Ζεις έναν ισχυρό και παρόντα πόνο, που δεν σε αφήνει να θρηνήσεις. Η επέτειος της 21ης Απριλίου είναι μια ανεπίδοτη ιστορική επιστολή που δημιουργεί μια δεύτερη ορφάνια στους πολιτικά ορφανούς. Ο σκοτεινός στρατοπεδικός όρμος της Λέρου, το ιταλικό υπόλειμμα που αντισταθμίστηκε από τους ενωμοτάρχες και τους στρατιωτικούς, παραμένει 45 χρόνια από την ίδρυσή του, πολιτικά, ανενεργό. Σα να μην κληροδότησε τίποτα. Σαν να έφερε ένα τίποτα στη χαμηλή πολιτική ποιότητα που συγκροτεί τη σημερινή σκηνή. Αλήθεια, πόσο διαφορετικός θα ήταν ο τόπος αν η Αριστερά -σύμπασα, παρ’ όλες τις φανατικές διαφορές- δεν εισήγαγε τον θεσμό της πεισματικής αντίστασης, της κουζουλής άρνησης για υπογραφή ή μετάνοια, της αξιοπρεπούς στενοκεφαλιάς, του ολέθρια επικού ανορθολογισμού; Τί θα πάθαινε η πραγματικότητα της γλοιώδους αυθαίρετης δόμησης, της ύψιστης δουλοπρέπειας προς τον κομματάρχη ή τον ηγεμόνα της τοπικής οργάνωσης ή τον λαμόγιο του ευρωπαϊκού προγράμματος και της «άκρης», αν ο αριστερός γυρνούσε σπίτι το ίδιο βράδυ που τον συνέλαβαν; Αν η Καίτη πίεζε τον σύντροφό της να υποχωρήσει γιατί «έχει τρία παιδιά»; Αν κάθε αριστερός ζύγιζε και μέτραγε και αποτιμούσε με τους όρους της μικροαστικής αυτοσυντήρησης; Τι θα στοίχιζε στην Ελλάδα αν δεν υπήρχε η παρένθεση της αντίστασης, αν δεν υπήρχε ο παράδρομος της υπεράσπισης ενός βουνίσιου, αντάρτικου, ανορθόδοξου μηδέν; Πόσο χειρότερη θα ήταν η πραγματικότητα αν στο μάτι του καριερίστα κομματικού δεν στέκονταν σαν λεκές ο «τρελός» του κινήματος, ο λάτρης της απότομης πλαγιάς, ο μαύρος και αχρημάτιστος της Ιστορίας;
Τα νοήματα της νέας πολιτικής συνθήκης αποσυντίθενται. Δεν αναλαμβάνουν, δεν φεύγουν καπνικά στον ουρανό. Η πραγματικότητα που συστήσαμε δεν παραλαμβάνει τα χαρακωμένα ιδανικά της Λέρου ή της Μπουμπουλίνας ή του ΕΑΤ-ΕΣΑ, αυτά τα ανεύρετα, ακριβά, πολιτικά λύτρα. Η νέα σκηνή δεν αποδέχεται τη λαμπερή μυθιστορία που εισηγήθηκε η ιστορική αριστερά. Ακόμα και η ίδια η Αριστερά φοβάται τον εαυτό της, τρέμει τις μεγάλες και αντιφατικές αποσκευές, διστάζει μπροστά στο έπος. Τρέμει τις αρρώστιες της, τα μίση και τις εγωπάθειες, τις συντροφικές κτηνωδίες της. Όμως παραμένει η Αριστερά ένας τόπος. Ένας τόπος πολιτικών δυνατοτήτων και αναμνήσεων και αναλυτικής οξυδέρκειας και δυστυχίας.
Η Αριστερά εντός της κρίσης και του νεοφιλελεύθερου εξανδραποδισμού διάγει την περίοδο και του μεγάλου ερωτήματος. Της ανήκει αυτό το ιστορικό σώμα, οι σκιές των πολιτικών προγόνων ή αναστέλλει την ανάπτυξή της; Μήπως χρειάζεται λίγο να απαλειφθούν στην ηθογραφία τα ονόματα των εξορίστων, των νεκρών, των βασανισθέντων; Μήπως χρειάζεται ο έξυπνος ενταφιασμός μέσα στην επέτειο, ενός ζωτικού και καθηλωτικού περιεχομένου; Εντάξει, υπήρξε η ηρωική περίοδος της αντιχουντικής αποκοτιάς, καλή, χρυσή, αλλά ας δούμε τη μέρα μας, τη μοίρα μας, την τωρινότητά μας. Μπορεί ένα νέο ιδανικό, αυτό του ζηλωτικού και επουλωτικού εκσυγχρονισμού, να πρέπει να κλονίσει τις συναισθηματικές ευκολίες ώστε να αναλύεται με νέα εργαλεία η πρωτοφανής κατάσταση και να μην στρογγυλοκάθεται πάνω της η μαυροφορεμένη ιστορία. Μπορεί η Αριστερά, αν δεν θέλει να μείνει μούμια του ιστορικού αποθέματος, να πρέπει να τιμήσει γερά τις ρίζες. Ενδεχομένως με την πραγματιστική αποφασιστικότητα που τέμνει ο κ. Παπακωνσταντίνου το δάσος, την κατοικία, τους πολίτες, τις ποιότητες διαβίωσης.
Η νέα σκηνή νεοφιλελεύθερων ζηλωτών θεωρεί περιττή, πολυτελή, σπάταλη και συνθλιπτική την Ιστορία. Δεν την μπορεί γιατί εντός της το μεγάλο συμφύρεται με το μικρό. Η νέα σκηνή ενοχοποιείται από το κληροδοτημένο έπος, γιατί ζει τη δόση, το χαράτσι, τη λογιστική της μικρής και καταστροφικής πραγματικότητας. Αποσυντίθεται διαιρούμενη, διασπώμενη σε μια αειφόρο ταξική διαιρετότητα.
Η σύνθεση όμως των θραυσμάτων είναι ένα ηθικός μονόδρομος. Το ερμηνευτικό σχέδιο -δύσκολο και κοπιώδες- είναι ένα νέο παραδοξολόγημα. Που θα αφομοιώνει την ιστορία πείσματος και παλληκαριάς, ως ενεργού και πάσχοντος πολιτικού σώματος. Που θα αναλύει τις νέες μεταβλητές, τη νέα ταξικότητα, τη νέου τύπου εξουσιαστική ωμότητα, όχι μόνο ως επεισόδιο των «κακών», αλλά και ως συλλογική βύθιση σε μια αυτοπαθή αναισθησία. Και μέσα σε μια νέα ευφυή παλληκαριά, εξίσου κουζουλή με αυτή των (λίγων) αγωνιστών της αντιχουντικής εποποιΐας, μέσα σε μια τόλμη που θα διακρίνει όχι μόνο τον απέναντι κακό, αλλά και το ενδογενές ελάττωμα, που δεν κρύβει και διασκευάζει τις αντιφάσεις και τις αοριστίες, μπορεί να κερδίσει και ο αριστερός την ξέφρενη κούρσα για το όνειρο , με αντοχή και συντροφικότητα. Η 21η Απριλίου είναι και ένα διαρκές ποιοτικό ημερολόγιο σύνθεσης κι όχι μόνο μια ημερομηνία διάρρηξης…
*Ο Δ. Σεβαστάκης είναι ζωγράφος επ. καθηγητής ΕΜΠ
Αναδημοσίευση από την Αυγή