Με ιδιαίτερη συγκινησιακή φόρτιση πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 19 Μαρτίου η συνάντηση συγγενών εκτελεσμένων των φυλακών του Γεντί Κουλέ της περιόδου 1946–1955.
Η πρωτοβουλία για τη συνάντηση, η οποία πραγματοποιήθηκε μετά από κάλεσμα της Κομματικής Οργάνωσης Κεντρικής Μακεδονίας του ΚΚΕ, πάρθηκε ύστερα από τον εντοπισμό 5 ομαδικών τάφων και 33 σκελετών εκτελεσμένων της περιόδου κατά τη διάρκεια εργασιών ανάπλασης του χώρου του πάρκου – μνημείου Εθνικής Αντίστασης.
Το «παρών» έδωσαν δεκάδες συγγενείς εκτελεσμένων οι οποίοι έδωσαν στοιχεία επικοινωνίας έτσι ώστε να μπορέσει να υπάρξει επαλήθευση μέσω DNA και να μπορέσουν, οχτώ δεκαετίες μετά, να θάψουν τους δικούς τους ανθρώπους. Εκτός από όσους βρέθηκαν εκεί από τη Θεσσαλονίκη και από κοντινές περιοχές, σε επαφή με το ΚΚΕ έχουν έρθει συγγενείς εκτελεσμένων που βρίσκονται σε απομακρυσμένες περιοχές όπως η Πελοπόννησος και η Κρήτη.
Υπενθυμίζεται πως σε σχετικό τους κάλεσμα οργανώσεις αγωνιστών και συγγενών της Εθνικής Αντίστασης, έχουν απευθύνει εδώ και εβδομάδες κάλεσμα σε συγγενείς εκτελεσμένων στο Επταπύργιο ώστε απευθύνονται στα τηλέφωνα της Κομματικής Οργάνωσης Κεντρικής Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη: 2310 286546 – 6955210664 – 6973358101.
Σε κοινή τους ανακοίνωση οι συγγενείς αναφέρουν:
«Εμείς οι απόγονοι των εκτελεσμένων κομμουνιστών και αγωνιστών της περιόδους 1946-1954, κατόπιν της αποκάλυψης ομαδικών τάφων στην περιοχή του Επταπυργίου, ζητάμε να πραγματοποιηθεί ταυτοποίηση μέσω DNA τεστ των σκελετών που βρέθηκαν και των απόγονων των εκτελεσμένων.
Ζητάμε επίσης από την πολιτεία να χρηματοδοτήσει και να μεριμνήσει για την ολοκληρωμένη ανασκαφή της ευρύτερης περιοχής, για την αποκάλυψη και άλλων λειψάνων από τις ομαδικές εκτελέσεις .
Είναι το λιγότερο που μπορεί να γίνει για τους νεκρούς μας που τους φέρθηκε με βαναυσότητα το κράτος».
Επιστημονικό, ιστορικό & πολιτικό ενδιαφέρον
Για όσους βρεθήκαμε το πρωί της Τετάρτης έτσι ώστε να καλύψουμε τη συνάντηση, τα όρια μεταξύ του ρόλου μας ως δημοσιογράφοι και της παρουσίας μας ως άνθρωποι που βιώνουν με δέος την αποκάλυψη της ιστορίας του τόπου τους, έγιναν δυσδιάκριτα.
Το επιστημονικό/ ιστορικό ενδιαφέρον της ανασκαφής, οι πολιτικές του προεκτάσεις, η ανάγκη για την εξεύρεση πόρων έτσι ώστε οι έρευνες να συνεχιστούν αποτελούσαν την μία όψη.
Την άλλη όψη την συναποτελούσαν οι εικόνες βουρκωμένων ανθρώπων που κοιτούσαν για ατελείωτη ώρα το σκαμμένο χώμα μήπως και βρουν κάτι που να θυμίζει οστό ή κομμάτι ρούχου, οι προσωπικές ιστορίες ανθρώπων που διεκδικούν το δικαίωμά τους να θάψουν τους συγγενείς τους αλλά και να αποκαταστήσουν την μνήμη τους. Οι οι συγκλονιστικές μαρτυρίες κατοίκων της περιοχής για αυτούς που τις προηγούμενες δεκαετίες, πολλές φορές κρυφά, έφταναν στο σημείο για να αφήσουν ένα κερί, γνωρίζοντας πως εδώ είναι θαμμένοι δεκάδες αγωνιστές.
Ο Δημήτρης Παπατολίδης, μέλος της ΚΕ του ΚΚΕ, επικεφαλής του Τμήματος Ιστορίας της Οργάνωσης Κεντρικής Μακεδονίας, μεταξύ άλλων, πως «δίνουμε όλες μας τις δυνάμεις για να μην θαφτεί το ζήτημα. Να γίνει DNA τεστ στα οστά και στους συγγενείς για να υπάρξει ταυτοποίηση των νεκρών, να συνεχιστεί η ανασκαφή στην ευρύτερη περιοχή και με χρηματοδότηση από την πολιτεία. Έχουμε ευθύνη απέναντι σε αυτούς τους αλύγιστους αγωνιστές, στις οικογένειές τους, τουλάχιστον να γίνει αυτή η προσπάθεια και να ολοκληρωθεί» και συμπλήρωσε λέγοντας πως «είναι δεδομένο ότι στην περιοχή του συγκεκριμένου λόφου και σε κοντινή απόσταση, είναι θαμμένοι τουλάχιστον 400 κομμουνιστές και άλλοι αγωνιστές που εκτελέστηκαν από τον Ιούλιο του 1946 έως το 1955 που έγινε η τελευταία εκτέλεση στη χώρα μας».
Ο Θεοδόσης Κωνσταντινίδης, μέλος της Επιτροπής Μνημείων της ΚΕ του ΚΚΕ και συγγενής εκτελεσμένου σημείωσε:
«Κάναμε εκδηλώσεις μετά τη μεταπολίτευση, στο Γεντί Κουλέ ακριβώς για να κρατάμε το ζήτημα ζωντανό. Θυμόμαστε ότι γράφαμε στα πλακάτ τα ονόματα των εκτελεσμένων και μαζεύονταν οι συγγενείς, με σημείο αναφοράς το πλακάτ που έλεγε π.χ. Αλβανός Ακίνδυνος, Αγάπιος Σαχίνης κλπ. Μαζεύονταν οι συγγενείς και έβλεπες να ξεφορτώνουν αυτά τα συναισθήματα που τόσα χρόνια κρύβανε και καταπιέζανε».
Ο Σπύρος Κουζινόπουλος, δημοσιογράφος, του οποίου το νέο βιβλίο με τίτλο «Γεντί Κουλέ, η Βαστίλη της Θεσσαλονίκης» κυκλοφορεί την ερχόμενη εβδομάδα, δήλωσε: «Περίπου 400 άτομα, εκτελέστηκαν. Δεν μπορεί κανείς να πει αν αυτός είναι ο πραγματικός αριθμός. Πιθανά είναι περισσότεροι. Από τα αρχεία της φυλακής που τα έψαξα το 1986, διαπίστωσα στη συνέχεια ότι υπήρχαν και ελλείψεις. Βρήκα άτομα που εκτελέστηκαν και δεν περιλαμβάνονταν σε εκείνο τον κατάλογο. Το συγκλονιστικό είναι ότι εδώ, αμέσως μετά την εκτέλεση θάβονταν επί τόπου σε ομαδικούς λάκκους που τους άνοιγαν οι ποινικοί κρατούμενοι του Γεντί Κουλέ στους οποίους σαν ανταμοιβή για τους κασμάδες και τα φτυάρια που χρησιμοποιούσαν, τους επέτρεπαν να πάρουν τα ρούχα των εκτελεσμένων και τα παπούτσια γι αυτό οι περισσότεροι βρέθηκαν γυμνοί και ξυπόλητοι.
Ολη αυτή η περιοχή πρέπει να είναι γεμάτη από οστά. Τότε ήταν ακατοίκητη. Στη συνέχεια, στη δεκαετία του ’60 άρχισαν να χτίζονται οικοδομές και οι εργολάβοι σκάβοντας στα θεμέλια έβρισκαν κόκαλα και κρανία τα οποία αντί να τα παραδώσουν στην αστυνομία και στην αρχαιολογική υπηρεσία, τα έθαβαν ακόμα πιο βαθιά, ή τα πετούσαν για να μην έχουν καθυστέρηση στην ανέγερση της οικοδομής».
Στα ευρήματα του χώρου, αναφέρθηκε η Σταυρούλα Τζεβρένη, αρχαιολόγος της Εφορίας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, που επιβλέπει τις εργασίες στο χώρο, μετά από αίτημα του Δήμου Νεάπολης Συκεών, η οποία έδωσε και πολλές φωτογραφίες των ευρημάτων στη δημοσιότητα:
«Εντοπίστηκαν πέντε συγκεντρώσεις. Ο πρώτος εντοπισμός, τον περασμένο Νοέμβριο, αφορούσε ένα σκελετό ο οποίος ήταν διαταραγμένος. Ειπώθηκε ότι υπήρχε και δεύτερος. Στη συνέχεια ζητήθηκε από την υπηρεσία μας να γίνει διερεύνηση της περιοχής και σε σημεία που δεν έπιανε το τεχνικό έργο. Οπότε ξεκινήσαμε κάνοντας μία διερευνητική τομή, την οποία διευρύναμε και πέσαμε πάνω στον πρώτο στην ουσία ομαδικό τάφο. Ετσι βρήκαμε πρώτα 3, μετά 5, 10 και ο μεγαλύτερος ήταν ο τελευταίος με 13 σκελετούς. Βρέθηκαν σόλες, άρβυλα στρατιωτικά, κουμπιά από εσώρουχα κυρίως, ελάχιστα από ενδύματα. Σε έναν υπήρχε και ένα χάλκινο δαχτυλίδι. Συλλέξαμε και σφαίρες. Νομίζω ότι όσοι μελετούν και τη νεότερη ιστορία θα μπορέσουν να βοηθήσουν για τις ταυτίσεις».
Τα δικά τους βιώματα όμως κατέθεσαν και οι συγγενείς. Η Ελένη Σαρηγιαννίδου, μίλησε για τον παππού της τον Απόστολο Ωρολογά που εκτελέστηκε στις 16 Δεκεμβρίου του 1946. Δικάστηκε και καταδικάστηκε«με κατηγορία ότι κατείχε όπλα. Όπλα δεν βρέθηκαν ποτέ, αλλά και μόνο που ήταν κομμουνιστής αυτό έφτανε. Και τον εκτελέσανε μαζί με άλλους 49. Φυσικά ποτέ δεν βρέθηκε το πτώμα, δεν παραδόθηκε στους συγγενείς για να κάνουν μια αξιοπρεπή κηδεία. Μακάρι να τον βρούμε».
Ο Αγάπιος Σαχίνης, μιλώντας για τον θείο, συνονόματό του και εκτελεσμένο ανέφερε:
«Το καλύτερο που έχω να κάνω και εγώ και όλοι όσοι έχουν να θυμηθούν, είναι να είμαστε σιωπηλοί. Το είπαν μόνοι τους αυτό που είχανε να πουν με την στάση τους. Διότι αυτός που κατέβηκε από το Ρέο, πριν κάνει τα 6 βήματα για να πάει στον τείχο, ο ενωματάρχης του έδωσε μπροστά του ένα χαρτί και του είπε υπέγραψέ το για να πας στο σπίτι σου κι αυτός το παραμέρισε το χαρτί και πήγε στα 6 βήματα. Για να το κάνεις αυτό δεν θέλεις μόνο καρδιά, θέλεις και ψυχή γεμάτη με αξίες, γεμάτη με ιδανικά. Μπορεί να είμαστε στην αρχή των όσων θα δούμε. Και αυτά που ίσως δούμε στη συνέχεια, αποκαλύψουν και τη βαρβαρότητα που μέχρι τώρα πολύ έντεχνα την έκρυβαν, για να παραποιήσουν την ιστορία. Ομως η ιστορία θα τους τιμωρήσει. Εχουν ευθύνη από εδώ και πέρα αρκετοί. Πρώτα το Υπουργείο δικαιοσύνης, να ανοίξει η αποθήκη όπου μέσα είναι οι φάκελοι με τις καταδικαστικές αποφάσεις. Να δούμε ποιοι ήταν αυτοί που αποφάσισαν. Γιατί αυτοί που αποφάσιζαν είναι ένα κομμάτι και της μετέπειτα ιστορίας της χώρας. Και εκεί θα δούμε πολλά ονόματα και θα καταλάβουμε πάρα πολλά, για πάρα πολλούς».
Με τους εκτελεσμένους της περιόδου να είναι περισσότεροι από 400, οι 33 σκελετοί που ανακαλύφθηκαν φέρνουν με βία μπροστά στα μάτια μας μία ανοιχτή πληγή, ένα διαρκές τραύμα, ιστορικό και πολιτικό, για το οποίο η πόλη αλλά και η χώρα, 80 χρόνια μετά, φοβάται να μιλήσει.
Η δικαίωση της μνήμης της εκτελεσμένης κομμουνίστριας, το παπούτσι της οποίας βρέθηκε ανάμεσα στα οστά, της μνήμης των δεκάδων αγωνιστών και αγωνιστριών που θάφτηκαν μαζικά, γυμνοί, πεταμένοι μέσα σε λάκκους από το αστικό κράτος, δεν αργεί.
Η ιστορία είναι αμείλικτη και δεν αφήνει χώρο στη λήθη.
Αυτοί που κατάφεραν να κάνουν “τούτο το χώμα” ολόδικό τους, θα τιμηθούν όπως τους αρμόζει αργά ή γρήγορα. Και από όπου κι αν βρίσκονται θαμμένοι θα συνεχίζουν να κρατούν “στα σταυρωμένα χέρια τους της καμπάνας το σχοινί”, περιμένοντας να το κάνουμε και δικό μας, “προσμένοντας να σημάνουν την ανάσταση”, έτσι ώστε κανείς πια να μη “μπορεί να μας το πάρει”.
