«Πόρτα έφαγε» για ακόμη μια φορά από τις χώρες της Ε.Ε. o αμερικανικός αγροχημικός κολοσσός Monsanto, το περιβόητο ζιζανιοκτόνο του Roundup και η ενεργή του ουσία γλυφοσάτη -που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας εκτιμά ότι δημιουργεί πιθανότατα καρκίνους- αλλά και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή που επιμένει να ακούει πρωτίστως τα ισχυρά επιχειρηματικά λόμπι και όχι τους πολίτες της Ε.Ε.
Γράφει ο Μπάμπης Μιχάλης για την Εφημερίδα των Συντακτών
Η πρόταση της Κομισιόν για πενταετή ανανέωση της άδειας χρήσης της γλυφοσάτης δεν κατάφερε συγκεκριμένα να αποσπάσει την ειδική πλειοψηφία που χρειαζόταν στη Μόνιμη Επιτροπή Φυτών, Ζώων, Τροφίμων και Ζωοτροφών (PAFF) και έτσι η λήψη της σχετικής απόφασης αναβλήθηκε.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προτείνει τον προηγούμενο μήνα την ανανέωση της άδειας της αμφιλεγόμενης χημικής ουσίας για δέκα χρόνια. Δεν κατάφερε όμως να το περάσει και επανήλθε χωρίς όμως να τα καταφέρει και αυτή τη φορά.
Στη χθεσινή ψηφοφορία δεκατέσσερις χώρες της Ε.Ε. (Τσεχία, Δανία, Εσθονία, Ιρλανδία, Ισπανία, Φινλανδία, Ολλανδία, Σλοβενία, Βρετανία, Σουηδία, Σλοβακία, Ουγγαρία, Λετονία και Λιθουανία) υποστήριξαν την πρόταση της Κομισιόν, εννέα (Ελλάδα, Γαλλία, Ιταλία, Βέλγιο, Κροατία, Κύπρος, Λουξεμβούργο, Μάλτα και Αυστρια) κατά, ενώ οι υπόλοιπες πέντε (Γερμανία, Πορτογαλία, Βουλγαρία, Ρουμανία, Πολωνία) απείχαν.
Για την επίτευξη της απαιτούμενης ειδικής πλειοψηφίας θα έπρεπε : α. το 55% των χωρών της Ε.Ε. να ψηφίσουν υπέρ και β. η πρόταση να υποστηριχθεί από χώρες που αντιπροσωπεύουν τουλάχιστον το 65% του συνολικού πληθυσμού.
Η γλυφοσάτη είναι το βασικό συστατικό του μεγαλύτερου ζιζανιοκτόνου στο κόσμο Roundup, παραγωγός του οποίου είναι η Monsanto. H χημική ουσία είναι πολύ αποτελεσματική αφού σκοτώνει σχεδόν ότι ψεκάζεται με αυτήν.
Η χρήση της εκτοξεύθηκε τις τελευταίες δύο δεκαετίες με την εισαγωγή γενετικά τροποποιημένων σπόρων που ήταν ανθεκτικοί στο ράντισμα με αυτήν, από τη Monsanto. Χρησιμοποιώντας μαζί τους μεταλλαγμένους σπόρους και το ζιζανιοκτόνο της Monsanto, οι αγρότες μπορούσαν να έχουν και τον αγρό τους καθαρό από ζιζάνια και τη σοδειά τους ολόκληρη.
Ωστόσο αρκετοί επιστήμονες προειδοποιούσαν εδώ και χρόνια ότι η γλυφοσάτη είναι επικίνδυνη για την ανθρώπινη υγεία. Η Monsanto κατάφερνε πάντα να θάβει αυτές τις φωνές προωθώντας δημοσιεύσεις στον τύπο και μελέτες που έγραφαν καθ’ υπαγόρευση της άλλοι επιστήμονες και οι οποίες αποφαίνονταν ότι η γλυφοσάτη είναι ασφαλής. Παράλληλα ασκούσε τεράστιες πιέσεις (λόμπι) και ήλεγχε τα αρμόδια κέντρα λήψης αποφάσεων που αφορούσε το προϊόν της.
Μελέτη του 2011 αποκάλυψε ότι η χημική βιομηχανία και οι ρυθμιστικές αρχές της ΕΕ γνώριζαν από τη δεκαετία του ’80 και του ’90 ότι το «Roundup» προκαλεί γενετικές ανωμαλίες και δυσμορφίες σe πειραματόζωα.
Εκατοντάδες εσωτερικά ντοκουμέντα της Monsanto που διέρρευσαν πρόσφατα έδειξαν ακόμη ότι η εταιρία γνώριζε τουλάχιστον από το 1999 ότι το Roundup ήταν επικίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία.
Η Μonsanto απέκρυψε αυτά τα στοιχεία και συνέχισε να πουλά το ζιζανιοκτόνο της κερδίζοντας δισεκατομμύρια κάθε χρόνο, οι αρχές έκαναν τα στραβά μάτια και οι άνθρωποι συνέχισαν να αρρωσταίνουν και να πεθαίνουν χωρίς να γνωρίζουν την αιτία.
Τα νερά τάραξε το 2015 το Διεθνές Γραφείο Έρευνας για τον Καρκίνο (ΙARC) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας -που αποτελεί παρακλάδι του ΟΗΕ- όταν αποφάνθηκε ότι η γλυφοσάτη είναι «πιθανότατα καρικινογενής».
Ένα χρόνο αργότερα 48 Ευρωβουλευτές από 13 διαφορετικές χώρες της Ε.Ε. υποβλήθηκαν σε ουρολογικές εξετάσεις προκειμένου να ανιχνευθεί αν υπήρχαν ίχνη γλυφοσάτης. Οι εξετάσεις των ευρωβουλευτών βγήκαν θετικές. Η μέση συγκέντρωση της γλυφοσάτης ήταν 17 φορές υψηλότερη από τα ευρωπαϊκά επιτρεπτά όρια για το πόσιμο νερό.
Η γλυφοσάτη έχει ανιχνευθεί σε πλειάδα διατροφικών προϊόντων. Μεταξύ άλλων και σε δείγματα παγωτών Ben & Jerry στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ολλανδία και τη Βρετανία. Το ζιζανιοκτόνο χρησιμοποιείται σε σοδιές σιταριού και βρώμης προϊόντα που η παραγωγός των παγωτών Unilever χρησιμοποιεί.
Οι ποσότητες γλυφοσάτης που βρέθηκαν στα παγωτά θα μπορούσαν να αποτελέσουν κίνδυνο για την υγεία, σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Καταναλωτων Οργανικών Τροφίμων που εδρεύει στις ΗΠΑ.
Ετσι τον προηγούμενο μήνα το Ευρωπαϊκό Κοινοβουλιο απαίτησε την απόσυρση της γλυφοσάτης υπογραμμίζοντας μεταξύ άλλων και τις σοβαρές ανησυχίες που υπάρχουν για τις κλιμακούμενες καταγγελίες ότι η Monsanto επηρέασε προς το συμφέρον της έρευνες που αφορούσαν τους κινδύνους για τη δημόσια υγεία από τη χρήση της ουσίας.
Οι αποκαλύψεις «τροφοδοτούν αμφιβολίες για την αξιοπιστία κάποιων μελετών που χρησιμοποιήθηκαν για την αξιολόγηση της ασφάλειας της γλυφοσάτης στην Ε.Ε.», υπογράμμιζε χαρακτηριστικά το ανακοινωθέν του Ευρωκοινοβουλίου.
Η αναφορά ήταν έμμεση βολή στις στημένες μελέτες της Monsanto και την Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (EFSA) και τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών Προϊόντων (ECHA) οι οποίοι τις αξιοποίησαν προκειμένου να αποφανθούν ότι η γλυφοσάτη είναι αθώα.
Ας σημειωθεί μέχρις στιγμής ότι πάνω από 2 εκατομμύρια πολίτες έχουν υπογράψει ψήφισμα για την κατάργηση της επικίνδυνης ουσίας. Δημοσκόπηση που πραγματοποιήθηκε σε δείγμα πολιτών από 5 ευρωπαϊκές χώρες -μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα- έδειξε ότι ένα ποσοστό της τάξης του 80% ζητά την απόσυρση της γλυφοσάτης.
Η Monsanto -που εν τω μεταξύ εξαγοράστηκε από την γερμανική Bayer και αναμένει τις αρχές ανταγωνισμού της Ε.Ε.να αποφανθούν- κάνει ότι μπορεί για να μη συμβεί αυτό. Αφού επεχείρησε να αμφισβητήσει με κάθε τρόπο το πόρισμα της μελέτης του IARC τώρα επιχειρεί πιέσεις μέσω των παραγωγών που χρησιμοποιούν το ζιζανιοκτόνο της και των κυβερνήσεων τους. Η στρατηγική πίεσης που ασκεί δείχνει να προσανατολίζεται στη δημιουργία διεθνούς εμπορικής διαφοράς.
Η Κομισιόν από την πλευρά της που στήριξε την πρόταση της στις εκθέσεις των ECHA και EFSA για την επέκταση της κυκλοφορίας της γλυφοσάτης θα καταφύγει στην Επιτροπή Προσφυγών αργότερα αυτό το μήνα για να περάσει την ανανέωση αφού η άδεια της χημικής ουσίας εκπνέει στις 15 Δεκεμβρίου.
Πάντως την ίδια περίπου στιγμή χθες που η ανανέωση της άδειας της γλυφοσάτης στην Ευρώπη ναυαγούσε, η αμερικανική πολιτεία Αρκανσας απαγόρευε ένα παρόμοιο ζιζανιοκτόνο (dicamba) για το μεγαλύτερο μέρος του 2018.
To τελευταίο, προϊόν και αυτό της Monsanto κατηγορείται ότι καταστρέφει όχι μόνο τα ζιζάνια των αγρών που ψεκάζονται αλλά και τις καλλιέργειες του… γείτονα.