Μετά από μία εβδομάδα που ένας μεγάλος αριθμός κατοίκων του Κορδελιού Ευόσμου ανακάλυψε ότι βρισκόταν στα κιτάπια μια ιδιωτικής εταιρείας η οποία για λογαριασμό των ΕΛΠΕ “φακέλωνε” τις δραστηριότητές τους, κατέγραφε τις πολιτικές τους πεποιθήσεις και προέβαινε σε αξιολογικές κρίσεις, το θέμα της “δύσοσμης έρευνας” συζητήθηκε την Δευτέρα το βράδυ για πρώτη φορά στο δημοτικό συμβούλιο του Κορδελιού-Ευόσμου. Σύμφωνα με την απόφαση του δημοτικού συμβουλίου η νομική υπηρεσία του δήμου θα προσφύγει στη δικαιοσύνη για να διερευνηθούν τυχόν ποινικές ευθύνες τόσο σε αυτούς που συνέταξαν το κείμενο όσο και αυτούς που έδωσαν την εντολή. Το σχετικό ψήφισμα θα σταλεί στους αρμόδιους υπουργούς, στον πρόεδρο της Δημοκρατίας στους βουλευτές Θεσσαλονίκης και στον συνήγορο του Πολίτη.
Update: Προκαταρτική εξέταση προκειμένου να διερευνηθούν από την αστυνομία τυχόν αξιόποινες πράξεις που συνδέονται με την παραβίαση προσωπικών δεδομένων ζητά με έγγραφη εντολή προς την αντεισαγγελέα πρωτοδικών, αρμόδια για τη δίωξη ηλεκτρονικού εγκλήματος, Αναστασία Καλαϊτζή, ο Εισαγγελέας Λάμπρος Τσόγκας.
Ο εισαγγελέας ζητά να γίνει έστω και δειγματοληπτικά διασταύρωση της συλλογής, αποθήκευσης, επεξεργασίας προσωπικών δεδομένων πολιτών, σε τι δηλαδή συνίσταται αυτό, με ποιο τρόπο έγινε και από ποια άτομα. Σε περίπτωση που κατά την έρευνα προκύψουν ενδείξεις τέλεσης αξιόποινων πράξεων να ληφθούν ανώμοτες καταθέσεις από τους υπόπτους.
Το “έγκλημα” των κατοίκων του Κορδελιού, των μελών του δημοτικού συμβουλίου και ενός συνόλου συλλόγων και φορέων που μπήκαν στο μάτι της ιδιωτικής εταιρείας ήταν ουσιαστικά ότι αναζητούν εδώ και χρόνια, τα τελευταία δύο χρόνια εντονότερα, τον υπαίτιο της δυσοσμίας στον Κορδελιό, πραγματοποιούν διαμαρτυρίες, ενημερωτικές εκδηλώσεις κ.τ.λ. με κάποιους εξ αυτών να κατηγορούν ανοιχτά τα ΕΛΠΕ ως τον υπαίτιο ρυπαντή.
Η ιστορία ξεκίνησε όταν ο Κλεάνθης Χαϊδευτός, μέλος του “Δικτύου 50”, σε μια αναζήτησή του στο διαδίκτυο με την λέξη Karteco (με την εταιρεία KartECO συνεργάστηκε ο Δήμος Κορδελιού-Ευόσμου προκειμένου να κάνει μετρήσεις για συγκεκριμένες ουσίες) έπεσε πάνω σε μια πολυσέλιδη έρευνα της εταιρείας One Team στην οποία είχαν αναθέσει τα ΕΛΠΕ να κάνει μια έρευνα επικοινωνίας -“ολοκληρωμένο πρόγραμμα προσέγγισης της τοπικής κοινωνίας και ενημέρωσης της κοινής γνώμης” -η οποία, όμως, αποτελούσε ένα μνημειώδες φακέλωμα ανθρώπων και των αντιδράσεών τους: πλήρης καταγραφή αντιδράσεων και αξιολόγηση αυτών, φωτογραφίες πολιτών στο facebook, αναρτήσεις, δημοσιεύματα, δηλώσεις στο διαδίκτυο, τοποθετήσεις στο δημοτικό συμβούλιο, ποιος κατηγόρησε ανοιχτά τα ΕΛΠΕ και ποιος όχι, καταγραφές τηλεφωνικών διαμαρτυριών στα ΕΛΠΕ κ.α.
Ο κ. Χαϊδευτός πήγε το έγγραφο την 4η Σεπτεμβρίου στην αστυνομία η οποία δεν το έκανε δεκτό, και την επόμενη μέρα κατέθεσε στο δήμο καταγγελία. Την έρευνα ανήρτησε στο διαδίκτυο πρώτο το ειδησεογραφικό site newreport.gr, την επόμενη μέρα εξέδωσαν ανακοίνωση τα ΕΛΠΕ ανακοινώνοντας την καταγγελία της σύμβασης με την εταιρεία και καταδικάζοντας παράλληλα τις πρακτικές της. Τα ΕΛΠΕ στην ανακοίνωσή τους αναφέρουν μεταξύ άλλων ότι φερόμενο ως κείμενο των ΕΛΠΕ δεν αποτελεί κείμενο του Ομίλου αλλά της εταιρείας στην οποία ανατέθηκε εκπόνηση πρότασης για ένα «ολοκληρωμένο πρόγραμμα προσέγγισης της τοπικής κοινωνίας και ενημέρωσης της κοινής γνώμης» το οποίο θα παραδινόταν στις 31 Οκτωβρίου . Ακολούθησαν δημοσιεύματα στον τύπο και καταδικαστικές ανακοινώσεις πολιτικών παρατάξεων του ΣΥΡΙΖΑ, του ΚΚΕ, της ΛΑΕ κ.α. Να σημειωθεί ότι μεταξύ των ατόμων που βρέθηκαν υπό παρακολούθηση ήταν και μέλη του ΣΥΡΙΖΑ.
Το Σάββατο ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Γ. Σταθάκης ερωτηθείς για το θέμα στο πλαίσιο της ΔΕΘ, καταδίκασε και χαρακτήρισε “αποτρόπαια και νομικά έκθετη” την έρευνα της εταιρείας, χαιρέτισε την καταγγελία της σύμβασης εκ μέρους των ΕΛΠΕ, δηλώνοντας ότι καλύπτεται από την κίνηση των ΕΛΠΕ και την προσπάθειά της “για ισχυρό διάλογο με την κοινωνία”. Να σημειωθεί ότι στα ΕΛΠΕ συμμετέχει και το Δημόσιο και ως εκ τούτου θα περίμενε κανείς να ανακοινωθεί κάποιο μέτρο, κάποια έρευνα εν είδει προστασίας των πολιτών αλλά και επίλυσης του μυστηρίου της δυσοσμίας στην περιοχή.
“Επαγγελματικό” φακέλωμα
Όσον αφορά την υπόθεση των “Wikileaks της Δυτικής Θεσσαλονίκης” ενδιαφέρον έχει ότι τα ονόματα κάποιων εκ των διαμαρτυρόμενων, όπως ο Κλ. Χαϊδευτός και ο Μ. Σπάσος που έχουν κινητοποιηθεί έντονα για το ζήτημα μέσω του “Δικτύου 50 συλλόγων και φορέων” έχουν καταγραφεί πολλές φορές μέσα στην “έρευνα” της εταιρείας με αναλυτική περιγραφή των τοποθετήσεών τους. Επιπλέον αναφορά γίνεται στην κίνηση των “130 επιχειρηματιών” που διαμαρτύρονται για το θέμα, όλων των περιβαλλοντικών οργανώσεων και συλλόγων, ενώσεων γονέων, που έχει αρθρογραφήσει ποιος π.χ.στην Αυγή κ.α. Η εταιρεία προχωρά σε κρίσεις και χαρακτηρισμούς για δημοτικούς συμβούλους, τον δήμαρχο, τον πρώην δήμαρχο Στ. Λαφαζανίδη, για μέλη των συλλόγων και της ομάδας “Αναπνοή είναι δικαίωμα” που έχει πραγματοποιήσει διαμαρτυρίες για την δυσοσμία, με φράσεις όπως: “είναι λαϊκιστής” “είναι δεξιός, έχει καλή σχέση με την ΠΚΜ”, “πρόσκειται στο ΠΑΣΟΚ”, “είναι ακραίος”, “ήσσονος σημασίας παράγοντας στην λογική ΚΚΕ”, “ελέγχει την κατάσταση στο δημοτικό συμβούλιο”, “είναι αστυνομικός, προκαλεί θόρυβο με τις παρεμβάσεις του” “έχουν πρόσβαση στο ΣΥΡΙΖΑ”, αλλά και με στοιχεία της επαγγελματικής τους ζωής όπως ότι “διατηρεί ιατρείο”, “διατηρεί κατάστημα” κ.α. Για όσους και όσες δεν έβρισκε η εταιρεία στοιχεία η αναφορά στην έρευνα τονίζει “ότι χρήζει περαιτέρω διερεύνησης”…. Η One Team προχωρά και σε άλλου τύπου κρίσεις όπως ότι “εντύπωση προκαλεί ότι η πλειοψηφία των κατοίκων με ευκολία φωτογραφίζουν τα ΕΛΠΕ ως τον πιθανότερο υπαίτιο της δυσοσμίας” ενώ επισημαίνεται και η “χαμηλή διείσδυση της θέσης των ΕΛΠΕ στην τοπική κοινωνία”.
Το συγκλονιστικότερο, όμως, όλων αυτών των στοιχείων που βρίσκονται στην έρευνα της εταιρείας είναι ότι η τελευταία δεν προχωρά μόνο στις καταγραφές των κινήσεων των ατόμων που παρακολουθούνταν (ερώτημα αποτελεί για τους κατοίκους αν υπήρξε και φυσική παρακολούθηση προσώπων) αλλά προβαίνει και σε ευφάνταστες λύσεις στο πρόβλημα που αντιμετωπίζουν τα ΕΛΠΕ από τις “άδικες” κριτικές εναντίον τους: “δημιουργία επίσημων και ανεπίσημων υποστηρικτών και συμμάχων”, δημιουργία πυρήνων υποστήριξης “on-off υποστηρικτές”, αξιοποίηση φοιτητών, συλλόγων, σωματείων κτλ. που έχουν ωφεληθεί από τα ΕΛΠΕ, διερεύνηση επιστημόνων στο ΑΠΘ που θα “επιβεβαιώσουν” άλλες αιτίες ρύπανσης όπως π.χ. ότι μεγαλύτερη ζημιά προκαλούν η λυματολάσπη και η απόρριψη επικίνδυνων χημικών σε υπονόμους, γιατρούς που θα καθησυχάσουν για το θέμα της δυσοσμίας.
Να υπενθυμίσουμε ότι τα ΕΛΠΕ στο πλαίσιο της κοινωνικής εταιρικής ευθύνης, έχουν κάνει πλήθος δωρεών στην τοπική κοινωνία, όπως παροχή πετρελαίου στα σχολεία, επιβραβεύσεις μαθητών, κατασκευή παιδικής χαράς, υποτροφίες, συμμετοχή παιδιών σε κατασκηνώσεις και προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης κ.α. Τα “δώρα” και χορηγίες της εταιρείες φαίνεται από την “έρευνα” ότι πρέπει να χρησιμοποιηθούν στον σκοπό αντιμετώπισης και διαχείρισης της “κρίσης” γυρω από την δυσοσμία, γιατί άραγε αναρωτιέται κανείς…..
Στο παρελθόν αλλά και στο δημοτικό συμβούλιο της Δευτέρας εκφράστηκε μάλιστα έντονα από δημοτικούς συμβούλους και άλλους πολίτες η αμφισβήτηση της πρακτικής αποδοχής εκ μέρους του δήμου των “δώρων” των ΕΛΠΕ, που αποτελούν πιθανό ρυπαντή στην περιοχή και ενώ οι μέχρι τώρα έρευνες δεν έχουν καταλήξει σε αποτέλεσμα.
Η συνεδρίαση
Στην συνεδρίαση της Δευτέρας παρεβρέθηκε πλήθος κόσμου, όλες οι δημοτικές παρατάξεις ενώ κλήθηκε και εκπρόσωπος της One Team, η οποία προτίμησε να μην παραβρεθεί στέλοντας κείμενο στο οποίο υπερασπίζεται την δράση της ως “επιστημονική τεκμηρίωση μέσα από δημόσια στοιχεία”. Από την πλευρά του ο δήμαρχος του δήμου Κορδελιού-Ευόσμου Π. Σούλας ανέφερε ότι τα ΕΛΠΕ ζήτησαν να τον ενημερώσουν, με τον ίδιο να ζητάει ενημέρωση ενώπιον όλων των επικεφαλής των δημοτικών παρατάξεων. Αυτό, σύμφωνα με τα όσα του μετέφεραν από την διοίκηση των ΕΛΠΕ δεν κατέστη εφικτό λόγω των δραστηριότητων της εταιρείας στην ΔΕΘ.
Κατά τη συνεδρίαση εκτός από την φανερή οργή και αμηχανία για την υπόθεση του φακελώματος τέθηκαν μια σειρά ερωτήματων από δημοτικούς συμβούλους και πολίτες όπως: Πως αποδεικνύεται ότι τα ΕΛΠΕ δεν γνώριζαν για την μέθοδο που χρησιμοποιεί η εταιρεία One Team δεδομένου ότι στην “έρευνα” υπάρχουν έγγραφα αλλά και οι τηλεφωνικές καταγραφές, στοιχεία τα οποία μόνο τα ΕΛΠΕ θα μπορούσαν να έχουν δώσει στην εταιρεία; Πως αποδεικνύεται ότι δεν έχει γίνει αντίστοιχη έρευνα και στο παρελθόν δεδομένου ότι στο επίμαχο έγγραφο αναφέρονται στοιχεία τα οποία αφορούν παλαιότερες δράσεις συλλόγων και φορέων για το θέμα της δυσοσμίας; Πως μπορούν να προστατευθούν οι πολίτες που αγωνίζονται για το περιβάλλον και την υγεία τους, όταν εταιρείες όπως τα ΕΛΠΕ, ενδιαφέρονται μόνο για την βελτίωση του προφίλ τους και όχι για την ανεύρεση των πραγματικών αιτιών του προβλήματος; Γιατί δεν έχουν γίνει κινήσεις εκ μέρους του Υπουργείου και της Εισαγγελίας για το θέμα της παρακολούθησης; Γιατί τόσο καιρό ο δήμος αποδέχονταν δωρέες από τα ΕΛΠΕ;
Άλυτο το μυστήριο της δυσοσμίας
Όσον αφορά στην ουσία του ζητήματος τον τελευταίο χρόνο το φαινόμενο της δυσοσμίας είναι ιδιαίτερα έντονο με τους κατοίκους να αναφέρουν συμπτώματα όπως ενοχλήσεις στα μάτια και τσούξιμο στον λαιμό, πονοκεφάλους, τάσεις για εμετό, δυσφορία στο αναπνευστικό. Το μυστήριο της δυσοσμίας παραμένει άλυτο εδώ και πολλά χρόνια, χωρίς καμία, όμως, έρευνα να έχει καταλήξει σε συμπέρασμα. Στην ανυπαρξία εντοπισμού του υπαιτίου συνέβαλε προφανώς το γεγονός που ανέφερε και στην χθεσινή συνεδρίαση ο κ. Χαϊδευτός ότι δεν υπάρχουν από 1 Σεπτέμβρη μετρήσεις εκ μέρους της Περιφέρειας επειδή οι σταθμοί μέτρησης δεν λειτουργούσαν. Μάλιστα τον Φεβρουάριο του 2016 η Ενιαία Ανεξάρτητη Αρχή Δημόσιων Συμβάσεων απορρίπτει προκήρυξη του ΥΠΕΚΑ για ανάθεση προμήθειας κλωβών εξοπλισμού σταθμών και αναλυτών μέτρησης ατμοσφαιρικής ρύπανσης, αιωρούμενων σωματιδίων κτλ ως “φωτογραφικής”, έγγραφο που κατατέθηκε επίσης στο δημοτικό συμβούλιο από τον ίδιο πολίτη.
Για το θέμα της δυσοσμίας ήδη από τον Νοέμβριο του 2016 γίνονταν συσκέψεις στο Υπουργείο Περιβάλλοντος με τους αρμόδιους υπουργούς να δεσμεύονται για ενέργειες που θα οδηγήσουν στον εντοπισμό της ρυπαίνουσας πηγής. Υποσχέσεις δόθηκαν και από την Περιφέρεια για αναβάθμιση των σταθμών μέτρησης και των απαρχαιωμένων υποδομών και του εξοπλισμού προκειμένου να ανιχνευτούν ουσίες που εκτιμάται ότι προκαλούν την δυσοσμία όπως οι μερκαπτάνες (θειούχες χημικές ουσίες) και δεν μπορούσαν μέχρι σήμερα να ανιχνευτούν. Τον Νοέμβριο του 2016 διατάσσει εισαγγελική παρέμβαση για το θέμα ο εισαγγελέας Πρωτοδικών Λ. Τσόγκας, χωρίς όμως η έρευνα να έχει οδηγήσει μέχρι στιγμής σε κάποιο πόρισμα.
Η Περιφέρεια προχώρησε στη συνέχεια σε υπογραφή Προγραμματικής Σύμβασης με το ΑΠΘ για την πραγματοποίηση προγράμαμτος «Προσδιορισμός μερκαπτανών στην ευρύτερη περιοχή της Θεσσαλονίκης 2016-2017» με υπεύθυνη του προγράμματος να ορίζεται η καθηγήτρια κα Σαμαρά. Για τις ανάγκες του προγράμματος και επειδή δεν διατίθονται χρήματα για την αγορά του κατάλληλου εξοπλισμού, η Περιφερεια δέχεται τα ΕΛΠΕ να κάνουν δωρεά, εργαστηριακή υποδομή αξίας περίπου 120 χιλ. ευρώ.
Όπως είναι προφανές το ερώτημα σχετικά με το πως γίνεται αποδεκτό πιθανός ρυπαντής να κάνει δωρεά τα μηχανήματα που θα τον ελέγξουν και αν τελικά τα αποτελέσματα θα είναι αντικειμενικά ακούγεται απ`όλα σχεδόν τα στόματα των κατοίκων.
Πολλά τα ερωτήματα
Από την πλευρά της η “Αναπνοή χωρίς δικαίωμα” στην συνεδρίαση του δημοτικού συμβουλίου αποφάσισε να μην κινηθεί νομικά αλλά να συνεχίσει να εστιάζει στην ουσία του προβλήματος και τον στόχο εντοπισμού του ρυπαντή της περιοχής. Εκπρόσωπος της, μάλιστα, εξέφρασε την ανάγκη να ζητηθεί από το Υπουργείο Υγείας η εκπόνηση επιδημιολογικής έρευνας για τις αιτίες θανάτου στην Δυτική Θεσσαλονίκη.
“Ο στόχος μας είναι να βρούμε ποιος είναι ο αίτιος της ρύπανσης της Θεσσαλονίκης. Μας λένε ότι η “Αναπνοή είναι δικαίωμα” μιλάει μόνο για τα ΕΛΠΕ. Εμείς από την αρχή έχουμε ζητήσει και από το Υπουργείο και την Περιφέρεια να μας γνωστοποιήσουν ποιοι είναι οι πιθανοί ρυπαντές της Θεσσαλονίκης. Δεν μας έχουν αναφέρει καμιά άλλη βιομηχανία και φυσικά για αυτό το λόγο μας κατηγορούν ότι στοχοποιούμε τα ΕΛΠΕ. Εμάς ως κατοίκους μας ενδιαφέρει να βρεθεί ο ένοχος και να σταματήσει να γίνεται αυτό” σημειώνει μιλώντας στο alterthess η Μαρία Σαμαρτζίδου -Βότση ενώ αναφορικά με το “φακέλωμα” τονίζει ότι ίσως η διαρροή του αρχείου να έγινε και σκόπιμα, για τον εκφοβισμό του κόσμου που ασχολείται για το θέμα.
Η ίδια επισημαίνει ότι όταν έγινε γνωστή η έρευνα της εταιρείας εκτός από κάποιες πολιτικές παρατάξεις που πήραν θέση, θέση δεν πήρε η διοίκηση του δήμου.
Τέλος, αναφορικά με την δήλωση του υπουργού Περιβάλλοντος η κα Σαμαρτζίδου σχολίασε ότι “Από τη μία χαρακτήρισε αποτρόπαια την πράξη παρακολούθησης των πολιτών και από την άλλη χαιρέτισε την απόφαση των ΕΛΠΕ να καταγγείλει την σύμβαση. Εγείρονται πολλά ερωτήματα γύρω από αυτό. Γιατί δεν έχει γίνει μήνυση κατά της One Team από τα ΕΛΠΕ καθώς φαντάζομαι ότι δεν επιδίωκαν να έχουν αυτό το υλικό από την έρευνα. Η εταιρεία ενήργησε με δική της πρωτοβουλία; Δεν μας καλύπτει όλο αυτό που γίνεται”.
Στις 12 Σεπτεμβρίου η Αρχη Προστασίας Δεδομένων Προσωπικου Χαρακτήρα μέσω του προέδρου της ανακοίνωσε ότι αναλαμβάνει πρωτοβουλία για τη διεξαγωγή αυταπάγγελτης έρευνας σχετικά με το θέμα της διαρροής μελέτης εταιρίας επικοινωνίας για λογαριασμό των ΕΛ.ΠΕ.
Πέρα από τα προφανές ερώτημα σχετικά με το γιατί μια εταιρεία, όπως τα ΕΛΠΕ, να ζητήσει μια έρευνα που θα έχει ως στόχο την “προσέγγιση της κοινωνίας” η οποία αντιμετωπίζει πρόβλημα δημόσιας υγείας, το ανήθικο εκ μέρους της εταιρείας One Team να φακελώνει πολίτες, η υπόθεση της δυσοσμίας στο Κορδελιό ξαναθέτει ένα πολύ προβληματικό στοιχείο για την δημόσια ζωή: ότι οι κάτοικοι και τα κινήματα που αγωνίζονται για την δημόσια υγεία και την προστασία του περιβάλλοντος (κίνημα ενάντια στις εξορύξεις, ΣΜΑ, δημόσιοι χώροι κ.α) γίνονται αντικείμενο παρακολούθησης, χλευασμού, αστυνομικής και όχι μόνο καταστολής ενώ παράλληλα οι εταιρείες, οι δήθεν επενδυτές και οι αρμόδιοι φορείς κάνουν πολύ περισσότερα για την επικοινωνιακή διαχείριση του ζητήματος παρά για την αντιμετώπισή του.
Σταυρούλα Πουλημένη
Κάμερα- Μοντάζ: Θεόφιλος Καλαϊτζίδης