Οι εποχές ξεβάφουν πάνω στους ανθρώπους που τις διανύουν
Ονορέ ντε Μπαλζάκ
Εδώ και μερικές μέρες έχει ξεσπάσει διαμάχη σχετικά με το Ημερολόγιο του 2016 που εξέδωσε το Κοινωνικό Ιατρείο Αλληλεγγύης Θεσσαλονίκης. Γράφτηκαν, μάλιστα, κι ειπώθηκαν βαριές κουβέντες. Μέχρι και στην αποχή από την εκδήλωση οικονομικής υποστήριξης, που έγινε στο Μανιφέστο στις 23 του μηνός, καλούσαν, όπως πληροφορήθηκα, μέσω Φέησμπουκ κάποιοι Ηρακλείς του Στέμματος.
Και γιατί όλο αυτό; Γιατί, λέει, το Ημερολόγιο είναι αντιτσιπρικό! Περιέχει, μάλιστα, και μια εικαστική σύνθεση, όπου εμφανώς ιχνογραφείται ο κορμός και το τριχωτό της κεφαλής του πρωθυπουργού, λείπει, όμως, το πρόσωπο. Κι από δίπλα ο Εγγονόπουλος να σχολιάζει: «Συμμετέχων σε παραστάσεις κινεζικού θιάσου, δεν παραλείπει/ ποτέ να βάφη τη μύτη του μ’ ένα απαστράπτον άσπρο χρώμα,/ «σημάδι της πανουργίας του», γιατί δεν εννοεί να κρύψη την/ πίκρα του, και την ντροπή του, πως κάποτε υπήρξε μοιχός. Δεν/ τον δικαιολογεί, στα ίδια του τα μάτια, ούτε καν η ζάλη όπου του/ προκαλούσε ο έξαλλός του πόθος να φτάση το γρηγορώτερο, μιαν/ ώρα αρχύτερα, στην εδικιά του Ιθάκη».
Πράγματα, πάει να πει, απολύτως politically incorrect και απαράδεκτα.
Το Ημερολόγιο, λοιπόν, είναι αντιτσιπρικό. Ενώ θα έπρεπε να είναι … ουδέτερο κι αμερόληπτο. Που σημαίνει να αποδέχεται την κυβερνητική αφήγηση για όσα μας συμβαίνουν και μέλλεται να μας συμβούν περαιτέρω. Ξέρετε: εξαναγκαστήκαμε χωρίς να σας ρωτήσουμε, τα κάναμε σαλάτα, ξεφτιλίσαμε κάθε συλλογικότητα που βρήκαμε μπροστά μας, την φάγαμε υπερηφάνως, αλλά, Οκ, «βάλτε πλάτη». Θα υλοποιήσουμε μέχρι κεραίας το μνημόνιο, θα πάρουν μπρος οι τράπεζες, θα αρχίσει και η ανάπτυξη και, μαζί με το παράλληλο πρόγραμμα και τις ιδιωτικές επενδύσεις, ποιος μας πιάνει. Αν οι άνεργοι και οι εκατομμύρια πάμφτωχοι κάνουν μερικά χρόνια υπομονή, εμπιστευόμενοί μας και αρκούμενοι σε όσα οι «συσχετισμοί» επιτρέπουν γι’ αυτούς, όλα θα διορθωθούν.
Έλα, όμως, που το Ημερολόγιο δεν γίνεται να αποδεχτεί τέτοια λόγια. Γιατί, όντας γέννημα ενός εγχειρήματος αλληλεγγύης, από αυτά που έχουν καταλήξει πως για να κάνεις δουλειά θα πρέπει να είσαι με τους φτωχούς, δηλαδή (πολύ) ενάντια στους πλούσιους, δεν μπορεί να ανέχεται τα σάλια μάλια.
Όπως δεν μπορεί παρά να βλέπει προς την 5η Ιουλίου λέγοντας αποφασιστικά «Δεν ξεχνώ».
Να το πω κι αλλιώς: βάσει όσων έχουν συμβεί από το καλοκαίρι κι έπειτα αν κάτι χαρακτηρίζει τους αριστερούς ή αντιεξουσιαστές διαφωνούντες με την κυβέρνηση δεν είναι η εξαλλοσύνη, αλλά μάλλον η παροιμιώδης ευγένεια. Συχνά με τα δόντια κρατιούνται.
Φτάνει, όμως. Η συνέχιση ενός παρόμοιου σχολιασμού θα αδικούσε τη δουλειά της ομάδας που επιμελήθηκε το Ημερολόγιο. Και η οποία είναι καταπληκτική. Η θεματική ιεράρχηση, η εικαστική επένδυση, η επιλογή των κειμένων παράγει ένα αποτέλεσμα εξαιρετικό –και εξαιρετικά συνεκτικό.
Επιχειρεί, όπως το κατάλαβα, να διαχειριστεί τη μαύρη μας εποχή και την φρικτή ματαίωση με τρόπο δημιουργικό.
Να κάνει την απαισιοδοξία δύναμη –λέγοντάς μας τα λόγια του Μπρεχτ: «Μονάχα όταν το νερό έφτασε ίσαμε το σαγόνι του έπαψε να ελπίζει κι άρχισε να κολυμπάει. Είχε καταλάβει πως βάρκα ήταν ο ίδιος».
Να μας δείξει, με τη βοήθεια της Σόνταγκ, τι θα πει να πορεύεσαι «ΠΑΡΑΤΗΡΩΝΤΑΣ ΤΟΝ ΠΟΝΟ ΤΩΝ ΑΛΛΩΝ».
Να πει, μαζί με τον Σινόπουλο: «Ας αφήσουμε τα λόγια. Γνώση του ποταμιού σημαίνει να είσαι μέσα στο ποτάμι».
Το Ημερολόγιο είναι ένα εξαιρετικό ανθολόγιο φωτεινών αισθημάτων και σκέψεων για σκοτεινούς καιρούς. Όπλο για να συνεχίσουμε. Με δεδομένο, όπως το θέτει ο Μπένγιαμιν, πως «[α]ν έχουμε ακόμη μια ελπίδα, την χρωστάμε σε αυτούς που δεν έχουν καμία».