Άν αναλογισθεί κανείς τα δρομολογημένα έργα και σχέδια μεγάλης κλίμακας για το Πολεοδομικό Συγκρότημα Θεσσαλονίκης (ανάπλαση ΔΕΘ, παράκτιο μέτωπο, απόδοση πρώην στρατοπέδων, εμπορικό κέντρο 99.000 τ.μ. στον σιδηροδρομικό σταθμό, τουλάχιστον 7 μαρίνες, ΜΕΤΡΟ, γήπεδα ΠΑΟΚ και ΑΡΗ, Λαχανόκηποι κ.ά.), δεν δυσκολεύεται να αντιληφθεί ότι η υλοποίησή τους θα αλλάξει ανεπίστρεπτα τη φυσιογνωμία και λειτουργία της πόλης.
Το άλλο κοινό που αφορά όλα τα προηγούμενα είναι ότι παρ’ όλη τη σημαντικότητά τους δεν συνδέονται μεταξύ τους ούτε εντάσσονται σ’ένα ενιαίο σχεδιασμό και λειτουργίες (κοινωνικές, οικονομικές, περιβαλλοντικές) του Πολεοδομικού Συγκροτήματος Θεσσαλονίκης (ΠΣΘ) και της ευρύτερης περιοχής του. Βέβαια, κάποιοι για να δώσουν έμφαση και κύρος στο Λόγο τους αναφέρονται ψευδεπίγραφα στην Μητροπολιτική Θεσσαλονίκη και τις προοπτικές της με την υλοποίηση αυτών των σχεδιασμών, θεωρώντας ότι έτσι τις νομιμοποιούν πολιτικά. Είναι όμως φανερό ότι μ’αυτή την αντίληψη και πρακτική, η «Μητροπολιτική» Θεσσαλονίκη αντιμετωπίζεται ως άθροισμα Δήμων, των πολεοδομικών σχεδίων τους και των Ειδικών Χωρικών Σχεδίων που δεν εντάσσονται σ’ένα ενιαίο υπερκείμενο συνολικό σχεδιασμό και λειτουργίες του ΠΣΘ και της Ευρύτερης Περιοχής του. Την αποσπασματική αντιμετώπιση των σύνθετων χωρικών – περιβαλλοντικών – κοινωνικών προβλημάτων υπηρετεί και το πολεοδομικό εργαλείο των Ε.Χ.Σ. για να νομιμοποιήσει «επιστημονικά» και πολιτικά ειλημμένες ήδη αποφάσεις ερήμην των πολιτών. Έτσι βέβαια, όχι μόνο δεν αμβλύνονται και εξισορροπούνται οι χωρικές και κοινωνικές ανισότητες, αλλά εντείνονται με τους αποκλεισμούς που παράγει η εμπορευματοποίηση του χώρου.
Η αποσπασματικότητα αυτών των παρεμβάσεων δεν είναι αποτέλεσμα της νεοελληνικής ανοργανωσιάς, αλλά συνειδητή επιλογή και επακόλουθο της απορρύθμισης-κατάργησης της χωροταξικής πολιτικής που προηγήθηκε ως προϋπόθεση της ανάπτυξης που απαιτεί ευελιξία και όχι δεσμεύσεις και πολεοδομικές –χωροταξικές ρυθμίσεις, που δεν είναι ουδέτερες ταξικά-κοινωνικά και έχουν αρνητικό περιβαλλοντικό αποτύπωμα. Δεν είναι ακόμη αναπόφευκτη έκτακτη κατάσταση λόγω της οικονομικής κρίσης της χώρας, το παράδειγμα των Ολυμπιακών εγκαταστάσεων είναι χαρακτηριστικό, αλλά ακολουθεί το μοντέλο της Μ.Θάτσερ που από το 1986 κατάργησε το Συμβούλιο Μείζονος Λονδίνου για να προχωρήσει μετά στις αναπλάσεις των Docklands.
Αυτός είναι ο πυρήνας της νεοφιλελεύθερης πολιτικής για τις πόλεις που θέλουν να μπούν στον ανταγωνισμό μεταξύ τους για ανάπτυξη, τουριστική κυρίως, παροχή υπηρεσιών (πολιτισμικών και αθλητικών), «εξευγενισμό» παραμελημένων χώρων για την προώθηση του real estate και προσέλκυσης στρατηγικών επενδύσεων, μέσα από συμπράξεις Δημόσιου-Ιδιωτικού τομέα και συνεργασίας με την «κοινωνία των πολιτών» . Έτσι διαμορφώθηκε το μοντέλο της Επιχειρηματικής πόλης που προωθείται από το πολιτικό προσωπικό της αυτοδιοίκησης που αφού απεμπόλησε τη συμμετοχή του σε θεσμούς που διαμόρφωναν το σχεδιασμό της Μητροπολιτικής Θεσσαλονίκης (Συμβούλιο Οργανισμού Ρυθμιστικού Θεσσαλονίκης), ανέχθηκε την μη ύπαρξη Ρυθμιστικού και Στρατηγικού Σχεδίου για το ΠΣΘ και την ΕΠΘ, αποδέχεται σήμερα τις παρεμβάσεις γνωστών Οργανισμών (Ίδρυμα Ροκφέλερ, Παγκόσμια Τράπεζα) που με τη χρήση νέων ευέλικτων νεοφιλελεύθερων εργαλείων ,Resilient Thessaloniki, παρακάμπουν και υποκαθιστούν τις υφιστάμενες διαδικασίες ολοκληρωμένου σχεδιασμού πολιτικής για την πόλη και τους σχετικούς δημόσιους φορείς.
Τέλος, χωρίς να έχουμε αυταπάτες για ανταπόκριση από τους υποστηρικτές –διαχειριστές της κυρίαρχης πολιτικής, θα θέλαμε να θέσουμε σε όσους θέλουν να αποτρέψουν αυτές τις δυσοίωνες εξελίξεις για την πόλη και τους κατοίκους της και να διαμορφώσουν μια εναλλακτική βιώσιμη προοπτική ,τα παρακάτω ερωτήματα για συζήτηση, έστω και στο τέλος της προεκλογικής περιόδου των αυτοδιοικητικών εκλογών:
-Ποιος αποφασίζει για τα μείζονα ζητήματα και τη συνολικότερη προοπτική αυτής της πόλης ?
-Ποιος ωφελείται απ’αυτές τις αποφάσεις?
-Με ποια κριτήρια και προτεραιότητες λαμβάνονται αποφάσεις?
-Με ποιές διοικητικές δομές και θεσμικό πλαίσιο διαχειρίζονται τα κοινά της πόλης?
-Με ποια νομιμοποίηση κοινωνική και πολιτική?
*Ο Γ.Γρηγοριάδης είναι μέλος της «Πρωτοβουλίας υπεράσπισης των ελεύθερων χώρων»
*Η Εύη Πάτκου είναι μέλος του Αριστερού Ριζοσπαστικού σχήματος «Η Πόλη Ανάποδα»