«Οι αστυνομικές δυνάμεις στις ΗΠΑ έχουν διαπράξει εκτεταμένες και εξωφρενικές παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων των ατόμων που διαμαρτύρονται για τις παράνομες δολοφονίες των μαύρων και ζητούν μεταρρυθμίσεις στην αστυνομία» δηλώνει η Διεθνής Αμνηστία παρουσιάζοντας έναν διαδραστικό χάρτη καταγραφής περιστατικών αστυνομικής βίας και μια νέα εκστρατεία που ζητά συστημικές αλλαγές στην αστυνόμευση.
Η Διεθνής Αμνηστία έχει καταγράψει 125 ξεχωριστά περιστατικά αστυνομικής βίας εναντίον διαδηλωτών/ριών σε 40 πολιτείες και την Περιφέρεια της Κολούμπια από τις 26 Μαΐου έως τις 5 Ιουνίου 2020, μια περίοδο κατά την οποία εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι στις ΗΠΑ και σε άλλες χώρες διαδήλωσαν κατά του ρατσισμού και της αστυνομικής βίας και απαίτησαν να δοθεί σημασία στις ζωές των μαύρων. Η ανάλυση δείχνει ότι αξιωματικοί επιβολής του νόμου παραβίαζαν τα ανθρώπινα δικαιώματα καθημερινά στους δρόμους αντί να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους για σεβασμό και διασφάλιση του δικαιώματος των ανθρώπων να διαμαρτύρονται ειρηνικά.
Αυτή η παράνομη χρήση βίας περιλάμβανε ξυλοδαρμούς, κατάχρηση δακρυγόνων και σπρέι πιπεριού και ακατάλληλη πυροδότηση λιγότερο θανατηφόρων βλημάτων, όπως σφαίρες από σφουγγάρι ή πλαστικό. Αυτές οι κακομεταχειρίσεις διαπράχθηκαν από πλήθος αστυνομικών στις κρατικές και τοπικές αστυνομικές υπηρεσίες, τις ομοσπονδιακές υπηρεσίες και την Εθνική Φρουρά.
«Η ανάλυση είναι ξεκάθαρη: όταν ακτιβιστές/ριες και υποστηρικτές/ριες του κινήματος Black Lives Matter βγήκαν στους δρόμους σε πόλεις των ΗΠΑ για να ζητήσουν ειρηνικά τον τερματισμό του συστημικού ρατσισμού και της αστυνομικής βίας, ήρθαν αντιμέτωποι/ες με μια στρατιωτικοποιημένη απάντηση και περισσότερη αστυνομική βία,» δήλωσε ο Brian Castner, Ανώτερος Σύμβουλος Κρίσεων για τα Όπλα και τις Στρατιωτικές Επιχειρήσεις στη Διεθνή Αμνηστία.
«Έχει περάσει ο καιρός που βάζαμε επιδέσμους και βρίσκαμε δικαιολογίες για μερικά ‘προβληματικά μεμονωμένα περιστατικά’». Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι η συστημική, ριζική μεταρρύθμιση της αστυνόμευσης στις ΗΠΑ, που θα βάλει τέρμα στη μάστιγα της χρήσης υπερβολικής βίας και των εξωδικαστικών εκτελέσεων μαύρων από την αστυνομία. Οι κοινότητες δεν πρέπει να ζουν με φόβο ότι θα τους κάνουν κακό οι ίδιοι οι αστυνομικοί που έχουν ορκιστεί να τους προστατεύουν. Οι αστυνομικοί που είναι υπεύθυνοι για την υπερβολική χρήση βίας και τις παράνομες δολοφονίες πρέπει πάντα να λογοδοτούν».
Ανοιχτή έρευνα για τις διαμαρτυρίες στις ΗΠΑ
Για να αξιολογήσει αυτά τα περιστατικά, το Εργαστήριο Τεκμηρίωσης Κρίσεων της Διεθνούς Αμνηστίας συγκέντρωσε σχεδόν 500 βίντεο και φωτογραφίες από τις διαδηλώσεις από πλατφόρμες μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Στη συνέχεια, αυτό το ψηφιακό περιεχόμενο επαληθεύτηκε, εντοπίστηκε η γεωγραφική τοποθεσία του, και αναλύθηκε από ερευνητές/ριες με εμπειρία στα όπλα, τις αστυνομικές τακτικές και τους διεθνείς και αμερικανικούς νόμους που διέπουν τη χρήση βίας.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι ερευνητές/ριες μπόρεσαν επίσης να πάρουν συνέντευξη από τα θύματα και να επιβεβαιώσουν τη συμπεριφορά της αστυνομίας με τις τοπικές αστυνομικές υπηρεσίες.
Αστυνομική βία σε δεκάδες πολιτείες
Όπως δείχνει ο χάρτης, η ανάλυση της Διεθνούς Αμνηστίας αποκαλύπτει ένα σοκαριστικό φάσμα παραβιάσεων από τις αστυνομικές δυνάμεις σε ολόκληρη τη χώρα, συμπεριλαμβάνοντας το 80% των πολιτειών των ΗΠΑ.
Στις 30 Μαΐου, μια κοινή περιπολία της αστυνομίας της Μινεάπολης και του προσωπικού της Εθνικής Φρουράς της Μινεσότα έριξε παράνομα πλαστικές σφαίρες 37/40 χιλιοστών, που κατασκευάστηκαν στις ΗΠΑ, σε ανθρώπους που στέκονταν ειρηνικά στις μπροστινές αυλές των σπιτιών τους. Όταν είδαν τους ανθρώπους που τους μαγνητοσκοπούσαν με τα smartphone τους, οι δυνάμεις τους διέταξαν να μπουν μέσα και στη συνέχεια φώναξαν «ρίξτε τους» πριν πυροβολήσουν.
Την 1η Ιουνίου, προσωπικό ασφαλείας από διάφορες ομοσπονδιακές υπηρεσίες, όπως η Εθνική Αστυνομία Πάρκων και η Υπηρεσία Φυλακών, καθώς και το προσωπικό της Εθνικής Φρουράς της πολιτείας της DC, διέπραξαν μια σειρά παραβιάσεων των ανθρώπινων δικαιωμάτων κατά διαδηλωτών/ριών στην πλατεία Lafayette στην Ουάσιγκτον. Χρησιμοποίησαν ασπίδες προστασίας για να σπρώξουν τους διαδηλωτές/ριες και τους εργαζόμενους/ες στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, καταχράστηκαν τις μεθόδους ελέγχου του πλήθους και πέταξαν χειροβομβίδες Stinger Ball που κατασκευάζονται στις ΗΠΑ. Οι χειροβομβίδες αυτές περιέχουν σπρέι πιπεριού και εκρήγνυνται προκαλώντας μια μεγάλη έκρηξη, η οποία έχει ως αποτέλεσμα την εκτόξευση λαστιχένιων σφαιριδίων αδιακρίτως προς όλες κατευθύνσεις. Η επίθεση, η οποία προηγήθηκε της φωτογραφίας του Προέδρου Τραμπ μπροστά σε εκκλησία κοντά στο σημείο, καταγράφηκε από τα μέσα ενημέρωσης, ενώ η Washington Post έφερε στη δημοσιότητα το χρονοδιάγραμμα της επίθεσης σε μορφή βίντεο, για το οποίο η Διεθνής Αμνηστία συνεισέφερε με την τακτική και οπλική ανάλυση.
Επίσης την 1η Ιουνίου, στην περιοχή Center City της Φιλαδέλφειας, η αστυνομία της πολιτείας και της πόλης χρησιμοποίησε μεγάλες ποσότητες δακρυγόνων και σπρέι πιπεριού για να απομακρύνει δεκάδες ειρηνικούς διαδηλωτές/ριες από τον αυτοκινητόδρομο Vine Street. Μια διαδηλώτρια που βρισκόταν εκεί, η Lizzie Horne, μαθήτρια ραβινικής, δήλωσε στη Διεθνή Αμνηστία:
«Από το πουθενά, άρχισαν να ρίχνουν σπρέι πιπεριού στο πλήθος. Υπήρχε ένας αστυνομικός στη μέση του δρόμου που έριχνε και αυτός. Στη συνέχεια ξεκίνησαν τα δακρυγόνα. Κάποιον που βρισκόταν μπροστά τον χτύπησε μια φιάλη δακρυγόνων στο κεφάλι και άρχισε να τρέχει προς τα πίσω. Προσπαθήσαμε να τον βοηθήσουμε, ξεπλένοντας τα μάτια του, μετά απλώς λιποθύμησε και άρχισε να παθαίνει κρίση. Επανήλθε πολύ γρήγορα. Όταν καταφέραμε να τον σηκώσουμε και ενώ προσπαθούσαμε να τον μετακινήσουμε στην άκρη, άρχισαν να ρίχνουν περισσότερα δακρυγόνα. Τότε οι άνθρωποι άρχισαν να φοβούνται. Άρχισαν να μας περικυκλώνουν ρίχνοντάς μας δακρυγόνα. Εγκλωβιστήκαμε μπροστά από έναν μεγάλο φράχτη τον οποίο μερικοί άνθρωποι αναγκάστηκαν να πηδήξουν για να βρεθούν στον απότομο λόφο από πίσω. Ο φράκτης είχε ύψος περίπου δύο μέτρα. Οι άνθρωποι άρχισαν να σηκώνουν τα χέρια τους, αλλά οι μπάτσοι δεν σταμάτησαν. Συνέχιζαν να ρίχνουν δακρυγόνα ασταμάτητα. Εγκλωβιστήκαμε από τα αέρια. Μας έτρεχαν σάλια και βήχαμε ανεξέλεγκτα.
«Τότε οι μπάτσοι ήρθαν από την άλλη πλευρά του φράχτη και άρχισαν να μας ρίχνουν και από εκείνη τη μεριά. Μετά από αυτό, η αστυνομία άρχισε να ανεβαίνει τον λόφο. Χτυπούσαν και έσπρωχναν τον κόσμο. Έσυραν τους ανθρώπους κάτω από το λόφο και τους ανάγκαζαν να γονατίσουν, τους έβαλαν στη μέση του αυτοκινητόδρομου στη σειρά, γονατιστούς με τα χέρια τους δεμένα, κατέβασαν τις μάσκες τους και τους έριξαν ξανά δακρυγόνα».
Από το πουθενά, άρχισαν να ρίχνουν σπρέι πιπεριού στο πλήθος. Υπήρχε ένας αστυνομικός στη μέση του δρόμου που έριχνε και αυτός. Στη συνέχεια ξεκίνησαν τα δακρυγόνα. Κάποιον που βρισκόταν μπροστά τον χτύπησε μια φιάλη δακρυγόνων στο κεφάλι και άρχισε να τρέχει προς τα πίσω. Προσπαθήσαμε να τον βοηθήσουμε, ξεπλένοντας τα μάτια του, μετά απλώς λιποθύμησε και άρχισε να παθαίνει κρίση.
— Lizzie Horne, μαθήτρια ραβινικής που βρισκόταν στις διαδηλώσεις της 1ης Ιουνίου στη Φιλαδέλφεια
Οι παραβιάσεις δεν περιορίστηκαν στις μεγαλύτερες πόλεις. Η τοπική αστυνομία έκανε ακατάλληλη χρήση δακρυγόνων εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών/ριών, μεταξύ άλλων, και στο Louisville του Κεντάκι, στο Murfreesboro του Τενεσί, στο Sioux Falls της Νότια Ντακότα, και στο Albuquerque του Νέου Μεξικού. Στο Fort Wayne της Ιντιάνα, στις 30 Μαΐου, ένας τοπικός δημοσιογράφος έχασε το μάτι του όταν η αστυνομία του έριξε στο πρόσωπο χειροβομβίδα δακρυγόνων.
Νομική ανάλυση της χρήσης βίας
Η υπερβολική χρήση βίας κατά ειρηνικών διαδηλωτών/ριών παραβιάζει τόσο το Σύνταγμα των ΗΠΑ όσο και το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Οι υπηρεσίες επιβολής του νόμου σε όλα τα επίπεδα έχουν την ευθύνη να σέβονται, να προστατεύουν και να διασφαλίζουν τις ειρηνικές συγκεντρώσεις.
Αν και η πλειονότητα των διαδηλωτών/ριών ήταν ειρηνική, ορισμένοι διαδηλωτές/ριες χρησιμοποίησαν βία. Σε πολλές περιπτώσεις, ωστόσο, αντί να αντιδρούν σε ατομικές παραβιάσεις, οι δυνάμεις ασφαλείας χρησιμοποίησαν δυσανάλογη και αδιάκριτη βία κατά του συνόλου των διαδηλωτών/ριών.
Οι δυνάμεις ασφαλείας μπορούν να καταφύγουν στη χρήση βίας στις δημόσιες συγκεντρώσεις μόνο όταν αυτό είναι απολύτως απαραίτητο και αναλογικό για την επίτευξη ενός έννομου στόχου επιβολής του νόμου, ως απάντηση σε σοβαρή βία που απειλεί τη ζωή ή τα δικαιώματα των άλλων. Ακόμα και τότε, οι αρχές πρέπει να κάνουν αυστηρή διάκριση μεταξύ των ειρηνικών διαδηλωτών/ριών ή των παρευρισκόμενων, και του ατόμου που διαπράττει μια βίαιη πράξη. Οι βίαιες πράξεις ενός ατόμου δεν δικαιολογούν ποτέ τη δυσανάλογη χρήση βίας εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών/ριών και η βία δικαιολογείται μόνο μέχρι να περιοριστεί η άμεση απειλή βίας κατά τρίτων.
Σε τυχόν περιορισμούς των δημοσίων συγκεντρώσεων – συμπεριλαμβανομένης της χρήσης βίας κατά των διαδηλωτών/ριών – δεν πρέπει να γίνονται διακρίσεις με βάση τη φυλή, την εθνικότητα, την πολιτική ιδεολογία ή άλλη κοινωνική ομάδα.
Απαιτούνται άμεσες μεταρρυθμίσεις στην αστυνομία
Απαιτείται πραγματική, συστημική και διαρκής αστυνομική μεταρρύθμιση σε όλα τα επίπεδα για να διασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι σε όλη τη χώρα αισθάνονται ασφαλείς να περπατούν στους δρόμους και να εκφράζουν τις απόψεις τους ελεύθερα και ειρηνικά, χωρίς τον φόβο ότι θα τους βλάψουν οι αστυνομικοί που υποτίθεται ότι τους προστατεύουν.
— Brian Griffey, ερευνητής/σύμβουλος στη Διεθνή Αμνηστία των ΗΠΑ
Σε Εκτελεστικό Διάταγμα που εκδόθηκε στις 16 Ιουνίου, ο Πρόεδρος Τραμπ ζήτησε κίνητρα για τον περιορισμό της κράτησης από τον λαιμό, του τρόπου με τον όποιο σκοτώθηκε ο George Floyd στη Μινεάπολη τον περασμένο μήνα, καθώς και μια εθνική βάση δεδομένων για καταγραφή των καταγγελιών περιστατικών άσκησης υπερβολικής βίας από την αστυνομία.
Ορισμένες αστυνομικές δυνάμεις πολιτειών και πόλεων, από την έναρξη των διαμαρτυριών, ξεκίνησαν μερικές μεταρρυθμίσεις σε τοπικό επίπεδο, όπως η αναστολή της χρήσης ορισμένων όπλων ελέγχου του πλήθους όπως τα δακρυγόνα. Στη Μινεάπολη, η πλειοψηφία του Δημοτικού Συμβουλίου δεσμεύθηκε να διαλύσει τις αστυνομικές δυνάμεις και να τις αντικαταστήσει με πιο αποτελεσματικούς θεσμούςγια τη δημόσια ασφάλεια.
Η Διεθνής Αμνηστία απαιτεί πραγματικές και διαρκείς μεταρρυθμίσεις για την αστυνόμευση των ΗΠΑ σε όλους τους τομείς, όπως:
- Τον τερματισμό των εξωδικαστικών εκτελέσεων των μαύρων και τη λογοδοσία για τους θανάτους τους μέσω ανεξάρτητων, αμερόληπτων ερευνών που οδηγούν σε αποζημιώσεις για τα θύματα και τους επιζώντες.
- Τη διασφάλιση του δικαιώματος ειρηνικής διαμαρτυρίας ενάντια στην αστυνομική βία, χωρίς απειλή για τους διαδηλωτές/ριες, τους δημοσιογράφους ή τους παρευρισκόμενους/ες που στοχοποιούνται από την αστυνομική βία.
- Την έγκριση ομοσπονδιακής νομοθεσίας, συμπεριλαμβανομένου του PEACE Act, καθώς και νόμους του κράτους για τον περιορισμό της χρήσης βίας από την αστυνομία, μόνο όταν αυτή είναι απολύτως απαραίτητη κα αναλογική.
- Τον τερματισμό του δόγματος της «ειδικής ασυλίας», το οποίο εμποδίζει τη λογοδοσία της αστυνομίας όταν αυτή καταπατά τους νόμους.
- Την έγκριση ομοσπονδιακής νομοθεσίας για την αποστρατικοποίηση των αστυνομικών δυνάμεων.
«Απαιτείται πραγματική, συστημική και διαρκής αστυνομική μεταρρύθμιση σε όλα τα επίπεδα για να διασφαλιστεί ότι οι άνθρωποι σε όλη τη χώρα αισθάνονται ασφαλείς να περπατούν στους δρόμους και να εκφράζουν τις απόψεις τους ελεύθερα και ειρηνικά, χωρίς τον φόβο ότι θα τους βλάψουν οι αστυνομικοί που υποτίθεται ότι τους προστατεύουν. Αυτό είναι ένα συνταγματικό δικαίωμα που διασφαλίζεται από το διεθνές δίκαιο για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η παραβίαση αυτού του δικαιώματος με την άσκηση σωματικής βίας, τα δακρυγόνα και τα σπρέι πιπεριού είναι χαρακτηριστική της καταστολής», δήλωσε ο Brian Griffey, ερευνητής/σύμβουλος στη Διεθνή Αμνηστία των ΗΠΑ.