Με μια συμβολική και αλληγορική, σπουδαία ταινία συνεχίζει το αφιέρωμά της Εν ψυχρώ η Ταινιοθήκη της ΕΡΤ-3, προβάλλοντας τη Δευτέρα 8 Ιουνίου στις 21:00 στον Αλέξανδρο πάντα με ελεύθερη είσοδο το αριστούργημα του Φριτς Λανγκ Έχω δικαίωμα να ζήσω (You only live once, ασπρόμαυρο, ΗΠΑ 1937, διάρκεια 82’ ) με τους Χένρι Φόντα και Σίλβια Σίντνεϊ, και πρόλογο από τον Αλέξη Ν. Δερμεντζόγλου.
Η προβολή της ταινίας συμπίπτει με τα 2 χρόνια από τη «μαύρη» επέτειο του βίαιου κλεισίματος της ΕΡΤ-3 στις 13 Ιουνίου 2013.
Η αίθουσα είναι μια ευγενική παροχή της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας- Κέντρο Πολιτισμού και η συνδιοργάνωση και καλλιτεχνική επιμέλεια του ΚΕΜΕΣ.
Το προς διατύπωση θέμα του ελεύθερου, λαϊκού πανεπιστημίου για τον κινηματογράφο είναι: Το σινεμά της αμφισβήτησης στις ΗΠΑ του μεσοπολέμου.
Στα μέλη της Λέσχης θα διανεμηθεί το ειδικό, 24σέλιδο, μηνιαίο φυλλάδιο σχετικό με τη θεματολογία του αφιερώματος, ενώ οι υπόλοιποι θεατές θα παραλάβουν μια αναλυτική, έντυπη κριτική του Νίνου Φένεκ Μεκελίδη.
Με το τέλος της προβολής θα ακολουθήσει μακρά συζήτηση με το κοινό.
Ήρωες της ταινίας, τυπικού φιλμ- νουάρ καταδίωξης, ένα ζευγάρι που βρίσκεται συνεχώς αντιμέτωπο με μια εχθρική κοινωνία που δεν τους αφήνει να χαρούν την ευτυχία τους.
Πρόκειται για μια αριστουργηματική, κοινωνική περιπέτεια- νουάρ με καταγγελτικά στοιχεία, εξαίρετη σκηνοθεσία, υψηλή ιδεολογική δυναμική και θαυμάσιους ρόλους.
Η κριτική που θα διανεμηθεί είναι η ακόλουθη:
«Η μοίρα, αλλά και ο έρωτας (ο μεγάλος, παθιασμένος έρωτας, που τίποτα δεν μπορεί να του αντισταθεί), είναι δύο θέματα που εμφανίζονται τακτικά στον αμερικανικό κινηματογράφο. Ποτέ όμως με τόση δύναμη και πρωτοτυπία όσο στην ταινία αυτή του Γερμανοεβραίου Φριτς Λανγκ (1890-1976), που εξαιτίας του ναζισμού αναγκάστηκε να εγκαταλείψει την πατρίδα του για το Χόλιγουντ. Η μοίρα βέβαια ήταν πάντα καθοριστική στις ταινίες του Λανγκ, ιδιαίτερα σ’ εκείνες της αμερικανικής περιόδου (“Νέμεσις”, “Η γυναίκα της βιτρίνας”, “Η πόλη κοιμάται”, “Τα “ίχνη ήταν ψεύτικα”), μοίρα όμως δεμένη με τον κοινωνικό περίγυρο, που ο Λανγκ σκιαγραφούσε πάντα με μαύρα, απαισιόδοξα χρώματα.
Το ζευγάρι της ταινίας του “Έχω δικαίωμα να ζήσω” (που ο πρωτότυπος τίτλος της είναι “Ζεις μόνο μια φορά”) βρίσκεται αντιμέτωπο με μια εχθρική κοινωνία, κοινωνία που δεν ανέχεται το μεγάλο έρωτα και που βγάζει εκτός νόμου όποιον τολμήσει να τον ζήσει. Ο ήρωας (που τον ερμηνεύει με πειστικότητα και δύναμη ο Χένρι Φόντα) είναι ένας κατάδικος που μόλις αποφυλακίζεται παντρεύεται τη γυναίκα που αγαπά παράφορα, αποφασισμένος για χάρη της ν’ αλλάξει ζωή. Η κοινωνία όμως δεν τον αφήνει. Πάντοτε θα του θυμίζει το παρελθόν του, εμποδίζοντας έτσι την οποιαδήποτε ευτυχία του. Με αποτέλεσμα, τελικά, να συλληφθεί και να καταδικαστεί σε θάνατο για ένα έγκλημα που δεν έκανε ο ίδιος – μόνο και μόνο εξαιτίας του παρελθόντος του.
Η ειρωνεία όμως της τύχης το φέρνει ώστε, ενώ, με τη βοήθεια της γυναίκας του ετοιμάζεται να δραπετεύσει, ο διευθυντής της φυλακής του ανακοινώνει ότι έχει αποδειχτεί η αθωότητά του και πρόκειται να αποφυλακιστεί. Αυτός όμως αρνείται να παραδοθεί, έχοντας πια χάσει την εμπιστοσύνη του στην ανθρώπινη δικαιοσύνη και, στην προσπάθειά του να δραπετεύσει, σκοτώνει άθελά του τον πάστορα της φυλακής. Τώρα πια, κυνηγημένοι, καταζητούμενοι από στην αστυνομία, ο νέος και η γυναίκα του (η θαυμάσια Σίλβια Σίντνεϊ), ζουν τις πιο δύσκολες, αλλά ταυτόχρονα και τις πιο ευτυχισμένες, στιγμές της ζωής τους…
Πρόδρομος ταινιών όπως “Ο πόλεμος του εγκλήματος” του Τζόζεφ Λούις και “Μπόνι και Κλάιντ” του Άρθουρ Πεν, η ταινία είναι ένα δριμύ κατηγορώ ενάντια σ’ ένα απάνθρωπο κοινωνικό σύστημα. Ο Λανγκ στήνει σκηνές γεμάτες λυρισμό και ποίηση (παράδειγμα η σκηνή της πρώτης νύχτας του γάμου του ζευγαριού με την παραβολική ιστορία των ερωτευμένων βατράχων ή εκείνη της δραπέτευσης του Φόντα σ’ ένα ντεκόρ βουτηγμένο στην ομίχλη, καθώς κι εκείνη του θανάτου του ζευγαριού από τις σφαίρες των μπάτσων).
Ο Λανγκ αποσπά εξαιρετικές, γεμάτες ζωντάνια, ερμηνείες από τους ηθοποιούς του -λέγεται ότι για να έχει ένα τέλειο αποτέλεσμα, στις 46 μέρες που κράτησε το γύρισμα, οδηγούσε ηθοποιούς και συνεργείο κυριολεκτικά σε εξάντληση- δημιουργώντας τη ψυχρή, απρόσωπη ατμόσφαιρα, που απαιτεί το θέμα του για να τονίσει το κλίμα της αδυσώπητης μοίρας που κρέμεται πάνω από τα πρόσωπά του».
Εξάλλου, 10 λόγοι για να μην χάσετε το Έχω δικαίωμα να ζήσω είναι οι ακόλουθοι:
1. Αποτελεί μια από τις πλέον καταγγελτικές ταινίες όλων των εποχών.
2. Είναι ο πρόδρομος αριστουργημάτων όπως το Μπόνι και Κλάιντ
3. Είναι πρωτοφανές το δηκτικό σχόλιο του Λανγκ
4. Επειδή ο μέγας δημιουργός καταφέρνει και συνδυάζει την κοινωνική ματιά με το μυαλό.
5. Γιατί ο σπουδαίος Λανγκ ποτέ δεν συμβιβάστηκε με το σύστημα και γιατί δεν τον αποδέχτηκαν οι Αμερικανοί.
6. Για τις εκπληκτικές ερμηνείες που αποσπά από τους πρωταγωνιστές του.
7. Για το ιδιοφυές σενάριο με τις συνεχείς ανατροπές
8. Για την απόδειξη πως στις ΗΠΑ το μεσοπόλεμο γυρίζονταν εξαιρετικές ταινίες προβληματισμού.
9. Για την εκπληκτική ατμόσφαιρα του φιλμ, που δημιουργείται και χάρις στην υποδειγματική φωτογραφία.
10. Γιατί με ένα θέμα που κατά βάση περιστρέφεται γύρω από τον έρωτα και το μοιραίο, πλέκεται μια υποδειγματική ιστορία έμμεσης, πολιτικής καταγγελίας.
Υ.Γ. Η επόμενη ταινία του αφιερώματος θα είναι την Τετάρτη 17 Ιουνίου, όταν θα προβληθεί η πολυβραβευμένη, πολύκροτη Τελετή (ασπρόμαυρο, 1995) του Κλοντ Σαμπρόλ.