελίξεις στους Podemos
Αναφορικά με τις εξελίξεις στους Podemos, έχει ενδιαφέρον να επισημανθεί ότι οι Podemos από το Μάιο του 2016 βρίσκονται σε εκλογική συνεργασία με την Izquierda Unida, εντός της οποίας συμμετέχει το Κομμουνιστικό Κόμμα Ισπανίας. Η εκλογική καταγραφή είναι ως Podemos-Izquierda Unida (IU), εν αντιθέσει με το ΣΥΡΙΖΑ που μετονομάστηκε σε ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία (ΠΣ) μετά την είσοδο πολιτικών στελεχών προερχόμενων από το χώρο του ΠΑΣΟΚ. Μία ακόμη επισήμανση αφορά τις εσωκομματικές διαδικασίες, καθώς οι Podemos εν μέσω πανδημίας έκαναν συνέδριο το Μάιο 2020, εν αντιθέσει με το ΣΥΡΙΖΑ που έχει να κάνει συνέδριο από το 2016, ενώ το όργανο της Κεντρικής Επιτροπής Ανασυγκρότησης 700 μελών συστήθηκε άνευ συλλογικών διαδικασιών.
Αυτές οι επισημάνσεις γίνονται στη βάση μίας άρρητης ή άλλοτε ρητής σύγκρισης μεταξύ ΣΥΡΙΖΑ και Podemos. Πάρα ταύτα, με την είδηση των αποτελεσμάτων στην περιφέρεια της Μαδρίτης και δη με την παραίτηση του Pablo Iglesias, υπήρξε ένας οριακά ακατάληπτος ορυμαγδός αποπειρών σύγκρισης με το ΣΥΡΙΖΑ και μάλιστα με τάσεις ένταξης των εξελίξεων που δρομολογήθηκαν στους Podemos στο γενικότερο παράδειγμα της λεγόμενης Νέας Ριζοσπαστικής Αριστεράς. Η συγκεκριμένη παραίτηση ωστόσο είναι μία ίσως θετική εξέλιξη ως προς την εσωτερική δημοκρατία του κόμματος, μία εξέλιξη που ίσως δίνει παράταση και ανανέωση στη λεγόμενη Νέα Ριζοσπαστική Αριστερά. Καθώς το μεγαλύτερο ζήτημα που αντιμετωπίζουν ως πρόκληση τα κόμματα της Αριστεράς είναι η σχέση τους με το κράτος και τους μηχανισμούς του (Πουλαντζάς, 2008: 342), το ζήτημα της καρτελοποίησης ενός κόμματος τίθεται όλο και πιο έντονα στα κόμματα της συγκεκριμένης κομματικής οικογένειας.
Ένας από τους ενδείκτες καρτελοποίησης είναι η ενίσχυση και αυτονόμηση της ηγεσίας του κόμματος (Katz & Mair, 1995: 20, 2009: 759). Και στις δύο περιπτώσεις (ΣΥΡΙΖΑ, Podemos) αυτό παρατηρήθηκε, ωστόσο σε διαφορετική ένταση. Το γεγονός της παραίτησης δείχνει ότι οι Podemos συνεχίζουν να προσπαθούν να ασχολούνται με ζητήματα εσωκομματικής δημοκρατίας, πολλώ δε μάλλον τώρα που βρίσκονται στην κυβέρνηση ως εταίροι του PSOE. Κλείνοντας, λοιπόν, θα μπορούσε να ειπωθεί ότι τη στιγμή που ένα κόμμα είναι στη γκρίζα ζώνη μετάβασης, τη στιγμή που ένα κόμμα της Αριστεράς βρίσκεται στην κυβέρνηση και το ζήτημα της καρτελοποίησής του και της συνακόλουθης αποστράγγισης των εσωκομματικών διαδικασιών μπορεί να είναι προ των πυλών, παρατηρούνται διαδικασίες εντός του που είναι πολύ ενδιαφέρουσες για το ευρύτερο, εν τέλει πείραμα, ενός κόμματος που βρίσκεται στα αριστερά του άξονα και συνδιαλέγεται με την κυβερνητική εξουσία.
Βιβλιογραφικές αναφορές
Katz, R., & Mair, P. (1995). Changing Models of Party Organization and Party Democracy: The Emergence of the Cartel Party. Party Politics, 1, 5-28. doi:10.1177/1354068895001001001
Katz, S., R. and Mair, P. (2009). The Cartel Party Thesis: A Restatement. Perspectives on Politics, 7 (04), 753-766. doi:10.1017/S1537592709991782
Keith, D. and March, L. (2016). Introduction. In D. Keith and L. March (Eds.), Europe’s Radical Left: From Marginality to the Mainstream? (pp. 1-8). Rowman & Littlefield.
Πουλαντζάς, Ν. (2008). Κράτος, Εξουσία, Σοσιαλισμός (3η εκδ.). Θεμέλιο.
Άλλες πηγές
El Pais (2021). Elecciones- Madrid 4M. https://resultados.elpais.com/elecciones/2021/autonomicas/12/index.html
[1] Με παύλα και μη χρωματισμένα κελιά είναι τα κόμματα που δεν κατέβηκαν στις εκλογές.
*Η Μάνια Σωτηροπούλου είναι υπ. δρ. Πολιτικής Επιστήμης στο Πανεπιστήμιο Κρήτης
