Τον Μάρτιο του 2016 είδαμε στο κατάμεστο Ολύμπιον το “Χρυσή Αυγή-Προσωπική Υπόθεση” της Ανζελίκ Κουρούνης. Πέντε χρόνια μετά κι αφού το πολιτικό μόρφωμα έχει χαρακτηριστεί επισήμως από το Δικαστήριο σε πρώτο βαθμό ως εγκληματική οργάνωση και τα πρωτοκλασάτα στελέχη του έχουν φυλακιστεί στο 23ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Θεσσαλονίκης και στο Θερινό Ναταλί παρακολουθήσαμε το “Χρυσή Αυγή-Υπόθεση όλων μας”. Η Ανζελίκ κι ο Τομά πιστοί στο ραντεβού τους με την ιστορία έρχονται να συνεχίσουν από εκεί που άφησαν την ιστορία του αντιφασιστικού κινήματος στην Ελλάδα.
Μεγάλη πρωταγωνίστρια δεν μπορεί να είναι άλλη από την Μάγδα Φύσσα. Μία γυναίκα που βίωσε την μέγιστη απώλεια με την πολιτική δολοφονία του υιού της Παύλου κι είναι αποφασισμένη όταν τον συναντήσει να τον κοιτάξει στα μάτια και να του πει πως έκανε τα πάντα για να μείνει ζωντανή η μνήμη του. “Στον Παύλο χρωστάτε”. Μέχρι όμως εκείνο το μοιραίο βράδυ, αλλά και στη συνέχεια για ένα μεγάλο διάστημα η Χρυσή Αυγή απολάμβανε πολιτική ασυλία. Όπως και μετά τη δολοφονία του Λαμπράκη ο κόσμος δεν μιλούσε. Γνώριζε, αλλά φοβόταν να πάρει θέση. Τα Τάγματα Εφόδου προκαλούσαν τρόμο στο πεζοδρόμιο. “Τι σημαίνει οι ξιφολόγχες να ακονίζονται στα πεζοδρόμια”;
Ρόλο διαδραμάτισαν ακόμα και στα γεγονότα του “Μακεδονικού”. Ευχόμαστε να ήταν η τελευταία τους παράσταση. Κατά τη ρήση, “Ο Τραμπ έφυγε, ο τραμπισμός παρέμεινε” μπορούμε να πούμε ότι η “Χρυσή Αυγή έφυγε, ο νεοφασισμός όμως αναβιώνει”. Καλύτερο ανάγνωσμα δεν υπάρχει από το “Άγρια Ιστορία για μεγάλα παιδιά” του Κωστή Παπαϊωάννου. Θεωρώ καίρια την παρέμβαση του Νίκου Δένδια μέσα σε αυτή την ταινία τεκμηρίωσης: “Ακόμα και στο δικό μου κάποιοι θεωρούσαν τη Χ.Α. παραστρατημένο αδελφό μας που αν του φερθούμε καλά θα τον φέρουμε πίσω”. Αυτή η κυνική ομολογία εξηγεί πολλά.
Για τη χαροκαμένη μάνα όμως πάντα θα μένει το “γιατί”; “Πώς έφτασε η χώρα σε αυτό το σημείο, να έχουν βγει οι ναζιστές στον δρόμο και να σκοτώνουν”; Τα ΜΜΕ προσπάθησαν να τους “κανονικοποιήσουν” και να εντάξουν στο Δημοκρατικό τόξο αυτούς τους ανθρώπους. Δυστυχώς η κοινή γνώμη ξεχνά εύκολα. Από τον Κορυδαλλό μέχρι το Εφετείο η Μάγδα ήταν καθημερινά εκεί. Έδωσε όλες τις μάχες με ψηλά το κεφάλι. Άκουσε αποκρουστικά πράγματα. “Τα ισόβια εμείς τα έχουμε φάει”, λέει χαρακτηριστικά στην κάμερα. Παράλληλα αναπτύχθηκε ένα δίκτυο αλληλεγγύης κι αντιφασιστικής δράσης που οδήγησε τη Χρυσή Αυγή στη συρρίκνωση και τελικά στον αφανισμό μετά τις εκλογές του 2019.
Οι συνήγοροι πολιτικής αγωγής (Καμπαγιάννης, Παπαδάκης, Χρύσα Παπαδοπούλου κι οι υπόλοιποι νομικοί) αγωνίστηκαν με αυταπάρνηση μέχρι την τελική δικαίωση. “Ναζισμός δίχως έγκλημα δεν υπάρχει”. Ο κόσμος που τους υποστήριξε το 2012 και το 2015 ήξερε, αλλά ήταν απελπισμένος, όπως είναι και σήμερα. Οι περισσότεροι δεν ήταν ναζί, έδειξαν όμως μία ανοχή που τραυμάτισε θανάσιμα της Δημοκρατία μας, η οποία παλεύει να κρατηθεί ζωντανή. Η “ορμπανοποίηση” του ευρωπαϊκού λαϊκού κόμματος προκαλεί θλίψη και συγχρόνως κρούει έναν κώδωνα για διαρκή επαγρύπνηση. “Η απάντηση στον Φασισμό είναι η πολιτική”.
Ένα έργο ζωής για τη σκηνοθέτη που δεδομένα στην πορεία συνάντησε αντιξοότητες και απειλές. Ένιωσε πως αυτό ήταν το ελάχιστο χρέος της προς όλους εμάς κι εμείς οφείλουμε να το ανταποδώσουμε διαδίδοντας το ντοκιμαντέρ της. Όσο κοινότυπο κι αν ακουστεί πρέπει να διδάσκεται στα σχολεία στο δρόμο για τη χάραξη μίας ορθής παιδείας. Η αντίδραση σε κάθε φαινόμενο φασισμού πρέπει να είναι δυναμική και μαχητική. Το μυστικό είναι να νικήσεις τον ΦΟΒΟ και να τον μεταφέρεις στην αντίπερα όχθη.
#Σιγά μη κλάψω
#Υιέ μου νικήσαμε
