Σοβαρές καταγγελίες από πρόσφυγες και μετανάστες στην Ελλάδα ότι στην προσπάθειά τους να φτάσουν στη Δυτική Ευρώπη ήταν θύματα επιχειρήσεων επαναπροώθησης με τη συμμετοχή της Frontex καταγράφει σε εκτεταμένο ρεπορτάζ η Deutsche Welle. Δεν είναι η πρώτη φορά που καταγράφονται τέτοιου είδους περιστατικά συνεργασίας των ελληνικών με την ευρωπαϊκή υπηρεσία φύλαξης των συνόρων, ωστόσο και πάλι η Frontex αρνείται οποιαδήποτε εμπλοκή.
Η ιστορία του Άλι αλ-Εμπραΐμ
Στο ρεπορτάζ τη Deutsche Welle πρώτος μιλάει ο Άλι αλ-Εμπραΐμ, από το Μανμπίτζ της Συρίας, από τις περιοχές όπου οι μάχες ήταν σφοδρές μεταξύ Κούρδων και Ισλαμικού Κράτους. Αρχικά, το 2018, προσπάθησε να φτάσει στην Τουρκία, ωστόσο φτάνοντας στην Αντάκια, κοντά στα σύνορα με τη Συρία, οι τουρκικές αρχές αφού έλεγξαν τα στοιχεία του τον έστειλαν πίσω. Προσπάθησε ξανά να φτάσει στην Ελλάδα, κινούμενος παραλιακά στην Τουρκία και μπαίνοντας σε μια πλαστική βάρκα, κατόρθωσε να βρεθεί στη Λέρο. Έκανε αίτηση ασύλου, η οποία απορρίφθηκε με την αιτιολογία ότι η Τουρκία είναι ασφαλής χώρας.
Καθώς δεν μπορούσε να επιστρέψει πίσω, ειδικά στην εμπόλεμη Συρία, αποφάσισε να πάει στην Αλβανία. «Η κυβέρνηση Μητσοτάκη είναι πολύ αυστηρή όσον αφορά πρόσφυγες και μετανάστες. Αυτό έπρεπε να κάνω», λέει.
Τον Σεπτέμβριο του 2020 ταξίδεψε με λεωφορείο μαζί με άλλους πέντε στα Ιωάννινα και περπάτησαν μετά έως τα αλβανικά σύνορα χωρίς να συναντήσουν αστυνομικούς. Όμως στην Αλβανία τους σταμάτησαν άνδρες της Frontex και τους πήγαν στην Κακαβιά, χωρίς να ενημερώσουν τις ελληνικές αρχές. Όταν ρωτά η DW τον Αλί πώς κατάλαβε ότι ήταν η Frontex, είπε: «Από τα χαρακτηριστικά σήματα στις στολές τους».
Εξηγεί ότι εκείνος και οι πέντε σύντροφοί του έκαναν αίτημα για άσυλο στην Αλβανία, αλλά τους το αρνήθηκαν με επιχείρημα την πανδημία. Ο ίδιος προσπάθησε πάλι, κατόρθωσε να φτάσει έως τα Τίρανα και από εκεί στη Σερβία, όπου βρίσκεται τώρα, μέσα από το Κόσοβο.
Εξηγεί στους δημοσιογράφους της DW ότι από το στρατόπεδο προσφύγων όπου βρίσκεται -κοντά στα σύνορα με την Ουγγαρία- θέλει να πάει στη Αυστρία, αλλά οι διακινητές ζητούν 5.000 ευρώ για να τον αφήσουν στα σύνορα.
Αντί για άσυλο, φυλακή
Σύμφωνα με την Χόουπ Μπέικερ, συντονίστρια του προγράμματος εθελοντών «Wave – Thessaloniki», που βοηθά τους πρόσφυγες με τρόφιμα, ρούχα, ιατροφαρμακευτική περίθαλψη και νομικές συμβουλές, αυτή είναι μία από πολλές ανάλογες ιστορίες που έχει ακούσει. Επισημαίνει δε ότι η πόλη ήταν ασφαλής για τους πρόσφυγες μέχρι που ανέλαβε τη διακυβέρνηση η Νέα Δημοκρατία.
Αναφερόμενη στον νόμο Μηταράκη του Ιανουαρίου 2020, που επιτρέπει στις αρχές να κρατούν τους αιτούντες άσυλο έως και 18 μήνες χωρίς να εξετάζουν τα αιτήματά τους, και η κράτηση αυτή να εκτείνεται για ακόμη 18 μήνες, επισημαίνει: «Μπορείς να μείνεις στη φυλακή έως και τρία χρόνια χωρίς κανείς να εξετάσει το αίτημά σου για άσυλο».
Προσθέτει δε ότι οι επαναπροωθήσεις καταγράφονται και από τις δύο πλευρές των συνόρων, αλλά και στην ενδοχώρα, και γι’ αυτό οι μετανάστες προσπαθούν να αποφεύγουν κάθε επαφή με τις ελληνικές αρχές. Οι οργανώσεις αρωγής καταγγέλλουν ότι γίνονται πολλές επαναπροωθήσεις στα σύνορα με την Αλβανία και τη Βόρεια Μακεδονία.
Ωστόσο η Μπέικερ εξηγεί ότι είναι πολύ δύσκολο να τις αποδείξεις, εξαιτίας της χαώδους κατάστασης. Ωστόσο η ίδια γνωρίζει ότι η Frontex είναι ενεργή στην Αλβανία και ότι οι επαναπροωθήσεις είναι αθρόες μέσω του Έβρου, που περνάει από τη Βουλγαρία, την Ελλάδα και την Τουρκία.
«Αυτό συμβαίνει κάθε μέρα και το να κάνουν (στη Frontex) ότι δεν ξέρουν τίποτα ή δεν συμμετέχουν δεν μπορεί να το πιστέψει κανείς», επισημαίνει.
Απαντώντας στις καταγγελίες, εκπρόσωπος της Frontex δήλωσε στην DW ότι έχει ερευνήσει ανάλογες καταγγελίες «αλλά δεν υπάρχουν αξιόπιστα στοιχεία για να τις στηρίξει κανείς». Και πρόσθεσε ότι το προσωπικό της Frontex τηρεί πολύ αυστηρούς κανόνες με σκοπό «την τήρηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Χάρτα των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων».
Και η DW ερώτα: «Τότε γιατί η Frontex προστατεύει τα ευρωπαϊκά σύνορα από την αλβανική πλευρά;» Η απάντηση είναι για ενισχύσει τη φύλαξη των συνόρων, να αντιμετωπίσει την παράτυπη μετανάστευση και το διασυνοριακό έγκλημα, τη διακίνηση ανθρώπων και την τρομοκρατία, λέει η Frontex, που σημειώνει ότι συνεργάζεται με τις χώρες των Βαλκανίων.
«Η υπηρεσία στηρίζει τη συμμόρφωσή τους με τα ευρωπαϊκά στάνταρντ για την ασφάλεια και τη φύλαξη των συνόρων», προσθέτει ο εκπρόσωπος.
Στο ρεπορτάζ επισημαίνεται πάντως ότι ενώ στα ελληνοτουρκικά σύνορα η παρουσία του στρατού και της ελληνικής αστυνομίας είναι ισχυρή, δεν ισχύει το ίδιο στα σύνορα με την Αλβανία, και η διαδρομή αυτή προς την Ευρώπη θεωρείται ασφαλής για τους πρόσφυγες και μετανάστες.
Μέσω Καστοριάς στην Αλβανία
Πολλοί πρόσφυγες ταξιδεύουν από τη Θεσσαλονίκη στην Καστοριά. Ο Μαροκινός πρόσφυγας που έφτασε στην Ελλάδα μέσω Τουρκία, αναφέρει ότι εκεί «η αστυνομία μας παίρνει από εκεί και μας πηγαίνει στα αλβανικά σύνορα». Ωστόσο, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, αυτό παραμένει φήμη. Ο επίσης Μαροκινός Σάλεχ Ρόσα, που ήταν ένα χρόνο άστεγος στη Θεσσαλονίκη, λέει: «Η Ελλάδα είναι ωραία χώρα, αλλά δεν μπορώ να μείνω εδώ». Θα πάρει τον δρόμο για τη δυτική Ευρώπη μέσω Αλβανίας.
Σύμφωνα με την καταγγελία, οι αστυνομικοί σταμάτησαν το λεωφορείο πριν από την Καστοριά, δύο άνδρες με πολιτικά μπήκαν μέσα, ισχυριζόμενοι ότι είναι αστυνομικοί, αλλά χωρίς να δείξουν στοιχεία ταυτότητας, προσάγουν τους ξένους.
Λίγες ώρες αργότερα, οι μετανάστες καλούνται να στείλουν μέσω WhatsApp ένα μήνυμα με τις συντεταγμένες τους βάσει Google. Οι άνδρες με τα πολιτικά τους μεταφέρουν σε περιοχή 15 χλμ. από τα αλβανικά σύνορα, ώστε να φύγουν προς τα εκεί.
Οι ελληνικές αρχές το μόνο που επιβεβαιώνουν είναι ότι υπάρχουν αστυνομικοί με πολιτικά και κάνουν ελέγχους καθ’ οδόν. Υποστηρίζουν ότι ελέγχουν μόνο αν οι πρόσφυγες διαθέτουν νόμιμα έγγραφα και μετά τους αφήνουν ελεύθερους.
Ο Σάλεχ λέει ότι ήταν ο μόνος που διέθετε έγγραφα, και ενώ υπάρχει απαγόρευση κυκλοφορίας λόγω κορονοϊού, δεν έγινε κανένας έλεγχος, ούτε επιβλήθηκε πρόστιμο.
