Κηδεύτηκε χθες ο Μωυσής Μπουρλάς, εμβληματική μορφή της Ελληνοεβραικής Αριστεράς, συγγραφέας του βιβλίου «Έλληνας, Εβραίος και αριστερός». Ακολουθεί το κείμενο του επικήδειου λόγου που εκφώνησε στην κηδεία του εκλιπόντος ο Τριαντάφυλλος Μηταφίδης με στοιχεία για τη ζωή και το έργο του.
Αποχαιρετούμε σήμερα το συμπολίτη και σύντροφό μας, το μαχητή Μωυσή Μπουρλά, μια εμβληματική μορφή της ελληνο-εβραϊκής Αριστεράς
Ο Μωυσής Μπουρλάς γεννήθηκε το 1918 στο Κάιρο από Βολιώτη πατέρα και Χιώτισσα μητέρα. Ήταν το τέταρτο παιδί μιας πολυμελούς οικογένειας. Η οικογένεια Μπουρλά για οικονομικούς λόγους άφησε το Κάιρο και εγκαταστάθηκε αρχικά στη Νάουσα και μετέπειτα στη Θεσσαλονίκη.
Στα παιδικά του χρόνια ο Μωυσής Μπουρλάς βοηθούσε τον πατέρα του που ήταν αρτοποιός και όταν τέλειωσε το γυμνάσιο έγινε τορναδόρος. Το 1935 σε ηλικία 17 ετών εντάχθηκε στο αριστερό κίνημα, έγινε μέλος της ΟΚΝΕ .
Όταν ξέσπασε ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος υπηρέτησε στον ελληνικό στρατό και πολέμησε στο αλβανικό μέτωπο. Το 1943 και ενώ οι Ναζί εξαπόλυσαν τους διωγμούς τους κατά των Εβραίων που οδήγησαν στη γενοκτονία τους, στο γνωστό Ολοκαύτωμα, ο Μ. Μπουρλάς εντάχθηκε στον ΕΛΑΣ, όπου έδρασε με το ψευδώνυμο «Βύρων». Το 1945, μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, συνελήφθη για την πολιτική του δράση και εξορίστηκε στον Αϊ Στράτη, στη Μακρόνησο και στην Ικαρία.
Το 1951 χάρη στην ελληνο-ισραηλινή συμφωνία, μετανάστευσε στο Ισραήλ όπου συνέχισε τη δράση του, συμμετέχοντας στο Κομμουνιστικό Κόμμα της χώρας, καθώς και στο εργατικό κίνημα. Στη διάρκεια της παραμονής του στο Ισραήλ, το μετεμφυλιακό κράτος του αφαίρεσε την ελληνική ιθαγένεια. Έμεινε στο Ισραήλ μέχρι το 1967 και από εκεί μετανάστευσε στη Βουλγαρία και στη συνέχεια στην τότε Σοβιετική Ένωση. Καθώς εργάζεται στην ΕΣΣΔ ως τορναδόρος μέχρι το 1982, oπότε και συνταξιοδοτήθηκε, θυμάται και τραγουδά τους στίχους που έγραψε ο συνεξόριστός του Γιάννης Ρίτσος καθώς και τις θεατρικές παραστάσεις που οργάνωνε με τον Μάνο Κατράκη.
Στην Ελλάδα επέστρεψε ως «παλιννοστών» το 1990 σε ηλικία 72 ετών και από τότε ξεκίνησε ένα νέο αγώνα για την επιβίωση, αλλά και για να αποκτήσει ξανά την ελληνική ιθαγένεια που του είχαν στερήσει.
Για να επιβιώσει, έκανε διάφορες δουλειές και αρχικά εγκαταστάθηκε σ’ ένα μικρό δωμάτιο που του παραχώρησε η Ισραηλιτική Κοινότητα Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια μετακόμισε στο γηροκομείο «Σαούλ Μοδιάνο» όπου άφησε την τελευταία του πνοή.
Μετά από πολύχρονο αγώνα κατάφερε το 1999 να αποκτήσει πάλι την ελληνική ιθαγένεια. Το 2000 εξέδωσε το βιβλίο του – αφήγηση ζωής «Έλληνας, Εβραίος και αριστερός». Το έγραψε με παρότρυνση της υπεύθυνης του γηροκομείου «Σαούλ Μοδιάνο», κ. Βικτώρια Μπενουζίλιο και του ραβίνου Θεσσαλονίκης Ιτσχάκ Νταϊάν, και το επιμελήθηκε η κ. Φραγκίσκη Αμπατζοπούλου.
Ένα βιβλίο στο οποίο ο αναγνώστης δεν θα βρει απαντήσεις, αλλά θα του γεννηθούν ερωτήματα, για το τι σηματοδοτούν η εθνικότητα, η θρησκεία και οι πολιτικές επιλογές στη ζωή ενός ανθρώπου. Κι ενώ λέει ότι θέλει μόνο να γράψει για τη ζωή του “στις τρείς ηπείρους, Ευρώπη, Ασία, Αφρική, και τις τέσσερις θάλασσες, Μεσόγειο, Ερυθρά, Μαύρη, Κασπία”, μας δίνει ένα απαράμιλλο ντοκουμέντο για την ιστορία των απλών ανθρώπων, της καθημερινής ζωής με τις μεγάλες και μικρές στιγμές της.
Το ζωντανό, το κριτικό πνεύμα και η παρατηρητικότητα του, που είναι πάντα στραμμένη στον άνθρωπο, κάνουν το γραπτό του όχι μόνο πολύτιμο για τον ιστορικό, τον κοινωνιολόγο, και τον ανθρωπολόγο, αλλά και συναρπαστικό για τον κάθε αναγνώστη.
«Ο Μωυσής Μπουρλάς είναι ένα παλικάρι, ένας λεβέντης, ένας ωραιότατος άνθρωπος με ωραιότατα ελληνικά. Στη Σοβιετική Ένωση δίδασκε ελληνικά. Η ζωή του ήταν ένας συνεχής αγώνας. Άλλοι θα τον ζήλευαν και άλλοι θα τον φοβούνταν. Κάθε τι που πέτυχε στη ζωή του το κέρδισε με μεγάλο αγώνα. Με εντυπωσίασε η καλοσύνη του για τους άλλους. Ακόμη στην ηλικία που είναι σήμερα προσπαθεί να βοηθήσει τους άλλους και εμπλέκεται ενεργά στην πολιτική και αν και δεν βλέπει και δεν ακούει καλά εξακολουθεί να είναι δυναμικός», επισήμανε μιλώντας στο ΑΠΕ-ΜΠΕ η Βικτώρια Μπενουζίλιο.
«Στο βιβλίο μου αυτό θέλω να διηγηθώ, με λίγα απλά λόγια, κομμάτια από την πολυτάραχη ζωή μου. Ζητώ συγγνώμη από τους αναγνώστες που, λόγω της περασμένης ηλικίας μου και του καιρού που πέρασε από τότε, δεν κρατώ στη μνήμη μου όλα τα ονόματα και τις ημερομηνίες» αναφέρει μεταξύ άλλων στον πρόλογο του βιβλίου του ο Μωυσής Μπουρλάς και προσθέτει: «Δεν στέκομαι ιδιαίτερα σε γεγονότα υψίστης ιστορικής σημασίας, σαν και αυτά που γιορτάζουν στις μεγάλες επετείους και τις εθνικές εορτές, όπως οι νίκες του κόκκινου στρατού, των ανταρτών ανά την Ευρώπη και του ΕΛΑΣ, γιατί γι’ αυτά γράφτηκαν τόσα πολλά και θα γραφούν ακόμα περισσότερα από πολλούς άλλους.
Θέλω να γράψω για την ιστορία μου στις τρεις ηπείρους, Ευρώπη, Αφρική και Ασία, και τις τέσσερις θάλασσες, Μεσόγειο, Ερυθρά, Μαύρη, Κασπία, και γι’ αυτά που έζησα και πέρασα στην κατοχή και στον εμφύλιο, όπου κινδύνεψε η ζωή μου τόσες φορές και παρ’ όλα αυτά επέζησα. Εκείνο που θέλω να τονίσω είναι πως αν με ρωτούσαν για τη ζωή μου και για τα όσα υπόφερα για το κόμμα και την ιδεολογία, θα έλεγα πως δεν μετάνιωσα και πως αν ξαναγεννιόμουνα την ίδια ζωή θα έστρωνα, τον ίδιο δρόμο θα ακολουθούσα».
Ακολουθώντας με συνέπεια αυτή τη στάση ζωής, και παρά την προχωρημένη του ηλικία, συμμετείχε όχι μόνο στα ψηφοδέλτια της δημοτικής μας κίνησης «Θεσσαλονίκη των Πολιτών και της Οικολογίας» -προκάτοχο της «ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ – ΑΝΟΙΧΤΗ ΠΟΛΗ»- στις Δημοτικές Εκλογές του 2002 και του 2006, αλλά και στις δημόσιες εκδηλώσεις της Αριστεράς.
Εκφράζοντας σε συμβολικό επίπεδο την ανάγκη της ειρηνικής συμβίωσης ανάμεσα στους λαούς της Παλαιστίνης και του Ισραήλ, παραχώρησαν μαζί με τον συνυποψήφιό του παλαιστίνιο γιατρό Σαμπάχ Αμντέλ-Ραχήμ μια ιστορική συνέντευξη την περίοδο των Δημοτικών εκλογών του 2002.
Με τη συγκλονιστική του αυτοβιογραφία «Έλληνας, Εβραίος, αριστερός», έδειξε ότι το να γεννιέται κάποιος Έλληνας ή Εβραίος δεν είναι επιλογή. Επιλογή είναι η στάση ζωής. Ας είναι ελαφρύ το χώμα που τον σκεπάζει. Θα τον θυμόμαστε με τη στεντόρεια φωνή του, με το πλατύ χαμόγελό του, με την επιβλητική, λεβέντικη κορμοστασιά και την απέραντη καλοσύνη του.