Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών (Σ.Υ.Δ.) με αφορμή τη Διεθνή Ημέρα Τρανς Ορατότητας (TDoV) που τιμάται σε όλο τον κόσμο κάθε χρόνο στις 31 Μαρτίου, καλεί την Πολιτεία να ανταποκριθεί στις ευρωπαϊκές και διεθνείς υποχρεώσεις της για την εμβάθυνση και κατοχύρωση των δικαιωμάτων και ελευθεριών της τρανς κοινότητας.
Όπως αναφέρει σχετική ανακοίνωση του ΣΥΔ:
Η Διεθνής Ημέρα Τρανς Ορατότητας, τιμάται κάθε χρόνο στις 31 Μαρτίου σε πολλές χώρες και πόλεις σε όλον τον κόσμο και είναι αφιερωμένη στην ορατότητα αλλά και την ευαισθητοποίηση για τις διακρίσεις που αντιμετωπίζουν τα τρανς και φυλοδιαφορετικά πρόσωπα. Η ημέρα τιμάται από το 2009, ως μνήμη στους αγώνες της τρανς ακτιβίστριας Rachel Crandal [1] για την έλλειψη αναγνώρισης των τρανς ανθρώπων, αλλά και στον αντίποδα της άλλης Διεθνούς Ημέρας, που τιμάται κάθε χρόνο στις 20 Νοεμβρίου, της Διεθνούς Ημέρας Τρανς Μνήμης που τιμώνται τα τρανς πρόσωπα που δολοφονήθηκαν σε όλο τον κόσμο στον βωμό του παράλογου μίσους και της τρανσφοβίας, ως αναγκαιότητα να τιμηθούν οι ζωές, ο ενσώματος αγώνας και να ενδυναμωθεί η ορατότητα των τρανς ανθρώπων, γιατί οι ζωές των τρανς έχουν σημασία, όπως και κάθε ανθρώπου που αγωνίζεται για δικαιώματα και ελευθερίες.
Ιδιαίτερα η κοινότητα των τρανς και φυλοδιαφορετικών ανθρώπων στη χώρα μας, αντιμετωπίζει πλήθος παραβιάσεων θεμελιωδών δικαιωμάτων και διακρίσεων σε όλα τα πεδία της καθημερινής ζωής, όπως:
Συγκεκριμένα, παρ’ ότι η νομοθεσία της νομικής αναγνώρισης ταυτότητας φύλου (Ν.4491/2017) [2] απετέλεσε ένα πρώτο θετικό βήμα που κατέγραψε με ρητό τρόπο την ήδη υπάρχουσα νομολογία του 2016 (Ειρ. Αθ. απ. 418/2016) [3] ο νόμος αυτός αποτυγχάνει να ανταποκριθεί στις ανάγκες της κοινότητάς μας, καθώς δεν ανταποκρίνεται στις διεθνείς και ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της χώρας μας για τα δικαιώματα των τρανς, φυλοδιαφορετικών και ίντερσεξ ανθρώπων.
Η διαδικασία παραμένει δικαστική και τούτο πέραν όλων των προβλημάτων παραβίασης της ιδιωτικής ζωής [4] που έχουν καταγραφεί [5] από την έως τώρα εφαρμογή του νόμου [4] που έχουν καταγραφεί [6], δεν ανταποκρίνεται στην Απόφαση 2048/2015 της Κοινοβουλευτικής Ολομέλειας του Συμβουλίου της Ευρώπης (ΣτΕ) [7], σύμφωνα με την οποία η διαδικασία οφείλει να είναι γρήγορη, διαφανής, βασισμένη αποκλειστικά και μόνο στον αυτοπροσδιορισμό του προσώπου, και χωρίς διακρίσεις.
Αντιθέτως, η δικαστική διαδικασία στη χώρα μας, είναι ιδιαίτερα χρονοβόρα και γραφειοκρατική, δεν βασίζεται στον αυτοπροσδιορισμό καθώς η μεταβολή των εγγράφων αποφασίζεται από δικαστήριο, ενώ ενέχει διάκριση με βάση την οικονομική κατάσταση του προσώπου καθώς κοστίζει πολλά χρήματα και τούτο είναι ιδιαίτερα προβληματικό καθώς η κοινότητά μας αντιμετωπίζει διακρίσεις και αποκλεισμούς στον εργασιακό χώρο.
Επίσης, αποκλείει τα έγγαμα τρανς πρόσωπα και τούτο πέραν της παραβίασης της προαναφερθείσας Απόφασης του ΣτΕ, δεν ανταποκρίνεται στο πνεύμα και το γράμμα της Aπόφασης του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) επί της υπόθεσης C-451/16 (MB κατά Secretary of State for Work and Pensions) [8], καθώς και στην απόφαση της 28ης Ιουνίου του 2017 της Επιτροπής Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων των Ηνωμένων Εθνών [9], ενώ αξίζει να σημειώσουμε ότι η Επιστημονική Υπηρεσία του Ελληνικού Κοινοβουλίου είχε επισημάνει ότι ο αποκλεισμός αυτός είναι αθέμιτος [10]. Ακόμη, θα πρέπει να σημειωθεί η νομολογία σε μια σειρά κρατών μελών στην Ευρώπη, που τα εθνικά τους δικαστήρια θεώρησαν ως άνιση μεταχείριση την προϋπόθεση της αγαμίας για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. Χαρακτηριστικές είναι οι σχετικές αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Αυστρίας (2006) [11], του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας (2008) [12], του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Ιταλίας [13], του Δικαστηρίου της Ελβετίας (1996) [14], καθώς και του Εφετείου της Γαλλίας (2012) [15].
Επιπλέον, δημιουργεί διακρίσεις για λόγους ηλικίας, σε αντιδιαστολή με τις επιταγές της Απόφασης 2048/2015 του ΣτΕ, καθώς η νομοθεσία θέτει κατώτερο όριο τα 15 έτη, ενώ στις ηλικίες από 15 έως και 17, η διαδικασία είναι ιδιαίτερα ιατρικοποιημένη αφού το πρόσωπο πρέπει να περνά από διεπιστημονική επιτροπή. Η χώρα μας θα πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα άλλων χωρών που δεν έχουν καθόλου ηλικιακό όριο όπως η Ελβετία, η Μολδαβία, η Μάλτα, η Γερμανία, η Κροατία, η Λευκορωσία, η Αυστρία, και η Νορβηγία (που έχει από τα 6 έτη).
Ακόμη, δεν μεταβάλλεται η καταχώριση φύλου και κυρίου ονόματος σε τυχόν υπάρχοντα τέκνα, σύμφωνα με την Απόφαση 2048/2015 του ΣτΕ, με αποτέλεσμα να παραβιάζεται η μυστικότητα της διαδικασίας, καθώς και η ιδιωτική και οικογενειακή ζωή του προσώπου, ενώ δεν υπάρχει διατυπωμένη ρητώς σε διάταξη η δυνατότητα τρίτης καταχώρισης φύλου για όσα πρόσωπα το επιθυμούν, σύμφωνα με την Απόφαση 2048/2015 του ΣτΕ, που επιβεβαιώθηκε με την Απόφαση 2191/2017 [16] για τα ίντερσεξ πρόσωπα [17], ενώ η αναγκαιότητα αυτή προκύπτει επίσης τόσο από την Απόφαση 67/2018 του Ειρηνοδικείου Αμαρουσίου [18], όσο και από την Απόφαση 153/2020 του Ειρηνοδικείου Καλλιθέας [19].
Τέλος, η διαδικασία δεν περιλαμβάνει ρητή διάταξη για τη μεταβολή του φύλου και κυρίου ονόματος για πρόσωπα που δεν είναι εγγεγραμμένα στα Ελληνικά Ληξιαρχεία και ιδίως σε τρανς προσφύγισσες και πρόσφυγες, ενώ το Άρθρο 4 του νόμου προβλέπει ότι η δικαστική απόφαση καταχωρίζεται στο οικείο Ληξιαρχείο. Η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου αποτελεί πύλη εισόδου για την απόλαυση θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών για τις τρανς προσφύγισσες και τρανς πρόσφυγες, ενώ αντίθετα η άρνηση της μεταβολής των εγγράφων τους, αποτελεί διάκριση στη βάση του φύλου. Η αναγκαιότητα της συμπερίληψης των τρανς προσφύγων στη νομοθεσία προκύπτει μέσα από πρακτικές που εφαρμόζονται στις χώρες του Συμβουλίου της Ευρώπης, που όλες τεκμηριώνουν αναμφίβολα, ότι είναι επιτακτική ανάγκη η δυνατότητα μεταβολής των εγγράφων για τους τρανς πρόσφυγες, καθώς επίσης και στοιχεία σχετικής υπόθεσης που τα Ηνωμένα Έθνη είχαν στηρίξει τη μεταβολή εγγράφων τρανς γυναίκας προσφύγισσας, όπως επίσης και από μία σειρά νομολογιών στη χώρα μας, όπως η Απόφαση 444Ε/2018 του Ειρηνοδικείου Θεσσαλονίκης [20], η Απόφαση 136/2018 του Ειρηνοδικείου Μυτιλήνης [21], καθώς και Απόφαση του Ειρηνοδικείου Αθηνών το 2020 [22].
Όλα τα παραπάνω, συντείνουν στο συμπέρασμα που ανακύπτει κατά προφανή τρόπο, ότι η νομοθεσία πρέπει να τροποποιηθεί ακολουθώντας -εκτός των άλλων- και τις συστάσεις της Εθνικής Επιτροπής για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου (ΕΕΔΑ) [23], καθώς και τις κατευθύνσεις του Πορίσματος της Επιτροπής για τη κατάρτιση Εθνικής Στρατηγικής για την Ισότητα των ΛΟΑΤΚΙ+ [24] που εκπονήθηκε τον Ιούνιο του 2021, με τη συμμετοχή της αείμνηστης Πρόεδρου μας Μαρίνας Γαλανού.
Πέραν, ακόμη, της νομοθεσίας για τη νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου, είναι απαραίτητο:
Να συμμορφωθεί η χώρα μας με τη τροποποίηση του ταξινομητικού καταλόγου ψυχικών διαταραχών (ICD-11), προκειμένου να διασφαλίζεται ότι τα τρανς πρόσωπα, συμπεριλαμβανομένων των παιδιών δεν κατηγοριοποιούνται ως διανοητικώς ασθενή και δεν θα στιγματίζονται, σύμφωνα με την απόφαση του ΣτΕ, καθώς και:
α) την Απόφαση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας για την αναθεώρηση του διεθνούς ταξινομητικού καταλόγου [25],
β) το Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου 22.11.2012 [26],
γ) τη Δήλωση της Παγκόσμιας Επαγγελματικής Ένωση για την Υγεία των Διεμφυλικών (WPATH) στις 15.11.2017 [27], και,
δ) τη θέση του Κλάδου Διαπολιτισμικής Ψυχιατρικής της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (ΕΨΕ) [28].
Ακόμη:
α) Να διασφαλίζεται ρητά η ισότιμη συμπεριληπτική αντιμετώπιση των τρανς και ίντερσεξ ανθρώπων στον χώρο της υγείας δίχως διακρίσεις,
β) Να διασφαλίζεται ρητά ότι τα τρανς παιδιά και έφηβοι δεν θα αντιμετωπίζουν διακρίσεις και μπούλινγκ στο σχολείο και γενικότερα, στο χώρο της εκπαίδευσης σύμφωνα με αποφάσεις του Συνηγόρου του Πολίτη,
γ) Να τροποποιηθεί η νομοθεσία για την ίση μεταχείριση ώστε ο σεξουαλικός προσανατολισμός, η έκφραση, ταυτότητα και τα χαρακτηριστικά φύλου να συμπεριλαμβάνονται πέραν της εργασίας και στα πεδία της παιδείας, της υγείας, της κοινωνικής πρόνοιας και ασφάλισης, καθώς και στην παροχή υπηρεσιών και αγαθών συμπεριλαμβανομένης της στέγασης,
δ) Να υπάρχει ρητή διάταξη που να απαγορεύει τις χειρουργικές επεμβάσεις σε ανήλικα πρόσωπα δίχως της συναίνεσή τους, όπως επιτάσσει η Απόφαση 2191/2017 του ΣτΕ, καθώς και η σχετική της Επιτροπής κατά των Βασανιστηρίων των Ηνωμένων Εθνών που κατατάσσει αυτές τις επεμβάσεις στην κατηγορία των βασανιστηρίων, και
ε) Να αναθεωρηθεί το νομοθετικό πλαίσιο (ν. 2734/1999) για την εργασία στο σεξ, στη κατεύθυνση της πλήρους αποποινικοποίησης, της προστασίας των δικαιωμάτων και του αποστιγματισμού των προσώπων που ασκούν εργασία στο σεξ [29].
Κλείνοντας, θα θέλαμε να δηλώσουμε την αμέριστη συμπαράσταση και αλληλεγγύη μας στα τρανς αδέρφια μας στην Ουκρανία που έχουν παγιδευτεί σε έναν πόλεμο που διεξάγεται με πλήρη περιφρόνηση για την ανθρώπινη ζωή και αξιοπρέπεια και που βιώνουν τον καταστροφικό του αντίκτυπο. Ιδιαίτερα προς τις τρανς γυναίκες που δεν μπορούν να διαφύγουν και βρίσκονται εγκλωβισμένες στην Ουκρανία λόγω της αναντιστοιχίας των δημοσίων εγγράφων τους. Συγκεκριμένα, σε εκατοντάδες τρανς γυναίκες δεν επετράπη η έξοδος τους από τα Ουκρανικά σύνορα ενώ προσπαθούσαν να φύγουν από τη χώρα, επειδή στα διαβατήριά τους φέρουν ακόμα το όνομα και το φύλο με το οποίο καταγράφηκαν κατά τη γέννηση τους [30]. Ο ισχύων στρατιωτικός νόμος που επιβλήθηκε στην Ουκρανία λόγω της ρωσικής εισβολής, απαγορεύει σε όλα τα άτομα ηλικίας 18 έως 60 ετών που ενεγράφησαν στο άρρεν φύλο κατά τη γέννηση να εγκαταλείψουν τη χώρα και αυτό σημαίνει αυτόματα, ότι σε οποιονδήποτε άτομο, αυτών των ηλικιών που στο διαβατήριο αναγράφεται «αρσενικό όνομα και φύλο», απαγορεύεται να βγει εκτός συνόρων. Ανάμεσα στα άτομα αυτά και στις τρανς γυναίκες στις οποίες δεν έχουν μεταβληθεί τα έγγραφά τους λόγω του περιοριστικού νομικού πλαισίου, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει τόσο η σωματική τους ακεραιότητα, όσο και η ίδια τους η ζωή [31]. Η Ευρωπαϊκή Ένωση, το Συμβούλιο της Ευρώπης, ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη, και άλλα θεσμικά ευρωπαϊκά και διεθνή όργανα, πρέπει άμεσα να κινητοποιηθούν τα μέγιστα ώστε να ληφθούν μέτρα για την προστασία των τρανς συνανθρώπων μας στην Ουκρανία.
Στο πλαίσιο αυτό καλούμε τόσο την LGBTI Intergroup (Ομάδα Ευρωβουλευτών για τα ΛΟΑΤΚΙ Δικαιώματα) και το Συμβούλιο της Ευρώπης (ΣτΕ), όσο και τον ΟΑΣΕ, αλλά και τις διεθνείς οργανώσεις Transgender Europe και ILGA Europe να αναλάβουν όλες τις απαραίτητες πρωτοβουλίες ώστε να τερματιστεί η παραβίαση των θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων τους, να διασφαλιστεί η ασφάλεια και σωματική τους ακεραιότητα, και να πράξουν ότι είναι απαραίτητο προκειμένου να διασφαλιστεί η άμεση αλλά και ασφαλής έξοδος των τρανς προσώπων από την Ουκρανία.
Το Σωματείο Υποστήριξης Διεμφυλικών, θα συνεχίσει να εργάζεται με επιμονή τόσο για την διεκδίκηση όλων των παραπάνω που διασφαλίζουν τα θεμελιώδη δικαιώματα και ελευθερίες των τρανς, φυλοδιαφορετικών και ίντερσεξ προσώπων, όσο και για την ευαισθητοποίηση και ενημέρωση της ευρύτερης κοινωνίας σε όλα τα επίπεδα, καθώς και με πλήθος άλλων δράσεων που κάνουν ακόμη πιο ορατά τα τρανς πρόσωπα στη δημόσια σφαίρα.
ΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ
ΣΩΜΑΤΕΙΟ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗΣ ΔΙΕΜΦΥΛΙΚΩΝ
