Δεν μπορώ να πω με σιγουριά αν η κατάσταση της παραίτησης στην οποία εξακολουθώ να βρίσκομαι από την 13η Ιουλίου μπορεί να ιδωθεί ως ένα από τα στάδια μιας «αριστερής μελαγχολίας» ή ενός «αριστερού πένθους». Ούτε είμαι βέβαιος αν πρόκειται να τη διαδεχθεί μια φάση αποδοχής των γεγονότων και κατόπιν ανάτασης και ανασύνταξης για τους αγώνες που έρχονται. Αυτό είναι πρωτίστως δικό μου πρόβλημα και αδυναμία, καθώς άλλοι το έχουν λύσει, το έχουν λήξει κι έχουν πάρει τις αποφάσεις τους. Είτε έμειναν στο κόμμα για να δώσουν και αυτή τη μάχη είτε έφυγαν και συμμετέχουν σε άλλο κόμμα για να συνεχίσουν από εκεί τον πόλεμο είτε πήγαν σπίτια τους απογοητευμένοι. Ο καθένας και η καθεμία πράττει αυτό που μπορεί, αυτό στο οποίο δύναται να αντεπεξέλθει.
Αν και δεν κρατώ απαραίτητα ίσες αποστάσεις από όλους, δέχομαι την επιλογή του καθενός και της καθεμιάς. Δέχομαι το δικαίωμα όλων να έχουν τη δική τους άποψη, τη δική τους στάση για τα πράγματα. Δεν μπορώ να κουνήσω το δάχτυλο σ’ αυτόν που αποστρατεύεται, γιατί είναι δικό του θέμα η διαχείριση της δικαιολογημένης απογοήτευσης · ειδικά όταν τα λόγια έχουν αποδειχθεί κενά νοήματος πολλές φορές. Δεν μπορώ να χαρακτηρίσω προδότη αυτόν που μένει εφόσον θεωρεί ότι δεν τελείωσαν όλα όσα μπορούσε να κάνει στον συγκεκριμένο πολιτικό φορέα κι ότι ο αγώνας δεν εξαντλείται σε μερικούς μήνες κυβερνητικής παρουσίας. Δεν μπορώ να αποκαλέσω αποστάτη αυτόν που επέλεξε να αποσύρει την εμπιστοσύνη του σε ένα εγχείρημα που φαίνεται ότι έκλεισε νωρίς τον κύκλο του ενώ κυριαρχεί στον κόσμο της αριστεράς η πεποίθηση πως υπάρχει εναλλακτική απέναντι στα μνημόνια, εναλλακτική απέναντι στην ΤΙΝΑ.
Νιώθω την ανάγκη να καταγράψω κάποιες σκόρπιες σκέψεις μου και θα τις παραθέσω χωρίς καμία διάθεση να πείσω κάποιον ή να σπείρω αμφιβολίες. Ποτέ δεν ήταν στις προθέσεις μου να επιβάλω την άποψή μου σαν την πλέον ορθή, παρά μόνο να κοινοποιήσω τους προβληματισμούς μου ελπίζοντας πως η μετουσίωση των σκέψεων σε λέξεις θα με βοηθούσε να βάλω σε μια τάξη το χάος μες στο μυαλό μου. Αν και, ως φυσικός αποδέχομαι ότι, το Σύμπαν έχει μια τάση προς καταστάσεις μεγαλύτερης αταξίας, οπότε ίσως η προσπάθεια να τακτοποιήσω ένα εσωτερικό χάος να είναι εξαρχής καταδικασμένη να αποτύχει. Όμως, θεωρώ πως είναι αυτή ακριβώς η διαδικασία της προσπάθειας που βοηθά τον άνθρωπο να εξελιχθεί και όχι απαραίτητα η επίτευξη του στόχου.
Σκόπευα να ξαναπιάσω το νήμα από προηγούμενες σκέψεις περί της πολιτικής των ημερών – ίσως το κάνω εν μέρει · ίσως προσεγγίσω εκ νέου κάποια θέματα · ίσως εντέλει δεν έχει σημασία, μιας και δεν υπάρχει κανένας ιδιαίτερος λόγος για όλα αυτά που συμβαίνουν. Όπως γράφει, εξάλλου, ο Σάμιουελ Μπέκετ στο «Περιμένοντας τον Γκοντό»: “…μια μέρα γεννηθήκαμε, μια μέρα θα πεθάνουμε…[Μας] ξεγεννάνε καβάλα σ’ ένα τάφο, αστράφτει το φως μια στιγμή, κι ύστερα πάλι σκοτάδι”. Αυτό είμαστε. Πάνω σε έναν πλανήτη που δεν είναι παρά μια χλωμή γαλάζια κηλίδα μέσα στο αχανές Σύμπαν. Που πάει να πει ότι δεν είμαστε τίποτα. Και για το λόγο αυτό, τη ζωή μας, τη σύντομη ύπαρξή μας, πρέπει να την κάνουμε να αξίζει. Όχι επειδή θα έχει σημασία μετά. Αλλά επειδή είναι το μόνο που έχουμε σίγουρα τώρα.
Δεν ανησυχώ μήπως στην ταφόπλακά μου επάνω γράψουν με μπογιά πως δεν κατάφερα να παραμείνω ιδεολογικά καθαρός εξαιτίας των επιλογών μου ή των μη επιλογών μου αυτήν την κρίσιμη περίοδο. Δε με νοιάζει αν θα το επιχειρήσουν. Ούτε θα το ξέρω ότι το έκαναν κι ούτε είναι σίγουρο ότι θα βρουν τάφο, μιας και προσδοκώ καύση νεκρών. (παρένθεση: μιλάμε για διαχωρισμό κράτους-εκκλησίας και το ίδιο το Σύνταγμα στο οποίο αναφερόμαστε ως τον ανώτατο νόμο είναι αφιερωμένο από την προμετωπίδα του ήδη στον τριαδικό θεό. Κλείνει η παρένθεση). Η μόνη ιδεολογία στην οποία είμαι ταγμένος είναι αυτή που ερμηνεύει ή περιγράφει τη δική μου κοσμοθεωρία, τη δική μου προσπάθεια να “την παλέψω” στη ζωή. Αυτή αφορά και το να μην παγιδεύομαι σε στεγανά που δημιούργησε η σκέψη των άλλων. Πολιτικά τσιτάτα δεν σκοπεύω να παπαγαλίσω. Που πάει να πει ότι δεν δέχομαι καμία αυθεντία κι αμφισβητώ τους πάντες, του εαυτού μου συμπεριλαμβανομένου. Που σημαίνει ότι μπορεί να κάνω και λάθος σκεπτόμενος με τον τρόπο αυτό.
Εμπιστοσύνη στους ανθρώπους δεν έχω και καλά θα κάνουν και οι άνθρωποι να μην έχουν εμπιστοσύνη σ’ εμένα, γιατί θα τους απογοητεύσω καθώς θα αποδεικνύομαι αναντίστοιχος των προσδοκιών τους. Τα ανθρώπινα όντα αντιλαμβάνονται τον κόσμο μέσα από τις αισθήσεις τους και δεν καταφέρνουν να αποκτήσουν μια μη-υποκειμενική εικόνα των καταστάσεων. Είμαστε όλοι εγωιστές και θεωρούμε ότι τα πάντα στρέφονται γύρω από εμάς, ενώ είναι μόνο η δική μας ζωή που σχετίζεται άμεσα με τον εαυτό μας και τίποτα άλλο. Όλα τα άλλα είναι περιφερειακά ζητήματα και όχι δορυφόροι δικοί μας.
Παρόλα αυτά, είναι φυσική ανάγκη επιβίωσης η κοινωνική συνάθροιση. Στη μετανεωτερική εποχή όπου ζούμε, παρά την ανεπάρκεια των μεγάλων και αυστηρών αφηγήσεων αλλά ακριβώς και λόγω αυτής, είναι κοινωνική ανάγκη επιβίωσης η ταξική συνάθροιση με όρους κατανόησης και συνεκτίμησης της πολυπαραμετρικότητας της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας, ώστε, παρά την απουσία πλειοψηφικής επαναστατικής διάθεσης και εξεγερσιακών συνθηκών και μέχρι την επίτευξή τους, να μην καθίσταται δονκιχωτική η όποια προσπάθεια αντίδρασης. Αν είναι αποδεκτό πως μια Ουτοπία μπορεί να αποτελεί την αφορμή για να προχωρά κάποιος μπροστά, είναι βασική προτεραιότητα η – έστω και σταδιακή – επίτευξη όρων αξιοπρεπούς διαβίωσης.
Διαβίωσης και όχι επιβίωσης. Τώρα και όχι αύριο.
Ποιος πολιτικός φορέας μπορεί να το επιτύχει αυτό; Με ποιες προγραμματικές θέσεις και προτάσεις; Συμμετέχοντας σε ποιες πολιτικές διαδικασίες; Εντός ή εκτός του αστικά δομημένου πολιτικού συστήματος; Μέχρι ποιου σημείου θα φτάσει ενεργώντας μέσα στο πλαίσιο της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας στην προσπάθεια να καταδείξει τα όριά της; Με τι όρους θα αλληλεπιδράσει με τον κόσμο;
Απευθυνόμενος πάντα σε μια αναγκαία πλειοψηφία πολιτών που έχει μάθει να σκέφτεται με έναν τρόπο που δεν είναι απαραίτητα συμβατός ούτε με την αριστερή ιδεολογία εν γένει ούτε με την αντι-καταναλωτική προσέγγιση της ανθρώπινης υπόστασης. Καλούμενος να διαχειριστεί απαιτητικές καταστάσεις μέσα σε ένα εχθρικό διεθνές περιβάλλον. Με δεδομένη την συντριπτική επικράτηση του καπιταλισμού ως του μόνου τρόπου λειτουργίας της οικονομίας, ενώ η σοσιαλιστική προοπτική είναι ζωτικής σημασίας τώρα περισσότερο από ποτέ. Με κοινώς αποδεκτή τη διαπίστωση ότι η συνεχιζόμενη λιτότητα θα προκαλέσει ρωγμές στην όποια κοινωνική συναίνεση.
Υπάρχουν τόσες διαφορετικές απαντήσεις όσοι τουλάχιστον και οι πολιτικοί φορείς και τόσες εναλλακτικές εκδοχές στις απαντήσεις όσοι και οι άνθρωποι που ερωτώνται. Είναι σαν άσκηση υλοποίησης αλγορίθμου σε κάποια γλώσσα προγραμματισμού. Κάποια πρόταση θα πρέπει να δουλεύει εντέλει. Ο κώδικας μπορεί να φαίνεται σωστός και λογικός αλλά κατά την εκτέλεση του προγράμματος είτε προκύπτει ένας ατέρμονας βρόχος (infinite loop) που δεν τερματίζει ποτέ τη δέσμη εργασιών και επιστρέφει στο ίδιο σημείο συνεχώς είτε το σύστημα αργεί να παραγάγει το αποτέλεσμα προκαλώντας αμφιβολία για το αν τελικά θα προκύψει αποτέλεσμα ή όχι.
(συνεχίζεται)
* Εικόνα από πίνακα του Νίκου Γυφτάκη