Μία από τις ταινίες που προκάλεσαν έκπληξη και μεγάλη συζήτηση τη φετινή “κινηματογραφική” περίοδο ήταν το Collective του Alexander Nanau. Υποψήφιο για OSCAR τόσο στην κατηγορία της Διεθνούς όσο και στο Ντοκιμαντέρ, όπως πριν δύο χρόνια το “Honeyland” των Tamara Kotevska και Ljubomir Stefanov. Βρίσκεται επίσης στην κούρσα για το Βραβείο LUX του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με το “Another Round” και το “Corpus Christi”.
Γράφει ο Μίλτος Τόσκας
Η ιστορία ξεκινάει με αφορμή το δυστύχημα στο κλαμπ Κολέκτιβ του Βουκουρεστίου στις 30 Οκτωβρίου 2015, όταν μία θανατηφόρα πυρκαγιά σκότωσε 64 ανθρώπους και τραυμάτισε άλλους 146.
Το σκηνοθετικό δίδυμο παίρνει ως αφετηρία του την τραγωδία, μία άγνωστη ιστορία στο ευρύ κοινό και μας καθοδηγεί μαεστρικά στη διαφθορά των αρμών της εξουσίας στη Ρουμανία. Ο δημοσιογράφος Καταλίν Τολοντάν με θάρρος αψήφησε τις απειλές και τους κινδύνους κι έφτασε την έρευνά του μέχρι τέλους. Το σκάνδαλο ξεκίνησε σε υγειονομικό φόντο (“αντί να σκοτώνουν βακτήρια, σκοτώνουν ανθρώπους”), άγγιξε όμως αλυσιδωτά τα υψηλότερα κλιμάκια της κυβέρνησης κι οδήγησε στην παραίτηση του πρωθυπουργού της χώρας. Αργότερα το 2019 το δικαστήριο αποφάσισε κι οδήγησε στη φυλακή 19 υπευθύνους-ηθικούς αυτουργούς. Η ζωές όμως δε γυρίζουν πίσω.
Η διαχείριση της απώλειας στοιχειώνει τις οικογένειες των θυμάτων. Τα παιδιά στην πλειοψηφία τους υπέφεραν φρικτά πριν καταλήξουν. Ένα έμμεσο έγκλημα που αρκετοί γνώριζαν όπως αποδείχθηκε περίτρανα. Οι εκθέσεις αξιωματούχων “κολλούσαν” για χρόνια και χάνονταν σε συρτάρια. Η προσπάθεια συγκάλυψης ήταν πρωτοφανής. Το βαθύ κράτος προσπάθησε να κλείσει στόματα, ήταν όμως ήδη αργά. Τα παραπάνω φέρνουν στο μυαλό μας διάφορες υποθέσεις που ταλαιπωρούν διαχρονικά και την πατρίδα μας. Η Ελλάδα στο πέρασμα των χρόνων “βαλκανοποιείται” με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Χάνει σταδιακά την ταυτότητα και τον κυρίαρχο ρόλο της στην περιοχή. Δεν είναι μόνο η οικονομική κρίση, αλλά η υιοθέτηση ενός lifestyle που μας απομακρύνει από τον πολιτισμό και την μόρφωση.
Μένω στο πάθος του Τολοντάν και της ομάδας του. Η δεοντολογία δεν του επέτρεπε να σταματήσει την προσπάθεια. Το λειτούργημα του επαγγέλματός του έδρασε ως πυξίδα ηθικής. “Όταν ο τύπος σκύβει το κεφάλι στις αρχές, οι αρχές κακομεταχειρίζονται τους πολίτες”. Τα μεγάλα συμφέροντα “ηττήθηκαν” έστω πρόσκαιρα. Το πείραμα που έλαβε χώρα αποκαλύφθηκε. Οι ψυχές των νεκρών δικαιώθηκαν, αν μπορούμε να υποστηρίξουμε κάτι τέτοιο. Οι πολίτες ευαισθητοποιήθηκαν και κατανόησαν πως λειτουργεί το σύστημα: “Ήταν πολιτική απόφαση, μόνο για τα λεφτά νοιαζόμαστε, κουραστήκαμε αυτά τα 25 χρόνια”. Τα επόμενα κεφάλαια μένουν να δείξουν προς τα που βαδίζουμε από τη στιγμή που στην εποχή μας υπάρχει γνώση (υπερπληροφόρηση).
Εδώ όμως κρύβεται και η μεγάλη παγίδα του σήμερα. Απαιτούνται ισχυρά φίλτρα και κριτική σκέψη. Η επιφυλακτικότητα, η δυσπιστία κι ο φόβος μπορούν να οδηγήσουν στην αποχή, στην παραίτηση, στην οργή ειδικά στους νέους και δημαγωγοί να βρουν την ευκαιρία να κλέψουν την εξουσία υπό τον δημοκρατικό μανδύα. Αυτός είναι ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους της εποχή μας. Ξυπνούν φαντάσματα του παρελθόντος και χρέος μας είναι να τα βάλουμε στο χρονοντούλαπο της ιστορίας μίας για πάντα. Τώρα πρέπει να ορθώσουμε ένα τείχος ανθρωπιάς, αλληλεγγύης και συνεργασίας τόσο εντός, αλλά κι εκτός συνόρων.
Τα λόγια του τραγουδιού της εισαγωγής αποδεικνύονται δυστυχώς προφητικά και δρουν όσον αφορά την πλοκή ως έμμεση προοικονομία. Για κάποιους το μέλλον είναι μπροστά διαμορφωμένο με πολλά προβλήματα. “Οι άνθρωποι συνθλίβονται από τα γρανάζια του κράτους κι ο αντίκτυπος είναι οδυνηρός”. Μένουν οι προσωπικές σχέσεις, η διάθεση ανιδιοτελούς προσφοράς, ο αγώνας για διαφάνεια και δικαιοσύνη. Πέρα απ΄αυτά όμως πάντα θα υπάρχει ένας πατέρας να τηλεφωνεί στον υιό του και να τον στηρίζει ακόμα και στις πιο δύσκολες στιγμές. Αυτό είναι το Collective…
