Πριν από λίγες ημέρες, ο Ζαπατιστικός Στρατός Εθνικής Απελευθέρωσης (EZLN) ανακοίνωσε το Semillero «των Πυραμίδων, των Ιστοριών, των Ερώτων και, φυσικά, των Απογοητεύσεων», το οποίο θα πραγματοποιηθεί από τις 26 έως τις 30 Δεκεμβρίου στο Κέντρο Ολοκληρωμένης Εκπαίδευσης Ιθαγενών (Cideci) στο Σαν Κριστόμπαλ ντε λας Κάσας, στην Τσιάπας. Η ανακοίνωση διευκρινίζει ότι το εργαστήριο θα ασχοληθεί με το θέμα των πυραμίδων όχι μόνο αυτών που υφίστανται μέσα στο καπιταλιστικό σύστημα, αλλά και με τις πυραμίδες που δημιουργούνται μέσα στα «κινήματα της αντίστασης, την αριστερά και τον προοδευτισμό, τα ανθρώπινα δικαιώματα, τον φεμινιστικό αγώνα και τις τέχνες» (Κάλεσμα Semillero, 26-30 Δεκεμβρίου 2025).
Θεωρώ αυτό το νέο κάλεσμα εξαιρετικά σημαντικό, όπως και τα προηγούμενα, επειδή μια αυστηρή και εις βάθος συζήτηση είναι σχεδόν ανύπαρκτη στα κοινωνικά κινήματα, γεγονός που έρχεται σε έντονη αντίθεση με τη δέσμευση του EZLN να στοχάζεται ενώ αντιστέκεται και να δημιουργεί νέους κόσμους που δεν θα είναι πλέον καπιταλιστικοί. Το αυστηρό δεν είναι συνώνυμο του ακαδημαϊκού ή του ακατανόητου για τους απλούς, οργανωμένους ανθρώπους που αντιστέκονται. Αυτή είναι μια βασική πτυχή: ο αναστοχασμός και η ανάλυση δεν προορίζονται για την απόκτηση πιστοποιητικών ή προαγωγών, αλλά για να ενισχυθεί η αντίσταση, να γίνει πιο οξυδερκής και υπεύθυνη.
Μια αξιοσημείωτη πτυχή της πρόσκλησης για δράση δεν είναι μόνο η αμφισβήτηση των πυραμίδων που βρίσκονται στην κορυφή (αν και δεν χρησιμοποιούν αυτόν τον όρο), αλλά και των «δικών» μας πυραμίδων, εκείνων που δημιουργούνται εντός των οργανώσεων που αντιστέκονται στο σύστημα.
Γίνεται πολύς λόγος για τις πρώτες· ουδείς για τις δεύτερες. Μόνο ο ζαπατισμός έχει τη θέληση και το θάρρος να τις θέσει υπό αμφισβήτηση. Στην κριτική σκέψη και τα επαναστατικά κινήματα, τα λάθη και οι φρικαλεότητες αποδίδονται, συνήθως, σε μεμονωμένα άτομα (όπως ο Στάλιν στη Σοβιετική Ένωση), αλλά δομές όπως οι πυραμίδες, που εμπνέουν πολιτικά κόμματα και συνδικάτα – αλλά συχνά και όσους από εμάς αγωνιζόμαστε ενάντια στο σύστημα- δεν τίθενται υπό αμφισβήτηση.
Αν μιλάμε μόνο για τις πυραμίδες του καπιταλισμού (το κράτος, την αστυνομία, την δικαιοσύνη κ.λπ.), παραβλέπουμε τις δικές μας αποκλίσεις και λάθη, κάτι που είναι πολύ βολικό αλλά ελάχιστα χρήσιμο.
Είναι βέβαιο ότι όλες οι επαναστάσεις έχουν χτίσει πυραμίδες που, όπως έλεγε ο Ιμμάνουελ Βάλερσταϊν, ήταν κατάλληλες για να ανατρέψουν τις κυρίαρχες τάξεις, αλλά σύντομα μετατράπηκαν σε εμπόδια στη δημιουργία νέων κόσμων. «Το θεμελιώδες σφάλμα των αντι-συστημικών δυνάμεων στην προηγούμενη εποχή ήταν πως πίστευαν ότι όσο πιο ομοιογενής ήταν η δομή, τόσο πιο αποτελεσματική ήταν» (Μετά τον Φιλελευθερισμό).
Γνωρίζουμε εδώ και καιρό ότι από την κορυφή των πυραμίδων αναδύθηκαν οι νέες μετεπαναστατικές κυρίαρχες τάξεις, εμποδίζοντας την οικοδόμηση μη καπιταλιστικών κόσμων και εγκαθιδρύοντας αυταρχικά καθεστώτα που ενίσχυσαν τα έθνη-κράτη.
Το μεγαλύτερο επίτευγμα του EZLN έγκειται στο ότι έχει θεμελιώσει αυτές τις συζητήσεις στη δική του εμπειρία, σε ό,τι έχει συμβεί κατά τη διάρκεια δύο δεκαετιών σε αυτόνομους χώρους όπως τα Συμβούλια Καλής Διακυβέρνησης, ένα ζήτημα που το έθεσαν με σαφήνεια και απερίφραστα τον Αύγουστο στη διάρκεια της συνάντησης «Μερικά Μέρη του Όλου», στο Σπορείο της Μορέλια.
Εκείνη την εποχή, έγραψα ότι η δημόσια αυτοκριτική από τα κάτω ήταν «ένα απολύτως νέο φαινόμενο μεταξύ των κινημάτων που αγωνίζονται για να αλλάξουν τον κόσμο» και ότι με αυτόν τον τρόπο οι Ζαπατίστας μας δείχνουν «δρόμους που κανένα κίνημα δεν είχε διανύσει ποτέ πριν, σε όλο τον κόσμο, σε όλη την ιστορία».(Η αυτοκριτική των Ζαπατίστας, https://goo.su/devW7XR).
Σήμερα, δεν αρκεί να επιβεβαιώσουμε ξανά αυτή την αντίληψη. Πρέπει επίσης να αναγνωρίσουμε ότι οι Ζαπατίστας θέτουν μια νέα πρόκληση: να αντιμετωπίσουμε τις πυραμίδες που δημιουργούμε από τα κάτω. Αυτό δεν είναι ασήμαντο ζήτημα, γιατί μας υποχρεώνει να κοιταχτούμε στον καθρέφτη και να ανακαλύψουμε τα καταπιεστικά συστήματα που δημιουργούμε όταν επιχειρούμε να αλλάξουμε τον κόσμο.
Η πρόκληση είναι τόσο σημαντική όσο και περίπλοκη. Δεν πιστεύω ότι το θέμα είναι να δείξουμε με το δάχτυλο όσους χτίζουν τις πυραμίδες, αλλά μάλλον να συλλογιστούμε και να εξηγήσουμε τα προβλήματα που αυτές συνεπάγονται, βασιζόμενοι στην πάνω από έναν αιώνα ιστορική εμπειρία από τη Ρωσική Επανάσταση και ενάμιση αιώνα από την Παρισινή Κομμούνα. Μετά την ήττα τους, το επαναστατικό κίνημα άρχισε να χτίζει συγκεντρωτικούς και ιεραρχικούς πολιτικούς μηχανισμούς: τα πολιτικά κόμματα. Μέχρι τότε, ο αγώνας υποστηριζόταν από έναν γαλαξία λιγότερο ιεραρχικών οργανώσεων, λίγο χαοτικών, σίγουρα, αλλά όχι λιγότερο μαχητικών εξαιτίας αυτού.
Έχουμε φτάσει σε ένα σημείο όπου μόνο οι γραφειοκρατικοί και ιεραρχικοί μηχανισμοί θεωρούνται πραγματικοί οργανισμοί – δηλαδή, θεσμοί που διαμορφώνονται με μοντέλο τις κρατικές πυραμίδες για να τις αναπαράγουν συμμετρικά. Τώρα συνειδητοποιούμε ότι σε αυτές τις εποχές του συστημικού χάους αυτοί οι μηχανισμοί είναι εντελώς άχρηστοι και χρησιμεύουν μόνο ως σκάλες για εκείνους που η μοναδική τους φιλοδοξία είναι να φτάσουν στην κορυφή της κρατικής εξουσίας.
Η συζήτηση στην οποία μας καλεί ο ζαπατισμός υπόσχεται να φωτίσει μέσα στο σκοτάδι. Προτείνουν να κολυμπήσουμε ενάντια στην εφησυχασμένη σκέψη της αριστεράς και του ακαδημαϊκού κόσμου, που είναι παγιδευμένη στη λογική του καπιταλισμού.
Αυτό ακριβώς χρειαζόμαστε για να αποτινάξουμε τον λήθαργό μας, να ασκήσουμε αυτοκριτική και να απελευθερωθούμε από παλιές ιδέες/φυλακές, προκειμένου να μπορέσουμε να συνεχίσουμε να βαδίζουμε μέσα στην καταιγίδα.
πηγή: comune-info.net
