Το Σάββατο 30 Οκτωβρίου στις 17.00 στο Εργατικό Κέντρο, η Ταξική Αντεπίθεση Θεσσαλονίκης (ομάδα αναρχικών και κομμουνιστών) διοργανώνει εκδήλωση και προβολή του ντοκιμαντέρ «Καινούργιος Ουρανός» με αφορμή της επέτειο 77 χρόνων από την απελευθέρωση της πόλης.
Η συμφωνία της Βάρκιζας έχει μόλις υπογραφεί και η περίοδος της Λευκής Τρομοκρατίας βρίσκει τους αγωνιστές και τις αγωνίστριες της Εθνικής Αντίστασης κυνηγημένους από Χίτες, κρατικούς υπαλλήλους, αλλά και ολόκληρο το παρακράτος. Αντικείμενο του Καινούριου Ουρανού, δια χειρός Γιάννη Ξύδα και Τάσου Κωνσταντόπουλου, δεν είναι άλλο από την ιστορία της δημιουργίας και της δράσης του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας (ΔΣΕ) που έδρασε για 3 χρόνια στα βουνά, ως αποτέλεσμα των εξοριών, των φυλακίσεων, των βιασμών και των δολοφονιών με τις οποίες ήρθαν αντιμέτωποι όσοι συνέβαλαν τα προηγούμενα χρόνια με αυταπάρνηση στην Αντίσταση. Μια ιστορία όμως ειπωμένη αυτή τη φορά από τα χείλη των γυναικών που συμμετείχαν στον αγώνα, σαν ίσες προς ίσους με τους άνδρες με τους οποίους συμπορεύτηκαν και πολέμησαν στα βουνά.
Μια σπουδαία καταγραφή των αφηγήσεων των θηλυκών παρτιζάνων του ΔΣΕ, που συνθέτει και διατηρεί στη μνήμη τα βιώματα του εμφύλιου πολέμου, από την πλευρά των γυναικών που είδαν τους εαυτούς τους να πολεμούν και να συνυπάρχουν στο βουνό ανήλικες κιόλας, προτού φυλακιστούν και εξοριστούν, για να επαναπατριστούν τουλάχιστον 25 χρόνια μετά για να αφηγηθούν την ιστορία τους.
Όπως αναφέρει και η συλλογικότητα στην ανακοίνωσή της:
«Στον συμπυκνωμένο χρόνο του Εμφυλίου, για πρώτη φορά οι γυναίκες συμμετείχαν με τέτοιο δυναμισμό στην ταξική πάλη, ανατρέποντας προκαταλήψεις ριζωμένες βαθιά στην ελληνική κοινωνία, και μάλιστα σε αυτή της υπαίθρου της δεκαετίας του 1940. Η ιστορία των μαχητριών του ΔΣΕ αποτελεί μια πτυχή της ιστορίας του κομμουνιστικού κινήματος στην Ελλάδα και ταυτόχρονα μια ιστορία γυναικών ποτισμένη με το αίμα τους. Μια ιστορία με ρίζες στην εποχή του Μεσοπολέμου, όταν το κίνημα της γυναικείας χειραφέτησης έκανε τα πρώτα αποφασιστικά του βήματα. Η εποχή αυτή σηματοδότησε την είσοδο των γυναικών στην παραγωγή και τη συμμετοχή τους στους πρώτους ταξικούς αγώνες. Με την έναρξη της Κατοχής, η μεγαλειώδης είσοδος των γυναικών στην Αντίσταση αποτέλεσε κομβικό σημείο στην ιστορία του γυναικείου κινήματος στην Ελλάδα. Μέσα από την ένταξή τους στις οργανώσεις του ΕΑΜ και του ΚΚΕ, στην Εθνική Αλληλεγγύη και την ΕΠΟΝ, αλλά και μέσα από τη συμμετοχή τους στον ένοπλο αγώνα του ΕΛΑΣ, οι γυναίκες εισέβαλαν στον δημόσιο χώρο και πήραν μέρος στον αγώνα για την κοινωνική απελευθέρωση. Αυτή την παρακαταθήκη στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας οι γυναίκες την έκαναν κτήμα τους, την απογείωσαν και πραγματοποίησαν τη δική τους Έφοδο στον Ουρανό».
Στην εκδήλωση θα τηρηθούν όλα τα μέτρα αυτοπροστασίας, η είσοδος στην αίθουσα θα γίνεται μόνο με χρήση μάσκας, ενώ για τον ίδιο λόγο σε περίπτωση μεγάλης συμμετοχής για την αποφυγή συνωστισμού θα πραγματοποιηθεί και 2η προβολή.
Θα ακολουθήσει μπαρ οικονομικής ενίσχυσης για τα δικαστικά έξοδα του Πολύκαρπου Γεωργιάδη στον πολιτικό χώρο της Ταξικής Αντεπίθεσης (Γκαρμπολά 12).
Οι γυναίκες του ΔΣΕ πάλεψαν για έναν Καινούργιο Ουρανό: Συνέντευξη των δημιουργών του ντοκιμαντέρ στην εφημερίδα «Πριν»
«Ο ΔΣΕ είναι μια από τις πιο λαμπρές σελίδες στην ιστορία των επαναστατικών κινημάτων», λέει η ομάδα Συλλογική Μνήμη στο Πριν, μιλώντας για το νέο ντοκιμαντέρ της με τίτλο Καινούργιος Ουρανός: Οι γυναίκες στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας.
Μετά το εξαιρετικό Οι παρτιζάνοι των Αθηνών, που αναφέρεται στη νικηφόρα ΕΑΜική Αντίσταση στην Αθήνα στην περίοδο της κατοχής, ο «Καινούργιος Ουρανός: Οι γυναίκες στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας», το δεύτερο ντοκιμαντέρ της ομάδας Συλλογική Μνήμη, που έκανε πρεμιέρα στο 23ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, απέσπασε εξαιρετικές κριτικές. Πλήθος θεατών είδαν την ταινία στις παρατεταμένες προβολές στους θερινούς κινηματογράφους.
Στον Καινούργιο Ουρανό, γυναίκες μαχήτριες του ΔΣΕ από διάφορες περιοχές της Ελλάδας αφηγούνται τη ζωή τους κατά την περίοδο της Λευκής Τρομοκρατίας, που ακολουθεί την υπογραφή της Συνθήκης της Βάρκιζας τον Φλεβάρη του 1945. Η σκηνή της παράδοσης των όπλων, μετά την υπογραφή της συνθήκης που βλέπουμε στο πρώτο πλάνο, αποτελεί και τη χρονική αφετηρία της ταινίας. Οι μαχήτριες του ΔΣΕ αφηγούνται τη ζωή τους στο βουνό, όπου καταφεύγουν κυνηγημένες και την ένταξή τους σε παρτιζάνικες ομάδες που αποτελούν τη μαγιά του Δημοκρατικού Στρατού. Μιλούν για τη μαζική και ουσιαστική συμμετοχή τους στον ΔΣΕ, τόσο σε επίπεδο λήψης αποφάσεων, όσο και σε επιχειρησιακό επίπεδο. Μιλούν με ενθουσιασμό για το πρόγραμμα εγγραμματισμού όσων δεν είχαν πάει σχολείο, καθώς και για τις σχέσεις των δύο φύλων που διαπνέονταν από συντροφικότητα και αναπτύσσονταν στη βάση της ισοτιμίας, ως απαραίτητη προϋπόθέση για τη χειραφέτηση γυναικών και ανδρών.
«Ο Καινούργιος Ουρανός: Οι γυναίκες στον Δημοκρατικό Στρατό Ελλάδας είναι ένα ντοκιμαντέρ που εξειδικεύει στις γυναίκες και όχι συνολικά στους μαχητές και τις μαχήτριες του ΔΣΕ», είπαν στο Πριν μέλη της ομάδας Συλλογική Μνήμη σε μια πολύ ενδιαφέρουσα συνομιλία που είχαμε μαζί τους. Στην ερώτησή μας αν υπάρχει κοινή συνισταμένη ανάμεσα στους Παρτιζάνους και τον Καινούργιο Ουρανό, είπαν πως «για να υπήρχε κοινή συνισταμένη, θα έπρεπε να είχε μεσολαβήσει και ένα ντοκιμαντέρ για τον ηρωικό Δεκέμβρη του ’44». «Με αφετηρία τις αφηγήσεις στους Παρτιζάνους, δημιουργήσαμε το καινούργιο ντοκιμαντέρ για να δείξουμε τη σημαντική δουλειά που είχε κάνει το ΚΚΕ σε όλα τα πεδία, ένα εξ αυτών και στις γυναίκες. Μετά την προβληματική συνθήκη της Συμφωνίας της Βάρκιζας ακολούθησε μια τεράστια εποποιία. Αν λάβουμε υπόψη το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα της περιόδου εκείνης, αλλά και την παγκόσμια κατάσταση, θα συνειδητοποιήσουμε ότι ο ΔΣΕ είναι μια από τις πιο λαμπρές σελίδες όχι μόνο στην ιστορία της Ελλάδας αλλά γενικότερα στην ιστορία των επαναστατικών κινημάτων», τονίζουν.
Ένα από τα ζητήματα που θέλησαν να αναδείξουν με την επιλογή τους να ερευνήσουν τα γεγονότα μέσα από μαρτυρίες μαχητριών του Δημοκρατικού Στρατού είναι, όπως σημείωσαν, ότι «μόνο κάτω από ένα οργανωμένο κόμμα μπορούν να υλοποιηθούν πράγματα που σήμερα μας φαντάζουν αδύνατα». Θέλησαν «να γίνει ξεκάθαρο πώς αυτά τα νέα κορίτσια, που υπήρξαν φορείς της ιστορίας, αγωνίστηκαν για να καταφέρουν την έφοδο στον ουρανό», επισημαίνοντας πως «παράλληλα με έναν πολύ σκληρό και άνισο πόλεμο γινόταν μια σημαντική πολιτική δουλειά με εφημερίδες, βιβλία, με τον θεσμό του πολιτικού επιτρόπου και πολλά άλλα».
Η έρευνα για τη δημιουργία του ντοκιμαντέρ κράτησε περίπου δύο χρόνια. Ένα μεγάλο μέρος της έγινε στο διάστημα της πανδημίας, γεγονός που δημιούργησε κάποια εμπόδια (π.χ. μετακινήσεις για τις συνεντεύξεις εκτός Αθηνών). «Η προσέγγιση των γυναικών αυτών έγινε από διάφορες διαδρομές και η συζήτηση ήταν ελεύθερη. Οι ερωτήσεις γινόντουσαν στο τέλος της κουβέντας κυρίως, ανάλογα και με τη ροή του διαλόγου μας. Αυτό που μας έκανε εντύπωση είναι ότι παρά τον σκληρό πόλεμο, καμία δεν θα άλλαζε τη ζωή της, καθώς το “κεφάλαιο ΔΣΕ” δεν έχει εγγραφεί μέσα τους ως μια οδυνηρή εμπειρία» μας είπαν, διευκρινίζοντας πως αναφέρονται πάντα στον ΔΣΕ και «όχι στην περίοδο της λευκής τρομοκρατίας, όπου όντως οι γυναίκες αυτές βίωσαν οδυνηρά γεγονότα».
Όσον αφορά τις θεματικές ενότητες στις οποίες εστίασαν στο μοντάζ, είπαν ότι ξεκίνησαν «με τη λευκή τρομοκρατία και συνέχισαν με τη φυγή των ανθρώπων στα βουνά για να σωθούν από τις διώξεις». Ακολούθησε «η ζωή στο βουνό και το πώς πολεμούσαν και οργάνωναν τον αγώνα αλλά και την καθημερινότητά τους», ενώ «περιγράφονται επίσης πτυχές, όπως η Πανελλήνια Συνδιάσκεψη Γυναικών, το πώς συμπεριφέρονταν στους τραυματίες του αστικού στρατού κ.ο.κ.».
Σχετικά με τον συνδυασμό του αρχειακού υλικού του ΔΣΕ με συνεντεύξεις-μαρτυρίες γυναικών και το πώς αυτό εξυπηρετεί την αφήγηση, διευκρίνισαν: «Το “πάντρεμα” αυτό γίνεται στο πλαίσιο μιας προσπάθειάς μας να συνδέσουμε μέσω της εικόνας τις αφηγήσεις των πρωταγωνιστριών. Ένα ντοκιμαντέρ είναι μια σύντομη ιστορική αφήγηση. Η ουσιαστική δουλειά γίνεται με την έρευνα και την ανάγνωση ιστορικών βιβλίων και τεκμηρίων. Η ανάγνωση αυτή δεν γίνεται για την επιβεβαίωση των λεγομένων των γυναικών αλλά για να κατανοή-σουμε καλύτερα την ιστορία. Πάντως, ό,τι μελετήσαμε στα βιβλία, μας είπαν και οι γυναίκες αυτές».
«Μέσω των ταξιδιών στον Γράμμο και στις Πρέσπες όχι μόνο βοηθηθήκαμε σκηνοθετικά μέσω των πλάνων που πήραμε, αλλά βρήκαμε πολεμικά υλικά, είδαμε τόπους που είχαν διεξαχθεί σημαντικές μάχες και το αποτύπωμά τους υπάρχει ακόμη, π.χ. από οβίδες, σφαίρες, συρματοπλέγματα κτλ», μας είπαν. Στο σημείο αυτό θέλησαν να εκφράσουν ιδιαίτερες ευχαριστίες «στο Ιστορικό Αρχείο της ΚΕ του ΚΚΕ που αφιλοκερδώς μας έδωσε πάρα πολύ αρχειακό υλικό και βίντεο, ώστε να φτάσουμε σε αυτό το αποτέλεσμα».
«Παράλληλα με έναν πολύ σκληρό και άνισο πόλεμο, γινόταν μια σημαντική πολιτική δουλειά με εφημερίδες, βιβλία, με τον θεσμό του πολιτικού επιτρόπου και πολλά άλλα»
Στο ερώτημά μας αν θεωρούν ότι το ντοκιμαντέρ μπορεί να συμβάλλει στον αγώνα για την ισότητα των φύλων, αναδεικνύοντας μια πλευρά της κοινής δράσης ανδρών και γυναικών, καταλήγουν: «Μην ξεχνάμε ότι στη δεκαετία που εξετάζουμε έγιναν σημαντικά βήματα για να κατακτήσουν την ισότητα οι γυναίκες όχι γενικά και αόριστα. Η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη των Γυναικών, οι συνελεύσεις, οι εφημερίδες και μια σειρά άλλων πραγμάτων που αφηγούνται και στο ντοκιμαντέρ οι πρωταγωνίστριες ήταν το πρώτο στάδιο της χειραφέτησής τους».
