Αφού αποδείχτηκε πετυχημένο το «μπούλινγκ» εις βάρος του Αριστείδη Μπαλτά με όπλο την υπεράσπιση της «αριστείας», η αντιπολίτευση το επαναφέρει και εναντίον του διαδόχου του στο υπουργείο Παιδείας.
Μάταια επαναλαμβάνει ο Νίκος Φίλης, όπως έκανε και ο προκάτοχός του, ότι «θέλουμε το άριστο σχολείο που βρίσκεται σε αντίθεση με το σχολείο αριστείας, τουλάχιστον όπως το ορίζει ο νεοφιλελευθερισμός» και ότι «σκοπός μας είναι όλα τα σχολεία της χώρας να γίνουν σταδιακά, βήμα βήμα, άριστα σχολεία».
Η αντιπολίτευση επιμένει να θεωρεί έγκλημα καθοσιώσεως την αμφισβήτηση των σχολείων αριστούχων. Τις προάλλες ήταν η Δημοκρατική Συμπαράταξη που ξιφούλκησε και πάλι στο όνομα της «αριστείας» με μια επερώτηση που υπέγραφε σχεδόν σύσσωμη η κοινοβουλευτική της ομάδα (15 στους 17), στην οποία και πάλι ακούσαμε τα ίδια επιχειρήματα.
Οτι η κυβέρνηση «κατάργησε και υπονόμευσε όλους τους θεσμούς αριστείας» (Δ. Κωνσταντινόπουλος), ότι «ακύρωσε μια προσπάθεια των τελευταίων ετών για καλύτερα δημοτικά σχολεία, για σχολεία αριστείας» (Θ. Παπαθεοδώρου) κ.λπ.
Αλλά πώς προέκυψε με αυτούς τους όρους η επίκληση της «αριστείας» ως εκπαιδευτικού προγράμματος; Δυστυχώς θα στεναχωρήσουμε τους πολιτικούς που θέλουν να εμφανίζονται ως «καινοτόμοι μεταρρυθμιστές» και «ευρωπαϊστές». Η επιχειρηματολογία τους ταυτίζεται με την πιο σκοτεινή περίοδο της πρόσφατης ελληνικής Ιστορίας και φυσικά της ελληνικής εκπαίδευσης, τη χούντα των συνταγματαρχών.
Γιατί εκείνος που πρώτος εισηγήθηκε τα σχολεία «αριστούχων» με ειδικά προνόμια ως λύση στο εκπαιδευτικό πρόβλημα της χώρας δεν είναι άλλος από τον δικτάτορα Παπαδόπουλο. Μιλώντας στις 30.6.1971 στο Ευγενίδειο Ιδρυμα, στην τελετή βράβευσης των «αριστευσάντων» στον πανελλήνιο διαγωνισμό της Ελληνικής Μαθηματικής Εταιρείας, ο δικτάτορας θα εκφωνήσει έναν από τους πιο χαρακτηριστικούς λόγους του.
O «Ελεύθερος Κόσμος» προβάλλει τη δημιουργία σχολείων αριστείας, έργο Παπαδόπουλου |
Στην αρχή έδωσε το πλαίσιο, σε γνήσιο παπαδοπούλειο ύφος:
Ανισόρροπος έχει καταστή η κοινωνία των ανθρώπων σήμερον και οφείλομεν, εάν αισθανθώμεθα ότι έχομεν υποχρέωσιν να αγωνισθώμεν διά την επιβίωσίν της, να δώσωμεν πάλιν εις αυτήν το έρμα, το έρμα του μέτρου, του μέτρου της λογικής, του μέτρου του λόγου, του λόγου των αξιών, των αξιών, μέσω των οποίων ο άνθρωπος τιθασεύει το ένστικτον του θηρίου εις την δύναμιν του πνεύματος και, αποκτών την ισορροπίαν, κατορθώνει εκάστοτε να προσδιορίζη το πρέπον ανάμεσα εις το δυνατόν και το επιθυμητόν.
Ο Παπαδόπουλος εξήγησε την εκπαιδευτική πολιτική της δικτατορίας ξεκινώντας από την υπόσχεση ότι θα διεξάγεται και «διαγωνισμός εις την έκθεσιν, επί θέματος έχοντος σχέσιν με την ανάπτυξιν ιδεών εις ό,τι αφορά την προβολήν των αξιών του Ελληνικού και Χριστιανικού πολιτισμού» και οι δύο πρώτοι «εφ’ όσον δεν αχθούν προς την Ανωτάτην Παιδείαν, θα διωρίζονται άνευ εξετάσεων, ο της πρακτικής κατευθύνσεως εις τον ΟΤΕ, και ο της κλασικής κατευθύνσεως εις την ΔΕΗ».
Το σχολείο της Φρειδερίκης
Συνέχεια είχε η ουσία της «νέας» πολιτικής: «Με αρχήν από του επομένου σχολικού έτους, η Πολιτεία θα αναπτύξη τα σχολεία των αριστούχων. Πρώτον σχολείον, αναπτυσσόμενον ως σχολείον αριστούχων, θα είναι το υπάρχον σχολείον Αναβρύτων».
Πρόκειται βέβαια για το σχολείο που ίδρυσε η Φρειδερίκη ειδικά για την εκπαίδευση του Κωνσταντίνου Γκλίξμπουργκ, επιλέγοντας και τους πρώτους μαθητές του, για τη δημιουργία ενός κύκλου πιστών στον ίδιο και στο Παλάτι.
Η έμπνευση του Παπαδόπουλου, που καθώς φαίνεται θεωρείται σήμερα από την αντιπολίτευση εξαιρετικά πρωτοποριακή, δεν ήταν πάντως και πολύ επεξεργασμένη:
Βάσει συστήματος, εις το οποίον δεν έχομεν καταλήξει τελικώς, οι απόφοιτοι των σχολείων των αριστούχων, υποβοηθούμενοι διά τον προσανατολισμόν των προς τα ΑΕΙ, θα τυγχάνουν, κατά περίπτωσιν, αντιστοίχως υποτροφιών, εισαγόμενοι εις τα ΑΕΙ άνευ εξετάσεων.
Ενδιαφέρον είχε και η κατακλείδα του λόγου, στην οποία συνοψίζει ο δικτάτορας το πολιτικό περιεχόμενο των σχολείων αριστούχων: «Χρειάζεται η ζωή εις ό,τι αφορά τας πτυχάς, αι οποίαι την καθιστούν ευχάριστον. Χρειάζεται η ζωή εις ό,τι αφορά την ικανοποίησιν αυτού, προς το οποίον μας σύρει η ανθρωπίνη υπόστασίς μας. Προσοχή όμως!
Οχημα χωρίς φρένο είναι δημόσιος κίνδυνος. Και φρένο διά τον νέον άνθρωπον, που κυρίαν του προσπάθειαν έχει να προπαρασκευάση τον εαυτόν του, αποτελεί η πίστις του εις τας πνευματικάς αξίας του πολιτισμού μας, του Ελληνικού πολιτισμού και του Χριστιανισμού»…
Με πρωτοσέλιδο άρθρο του στον «Ελεύθερο Κόσμο», ο επίσημος προπαγανδιστής της χούντας Σάββας Κωνσταντόπουλος χαιρέτισε ως ιστορικό «σταθμό» την ίδρυση των σχολείων αριστούχων, υποστηρίζοντας ανοιχτά ότι πρόκειται για ρατσιστικό μέτρο: «Σήμερον πρέπει να δεσπόζη η αρχή της φυσικής επιλογής του ικανωτέρου».
Και επανέλαβε ότι όλα αυτά ήταν τόσο σπουδαία, ώστε «αν δεν υπήρχε ο κ. Γ. Παπαδόπουλος θα έπρεπε να τον εφεύρωμεν» (2.7.1971). Προφητικά λόγια. Τις τελευταίες μέρες, καθώς φαίνεται κάποιοι εφευρίσκουν πάλι τον Παπαδόπουλο.
Σύμφωνα με την εξαγγελία του δικτάτορα, προγραμματιζόταν να λειτουργούν δέκα σχολεία αριστούχων σε όλη τη χώρα με «πεντακοσίους μαθητάς-αριστείς» το σχολικό έτος 1974-1975. Ευτυχώς αυτό το έτος ήταν το πρώτο με δημοκρατική κυβέρνηση. Ο δικτάτορας το 1975 παραπέμφθηκε σε δίκες και καταδικάστηκε σε ισόβια. Το όραμά του, όμως, καθώς φαίνεται εξακολουθεί να συγκινεί.
Οι σημερινοί υποστηρικτές της «αριστείας» είναι σίγουρο ότι δεν θα ήθελαν να ταυτιστούν με αυτόν τον πρώτο διδάξαντα. Και αν δεν τους πείθει ο κ. Φίλης, όπως δεν τους έπειθε και ο κ. Μπαλτάς, ας προβληματιστούν τουλάχιστον από το γεγονός ότι τον ενθουσιασμό για τις εν λόγω εξαγγελίες του Παπαδόπουλου δεν συμμερίστηκε καμιά εφημερίδα, παρά μόνο οι καθαρά χουντικές «Ελεύθερος Κόσμος», «Νέα Πολιτεία» και «Τα Σημερινά».
Ολες οι άλλες που κυκλοφορούσαν εκείνη την περίοδο κατανόησαν ότι πρόκειται για ακόμα ένα χτύπημα στη δημοκρατική εκπαιδευτική μεταρρύθμιση που είχε προηγηθεί και, παρά το γεγονός ότι εξακολουθούσε να ισχύει ο ασφυκτικός έλεγχος στο περιεχόμενό τους, «έθαψαν» την ομιλία του Παπαδόπουλου και έριξαν στα σκουπίδια τις εξαγγελίες περί «σχολείων αριστούχων».
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακών