Να μπει φρένο στις απελάσεις μεταναστών και προσφύγων από την Γερμανία στην Ελλάδα ζητά η βουλεύτρια του Die Linke Clara Bünger που επισκέφθηκε στις αρχές Ιουλίου τη Λέσβο. Μιλώντας στο Alterthess εξηγεί τις επιπτώσεις της εφαρμογής της απόφασης αυτής στα δικαιώματα των προσφύγων ενώ παράλληλα επισημαίνει την αυταρχική στροφή που λαμβάνουν οι πολιτικές για τη μετανάστευση σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Ένα από τα ζητήματα που έχουν προκαλέσει αντιδράσεις από οργανώσεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα αλλά και το Die Linke είναι το άνοιγμα του δρόμου για απελάσεις μεταναστών που έχουν αιτηθεί ή λάβει άσυλο στην Ελλάδα και φτάνουν στη Γερμανία αναζητώντας καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Ποιο είναι το σκεπτικό πίσω από τη τελευταία δικαστική απόφαση ;
Η νέα κυβέρνηση επιδιώκει να σταματήσει εντελώς τη δευτερογενή μετανάστευση. Έτσι προσπαθεί να διαπραγματευτεί με την ελληνική κυβέρνηση μια συμφωνία σχετικά με την απέλαση μεταναστών από τη Γερμανία πίσω στην Ελλάδα. Στο παρελθόν υπήρχε ένας κανονισμός που έλεγε ξεκάθαρα ότι δεν μπορείς να απελάσεις ανθρώπους πίσω στην Ελλάδα, ότι αυτό συνιστά μια απάνθρωπη και εξευτελιστική μεταχείριση. Αυτός ο κανονισμός συνεχίζει να υπάρχει αλλά πλέον έχει εκδοθεί μια νέα δικαστική απόφαση (από το Ομοσπονδιακό Διοικητικό Δικαστήριο) που λέει ότι νέοι, υγιείς άνδρες μπορούν να απελαθούν πίσω στην Ελλάδα επειδή μπορούν να βρουν πρόσβαση σε ατύπη εργασία, πράγμα που σημαίνει ότι μπορούν να βιοποριστούν εργαζόμενοι παράνομα και ανασφάλιστοι. Το να αναγκάζεις ανθρώπους να δουλέψουν έτσι δεν μπορεί να είναι λόγος-τουλάχιστον όχι σε πολιτικό επίπεδο- για απελάσεις. Πολιτικά, λοιπόν, νομίζω ότι είναι μια λανθασμένη βάση για μια συμφωνία μεταξύ Γερμανίας και Ελλάδας. Η Γερμανία υποστηρίζει την Ελλάδα όσον αφορά τη στέγαση των ανθρώπων που απελαύνονται, ίσως όχι αποτελεσματικά, αλλά στα χαρτιά. Αυτό είναι κάτι που θα θέσουμε μέσα από κοινοβουλευτικές ερωτήσεις προς τη γερμανική κυβέρνηση, ως συνέχεια αυτού του ταξιδιού.
Ποιες είναι οι πολιτικές παρενέργειες της απόφασης αυτής κατά τη γνώμη σας;
Η γερμανική κυβέρνηση στηρίζει αυτή την απόφαση ή πιστεύει ότι μπορεί να δημιουργήσει μια νέα πολιτική πάνω σε αυτήν. Από τώρα και στο εξής, θέλουν να αυξήσουν τις απελάσεις πίσω στην Ελλάδα γι’ αυτήν την την ομάδα ανθρώπων που περιγράφονται στην απόφαση. Σε λίγους μήνες θα ξέρουμε αν τελικά θα υπάρξει συμφωνία μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας. Το έχουμε ξαναδεί στο παρελθόν πολλές φορές. Υπήρξε επίσης μια συμφωνία μιας προηγούμενης κυβέρνησης στη Γερμανία με την Ελλάδα, η λεγόμενη συμφωνία Ζεεχόφερ, που προέβλεπε απέλαση στην Ελλάδα των ανθρώπων που έφταναν στα αυστρoγερμανικά σύνορα, και είχαν καταγραφεί πρώτα στην Ελλάδα. Η συμφωνία αυτή δεν λειτούργησε. Κανείς δεν απελάθηκε πραγματικά. Οι αριθμοί ήταν πολύ λίγοι. Αλλά υπήρχε πάντα μια πολιτική βούληση και πίεση προς την κατεύθυνση αυτή. Απλώς έψαχναν και ψάχνουν τρόπους να την υλοποιήσουν. Και νομίζω ότι αυτός είναι ένας νέος δρόμος που θέλουν να ακολουθήσουν για να προχωρήσουν σε απελάσεις. Ήδη γίνονται απελάσεις προς την Ελλάδα αλλά δεν είναι προς το παρόν πολλές.
Βλέπετε σ’ αυτήν την απόφαση συνδέσεις με την παγκόσμια στροφή προς τη στρατιωτικοποίηση και την άνοδο της ακροδεξιάς;
Αυτό που βλέπουμε είναι μια παγκόσμια μετατόπιση προς τα δεξιά. Το είδαμε στην Ελλάδα όταν ο Κ. Μητσοτάκης ανέλαβε την κυβέρνηση, στα τέλη του 2019. Είχε πει ότι “θα κάνουμε στροφή 180 μοιρών στην μεταναστευτική πολιτική”. Αυτό έλεγε και ο Μερτς πριν από τις εκλογές. Βλέπουμε λοιπόν μια παρόμοια ρητορική να εκφωνείται από λευκούς δεξιούς και κεντροδεξιούς πολιτικούς. Είναι σχεδόν τα ίδια λόγια. «Θα κάνουμε λοιπόν μια στροφή στην μεταναστευτική πολιτική, μια ολοκληρωτική στροφή». Αυτό λένε. Επίσης, πριν από τις εκλογές και, την πρώτη ημέρα των εκλογών στη Γερμανία, έγιναν επαναπροωθήσεις στα γερμανοπολωνικά σύνορα. Ήμουν εκεί μάρτυρας του γεγονότος. Και αυτό παρόλο που ήταν αιτούντες άσυλο. Συνήθως, όταν εισέρχεται κάποιος στην επικράτεια και υποβάλλει αίτηση για άσυλο, δεν απελαύνεται εύκολα στο άλλο κράτος μέλος. Στην περίπτωση αυτή ήταν η Πολωνία. Πολλές φορές όμως όταν κάποιος λέει «θέλω άσυλο» ο αστυνομικός κάνει ότι δεν το ακούει. Έτσι, ήδη η αριστερή- κεντρώα κυβέρνηση είχε ξεκινήσει τις επαναπροωθήσεις. Και δεν είναι μόνο ο Μερτς, αλλά και το SPD, οι Πράσινοι, το FDP που ξεκίνησαν να στέλνουν ανθρώπους πίσω στα σύνορα.
Πρόκειται γι’ αυτό που θα ονομάζαμε ακραίο κέντρο;
Είναι το ακραίο κέντρο, ναι. Είναι η εξτρεμιστική προσέγγιση του κέντρου. Έτσι, σχεδόν όλα τα κόμματα μετατοπίζονται προς τα δεξιά, εκτός από το αριστερό κόμμα, για το οποίο επίσης αυτό δεν θεωρούνταν δεδομένο. Για να είμαι ειλικρινής, χρειάστηκε πολλή δουλειά, το κόμμα να σταθεί ενωμένο απέναντι σε όσους μετακινούνται προς τα δεξιά. Έτσι, η Σάρα Βάγκενκνεχτ και το δεξιό κομμάτι, έφυγε από το Die Linke, κάτι που λειτούργησε πραγματικά ανακουφιστικά για μας. Μετά στήριζε πολιτικές που ψήφιζε το AfD. Η άποψή μας είναι ότι πρόκειται για μια συνολική στροφή προς τα δεξιά και η επίθεση στο νόμο περί ασύλου και τα ανθρώπινα δικαιώματα είναι το πρώτο σημείο εισόδου της εξουσίας σε ένα αυταρχικό σύστημα, της αυταρχικής στροφής που βλέπουμε σε ολόκληρη την Ευρώπη και σε ολόκληρο τον κόσμο.
Πιστεύετε ότι επηρεάζουν την ευρωπαϊκή πολιτική όλα αυτά που συμβαίνουν μετά την εκλογή του Τραμπ, όπου και στις ΗΠΑ απελαύνονται μετανάστες και έχουμε την εγκαθίδρυση μιας ακραία αυταρχικής πολιτικής;
Θα έλεγα ψέματα αν έλεγα ότι η κυβέρνηση Τραμπ δεν επηρεάζει την ευρωπαϊκή πολιτική. Όταν εκλέχθηκε ο Τραμπ, έπεσε την ίδια μέρα η γερμανική κυβέρνηση και είχαμε επίσης νέες εκλογές. Μπορείτε να δείτε την ανάπτυξη και τη σύνδεση μεγάλων δεξιών think tanks παγκοσμίως, π.χ ο Steve Bannon και άλλα που είναι επίσης ενεργά τόσο στις ΗΠΑ, όσο και στην Ευρώπη. Το απογοητευτικό είναι το γεγονός ότι οι προοδευτικοί, οι αριστεροί και οι φιλελεύθεροι δεν έχουν παρόμοιες συνδέσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Ωστόσο εμείς εργαζόμαστε πάνω σε αυτό τον δρόμο και ίσως έχουν γίνει βήματα. Υπάρχει μια καλή εξέλιξη, π.χ. με την υποψηφιότητα του Zohran Mamdani για τον Δήμο της Νέας Υόρκης, ο οποίος έρχεται με την ίδια οργανωτική προσέγγιση όπως η αριστερά στη Γερμανία και την Αυστρία, όπως και σε πολλά άλλα μέρη, προσπαθώντας να οργανώσει τους εργαζόμενους, προσπαθώντας να θέσει το ζήτημα της στέγασης, να προωθήσει τον κοινωνικό αγώνα. Αυτό που κάνει η δεξιά, είναι ότι ανατρέπει το κοινωνικό ζήτημα. Το κοινωνικό ζήτημα είναι η διαχωριστική γραμμή μεταξύ των αποπάνω και των αποκάτω. Οι αποπάνω μάχονται τους αποκάτω και εμείς πολεμάμε την ολιγαρχία. Ο αγώνας αυτός αλλάζει στην αφήγηση της δεξιάς πτέρυγας εδώ και πολλά χρόνια, καθώς προσπαθούν να μετατοπίσουν τη συζήτηση μεταφράζοντας το κοινωνικό ζήτημα ως μια διαφορά μεταξύ ημών και των ξένων. Βλέπουν τον εχθρό σε εκείνον που “έρχεται από έξω και παίρνει τα χρήματα μου”. Το ίδιο συμβαίνει και στις ΗΠΑ: βλέπουν τον εχθρό στον ξένο και τον μετανάστη και όχι στην ολιγαρχία. Προσπαθούν να μας πείσουν ότι χάνεις την κοινωνική σου ασφάλιση όταν ένας ξένος εισέρχεται στη χώρα σου. Αυτή η αφήγηση διαδίδεται εδώ και πολλά χρόνια και σε ένα βαθμό είναι επιτυχημένη, αυτό δείχνουν οι εκλογές στη Γερμανία αλλά μπορούμε να το διαπιστώσουμε και από τις εξελίξεις σε πολλές χώρες της Ε.Ε.
Πως βλέπετε τις εξελίξεις μετά τη γενοκτονία στη Γάζα και την επίθεση στο Ιράν όσον αφορά τη μεταναστευτική πολιτική; Υπάρχει ακόμη ελπίδα για έναν πιο ανθρώπινο κόσμο ή η ελπίδα αυτή έχει ολοκληρωτικά χαθεί;
Ο πόλεμος μπορεί να οδηγήσει περισσότερους ανθρώπους να εγκαταλείψουν τις χώρες καταγωγής τους. Αλλά πρέπει επίσης να γνωρίζουμε ότι η δεξιά χρησιμοποιεί τον πόλεμο για να μας αποσπάσει την προσοχή. Δεν θέλουν να κοιτάμε τι συμβαίνει δίπλα μας, τι συμβαίνει στην κοινωνία μας. Θέλουν να δώσουμε μια μάχη σε μια άλλη χώρα στην οποία δε ζούμε. Φυσικά και πρέπει να πολεμήσουμε τις κυβερνήσεις που στηρίζουν με εξοπλισμούς και όπλα τους πολέμους. Δεν πρέπει, όμως, να ξεχνάμε ότι έχουμε και τον κοινωνικό αγώνα στην ίδια μας τη χώρα. Δεν μπορούμε να πολεμήσουμε τη δεξιά που βρίσκεται μπροστά στην πόρτα μας όταν πολεμάμε για άλλες χώρες και σε άλλες χώρες. Αυτό είναι κάτι που δεν πρέπει να χάσουμε: την υπομονή μας και τους αγώνες στις χώρες μας.
Αυτό κάνει και το ReArm Europe, δίνοντας χρήματα σε εξοπλισμούς αντί στις κοινωνικές ανάγκες…
Ναι τα δίνει σε όπλα. Αυτό είναι φυσικά κάτι εναντίον του οποίου πρέπει να πολεμήσουμε και είναι πολλές οι μάχες που πρέπει να δώσουμε γι’ αυτό. Χρειάζεται αγώνας ενάντια στη στρατιωτικοποίηση και τις εξοπλιστικές κούρσες. Ταυτόχρονα, όμως, πρέπει να αγωνιστούμε για την κοινωνική ασφάλιση, ενάντια στην ολιγαρχία στις χώρες μας, να παλέψουμε ενάντια στην απανθρωποποίηση των προσφύγων και την αφαίρεση των δικαιωμάτων τους. Πλέον, διακυβεύεται το κράτος δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Διακυβεύονται όλα τα δικαιώματα. Αν δεν αγωνιστούμε για τα δικαιώματα των προσφύγων, θα χάσουμε τον αγώνα για τα δικαιώματα όλων μας. Νομίζω ότι δεν πρέπει να χάσουμε τον προσανατολισμό μας και δεν πρέπει να χάσουμε τη μάχη, επειδή αυτός ο αγώνας είναι ο αγώνας που μπορούμε να δώσουμε για τα δικά μας δικαιώματα. Εμείς πρέπει να τον δώσουμε γιατί κανείς δε θα το κάνει για μας. Γι’ αυτό δεν πρέπει να βλέπουμε το κακό ως κάτι που θα περάσει από μόνο του.
Θα ήθελα ένα σχόλιο για το νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο. Ποιοι είναι οι κίνδυνοι για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων;
Τα ανθρώπινα δικαιώματα υφίστανται όσο γίνονται σεβαστά. Η στιγμή αυτή δεν είναι καλή για τα ανθρώπινα δικαιώματα και η εξέλιξη αυτή με το κοινό ευρωπαϊκό σύστημα ασύλου, είναι πολύ ανησυχητική. Τα νησιά στην Ελλάδα είναι το δοκιμαστικό πεδίο για τις ευρωπαϊκές πολιτικές. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή το προσπαθεί εδώ και πολλά χρόνια. Πρότεινε το σύμφωνο για το άσυλο και τώρα έχουμε και την οδηγία για τις επιστροφές των μεταναστών και των προσφύγων. Όλη η ιδέα της εξωτερίκευση των συνόρων, βασίζεται στο σκεπτικό ότι κανένας αιτών άσυλο δεν θα πρέπει να πατήσει το πόδι του σε ευρωπαϊκό έδαφος και να έχει μια δίκαιη δίκη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτή είναι η ιδέα του συμφώνου. Θέλουν οι αυτές οι διαδικασίες να γίνονται στα εξωτερικά σύνορα, όχι στην επικράτεια. Πρόκειται για την αφήγηση της απαγόρευσης εισόδου, αυτό ακριβώς προσπαθούν να κάνουν. Έτσι, ακόμα κι αν πατήσεις σε ευρωπαϊκό έδαφος, πλασματικά, βάσει νόμου, δεν βρίσκεσαι σε ευρωπαϊκό έδαφος, παρόλο που στέκεσαι σε αυτό. Έτσι, είσαι νομικά αόρατος. Αυτό λοιπόν κάνουν για να προχωρήσουν στην κράτηση ανθρώπων και στην απέλασή τους. Είναι, επίσης, η ιδέα αυτή που θέλει να απελαθούν πίσω σε «ασφαλείς τρίτες χώρες» για να σωθούν οι χώρες προέλευσης. Αυτή η πολιτική της εξωτερίκευσης των συνόρων, που έχει γίνει τώρα με το σύμφωνο πολύ πιο επαγγελματική, δοκιμάστηκε εδώ στα νησιά με τη συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας, η οποία, όμως, δεν λειτούργησε. Δεν λειτούργησε ούτε επί κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, τουλάχιστον στην αρχή. Παρόλο που επέτρεπαν αυτή την πολιτική, για πολύ καιρό, κανείς δεν απελαύνονταν στην Τουρκία και οι άνθρωποι λάμβαναν νομική βοήθεια. Τώρα όλα αυτά περιορίζονται. Ξεκίνησαν με την προσέγγιση της δημιουργίας hotspot και κατέληξαν στα κλειστά ελεγχόμενα κέντρα, ένα εκ των οποίων βλέπουμε να κατασκευάζεται και εδώ στη Λέσβο.
Στην αρχή, όπως έλεγε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στα τέλη του 2015, η ιδέα ήταν ότι θα υπήρχαν κόμβοι διανομής στα νησιά, ώστε να φτάσουν οι άνθρωποι και στη συνέχεια να μπορούν να φύγουν στην υπόλοιπη Ευρώπη. Αλλά μετά ήρθε η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας και έκανε σαφές ότι οι άνθρωποι δεν θα μπορούσαν να μετακινηθούν σε άλλα κράτη μέλη. Θα έπρεπε να απελαθούν στην Τουρκία. Αυτό φυσικά δεν εφαρμόστηκε για τους Σύριους πρόσφυγες. Η Τουρκία δεν ήταν ποτέ ασφαλής χώρα. Ο ISIS κυνηγούσε τους Σύριους στην Τουρκία. Υπήρχαν και σχετικές δικαστικές αποφάσεις και σε πολλές υποθέσεις είχαμε τα προσωρινά ασφαλιστικά μέτρα από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που έλεγαν ξεκάθαρα ότι οι συνθήκες στους καταυλισμούς δεν είναι σύμφωνες με τα ευρωπαϊκά στάνταρ και τους νόμους για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Υπήρξαν, όμως, και μεμονωμένες υποθέσεις που δείχνουν ότι υπάρχει δομική παραβίαση ή κακή διαχείριση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν τις έλαβε ποτέ υπόψη. Ποτέ δεν τους ένοιαξε αυτό. Απλώς αποφάσισαν να ακολουθήσουν μια στρατηγική ώστε το 2015 να μην επαναληφθεί. Αυτό είναι λοιπόν το συμπέρασμα.
Οπότε η Ευρωπαϊκή Ένωση αφήνει την Ελλάδα να παίζει το βρώμικο παιχνίδι της ίδιας πάνω στους μετανάστες;
Ναι το παιχνίδι του θυρωρού. Αλλά ξέρετε, ο νέος θυρωρός δεν είναι η Ελλάδα. Ο νέος θυρωρός είναι η Τουρκία, το Μαρόκο και η Αίγυπτος. Έτσι, η εξωτερίκευση των συνόρων προχωρά ακόμη πιο μακριά.
Πώς αποτυπώνονται οι πολιτικές αυτές, μετά και τη τωρινή επίσκεψή σας στη ζωή των προσφύγων;
Έχω έρθει πολλές φορές στα νησιά και πάντα όταν ξαναέρχομαι όλα είναι διαφορετικά. Πάντα έλεγα ότι κάθε φορά που επιστρέφω, τα πράγματα χειροτερεύουν. Αυτή τη φορά δεν θα έλεγα ότι χειροτέρεψαν, αλλά έγιναν ακόμη πιο περίεργα . Είναι, έτσι και αλλιώς, άσχημα αλλά βλέπετε και εσείς τα αποτελέσματα της ποινικοποίησης των ΜΚΟ και των περικοπών της χρηματοδότησης στον τομέα της μετανάστευσης. Δεν υπάρχουν σχεδόν καθόλου ΜΚΟ εδώ, ειδικά αν το συγκρίνουμε με το 2015, 2016, 2017, όπου πολλές ΜΚΟ δραστηριοποιούνταν στο νησί. Οι δρόμοι ήταν γεμάτοι με πρόσφυγες και με ανθρώπους που εργάζονταν για και με τους πρόσφυγες. Οι πρόσφυγες ήταν ορατοί στην πόλη. Αυτό δε συμβαίνει τώρα και οφείλεται, μεταξύ άλλων, και στην ποινικοποίηση των ΜΚΟ. Η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ έχει κάνει ειδική έκθεση για αυτό, επειδή ακριβώς είχαμε πολλές δίκες εναντίον ανθρώπων που βοηθούσαν τους πρόσφυγες, όπως για παράδειγμα την υπόθεση με τη Sarah Madini. Επίσης ποινικοποιούνται οι ίδιοι οι πρόσφυγες με πρόσχημα την καταπολέμηση της διακίνησης, κάτι που επηρεάζει πολύ τα πράγματα. Πολλοί πρόσφυγες είναι στην φυλακή επειδή υποτίθεται ότι οδηγούσαν το σκάφος και επίσης έχουμε πολύ γρήγορες δίκες που καταλήγουν σε 20 χρόνια φυλάκισης.
Αυτά συμβαίνουν στην Ελλάδα την ίδια στιγμή που δεν υπάρχει επαρκής νομική βοήθεια στους ανθρώπους αυτούς και φυσικά το ίδιο κοινωνικό ενδιαφέρον, όπως παλαιότερα. Όλα αυτά συμβαίνουν ταυτόχρονα με την επίθεση σε όλους τους θεσμούς και την κρίση της Ελευθερίας του Τύπου, αν δούμε και την παγκόσμια κατάταξη στην οποία η Ελλάδα βρίσκεται πολύ χαμηλά. Δε θα βρείτε εύκολα αναφορές και ρεπορτάζ για το θέμα της μετανάστευσης στα ΜΜΕ. Θα θυμάστε βέβαια την αντιμετώπιση της Ολλανδής δημοσιογράφου Ingeborg Beugel από τον Έλληνα πρωθυπουργό για μια ερώτηση που ήταν σύμφωνη με τη δημοσιογραφική δεοντολογία. Όλα αυτά μαζί φέρνουν τις εξελίξεις που βλέπουμε σήμερα, τα στρατόπεδα για τους πρόσφυγες να μετακινούνται πλέον στο πουθενά. Να επιτηρούνται περισσότερο, να κρατούνται ακόμη και ασυνόδευτοι ανήλικοι. Έχουν κερδηθεί πολλές υποθέσεις υπέρ των ανήλικων προσφύγων από την οργάνωση Equal Rights Beyond Borders επειδή είναι παράνομο να τίθενται ανήλικοι πρόσφυγες σε κράτηση γιατί δεν υπάρχουν δομές να στεγαστούν και μάλιστα σε συνθήκες πολλές φορές απάνθρωπες και εξευτελιστικές.
Τι μήνυμα θα στέλνατε με αφορμή την επίσκεψή σας στη Λέσβο;
Ότι όλη η κατάσταση γινόταν χειρότερη και πάντα και τώρα, αλλά πλέον δεν είναι τόσο ορατή όπως ίσως τις άλλες φορές. Και αυτό επειδή συμβαίνουν περισσότερες κρυφές επαναπροωθήσεις, επειδή όλο και περισσότερες ΜΚΟ δεν έχουν πρόσβαση στις ακτές που φτάνουν οι πρόσφυγες. Και κάθε φορά που τα καταφέρνουν να βρουν πρόσβαση, ποινικοποιούνται και συχνά υπερασπιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καταλήγουν σε κράτηση. Αυτό συμβαίνει σε καθημερινή βάση και δεν θα έπρεπε να συμβαίνει σε ένα κράτος όπου υπάρχει κράτος δικαίου. Ως εκ τούτου, η Γερμανία δεν πρέπει να κάνει απελάσεις στην Ελλάδα. Μιλάμε για ανθρώπους που καταλήγουν είτε πίσω στη Λέσβο είτε στους δρόμους της Αθήνας. Αυτό συμβαίνει όταν οι άνθρωποι απελαύνονται στην Ελλάδα: καταλήγουν άστεγοι και χωρίς βοήθεια. Και αυτή είναι η πραγματικότητα.