Την επικίνδυνη κατάσταση που επικρατεί στις υποδομές του ΑΠΘ περιέγραψαν το πρωί της Πέμπτης μέλη του Ενιαίου Συλλόγου Διδασκόντων και Ερευνητικού Προσωπικού (ΕΣΔΕΠ- ΑΠΘ), και του Συλλόγου Διοικητικού Προσωπικού σε συνέντευξη Τύπου, κρούοντας για ακόμη μια φορά τον κώδωνα του κινδύνου σχετικά με την ασφάλεια φοίτησης και εργασίας.
«Την ώρα που η κυβέρνηση πυροδοτεί ξανά την ένταση, όπως στις 30 Απριλίου με την επιχείρηση των ΜΑΤ προσπαθώντας να παρουσιάσει τα πανεπιστήμια ως άντρα βίας και ανομίας, προχωρά τον επιχειρηματικό μετασχηματισμό των πανεπιστημίων» δήλωσε ο Ηλ. Κονδύλης, γραμματέας του ΕΣΔΕΠ, τονίζοντας ότι «η κυβέρνηση και η διοίκηση του πανεπιστημίου δημιουργούν μια κατασκευασμένη πραγματικότητα αδιαφορώντας για την απαξίωση των υποδομών που καταρρέουν στην κυριολεξία, την υποχρηματοδότηση, την υποστελέχωση, την ανεπάρκεια χρηματοδοτήσεων στην έρευνα και την επισφάλεια των νέων ερευνητών».
Χαρακτηριστικά αυτής της απαξίωσης είναι, σύμφωνα με τον Γ. Ραπτάκη, μέλος του ΔΣ του ΕΣΔΕΠ, ότι ο τακτικός προϋπολογισμός μειώθηκε τα τελευταία χρόνια στο 1/3, από τα 44 εκ στα 13 εκ Ευρώ, τα μέλη ΔΕΠ μειώθηκαν στα 2/3, από 2300 σε 1590 ενώ η αναλογία μελών ΔΕΠ / φοιτητών από το 1:35 έφτασε στο 1:53. Το λοιπό εκπαιδευτικό / τεχνικό προσωπικό αντιστοιχεί στο 1/10 του ΔΕΠ. Επιπλέον, όπως καταγγέλθηκε, το διοικητικό προσωπικό μειώθηκε στο 40%, από 1200 σε μόλις 550. Δραματική είναι και η υποστελέχωση κρίσιμων υπηρεσιών, όπως της Τεχνική Υπηρεσίας. Παράλληλα, οι εργολαβίες καταλαμβάνουν όλο και μεγαλύτερο μέρος των δραστηριοτήτων στο ΑΠΘ σε βάρος του προϋπολογισμού του ενώ οι εργασιακές σχέσεις από μόνιμες και σταθερές μετατρέπονται σε ελαστικές. Να σημειωθεί ότι η φύλαξη με μόνιμους υπαλλήλους του ΑΠΘ αντικαταστάθηκε από κοστοβόρες εργολαβίες σεκιούριτι.
Η κατάσταση στις υποδομές, έτσι όπως περιγράφηκε από τον κ. Ραπτάκη, είναι δραματική: ασυντήρητες επί δεκαετίες, μη λειτουργικές και ανασφαλείς υποδομές με υψηλό Δείκτη Σπουδαιότητας (μεγάλη και πολύωρη συνάθροιση εργαζομένων και φοιτητών). Χαρακτηριστικό παράδειγμα το περιστατικό τον Οκτώβριο του 2022 όταν φοιτητής έπεσε από το παράθυρο σε συνωστισμένη αίθουσα της Νομικής του ΑΠΘ . Τα περιστατικά με τις επικίνδυνες καταπτώσεις ψευδοροφών, πλακών, σοβάδων, κουφωμάτων και υαλοπινάκων σε αίθουσες διδασκαλίας και κυλικεία είναι πλέον πολλά (π.χ. Σχολή Καλών Τεχνών στη Θέρμη, Κτηνιατρική, Πολυτεχνική, ΣΘΕ, κ.ά.).
Η ακαταλληλότητα των αιθουσών έχει οδηγήσει σε ακύρωση αμφιθεάτρων με σφράγιση από τη Διοίκηση του ΑΠΘ (Χημείου, Ιατρικής, Κτηνιατρικής, κ.ά.) και άλλων λειτουργικών χώρων με σοβαρή επίπτωση στην εκπαίδευση. Η κατάσταση στις φοιτητικές εστίες του ΑΠΘ είναι άθλια: ασανσέρ που πέφτουν, χωρίς θέρμανση, χωρίς ζεστό νερό, χωρίς φύλαξη.
Τα υπόγεια των κτηρίων Β, Δ, Ε της Πολυτεχνικής Σχολής, είναι συχνά πλημμυρισμένα με επιπτώσεις στη θεμελίωση τους ενώ τα κτίρια στη Σχολή Καλών Τεχνών έχουν πάθει καθίζηση.
Από το προσωπικό του ΑΠΘ έχουν εντοπιστεί και φωτογραφηθεί κατεστραμμένα κουφώματα και ασυντήρητες υγρομονώσεις, με συνέπεια την καταστροφή εργαστηριακού, ερευνητικού και εκπαιδευτικού εξοπλισμού καθώς και αρχειακού εκπαιδευτικού υλικού. Επιπλέον, έχουν καταγραφεί σοβαρές και επικίνδυνες βλάβες σε κτηριακές υποδομές στο επίπεδο θεμελίωσης (Πτέρυγα Β Πολυτεχνικής, Σχολής Καλών Τεχνών στη Θέρμη και Δασολογίας στον Φοίνικα) λόγω του υπεδάφους θεμελίωσης. Επίσης, αναφέρθηκαν προβλήματα διάβρωσης (σκυροδέματος) και οξείδωσης (οπλισμού) της θεμελίωσης σε κτήρια λόγω πλημμυρίδας του υδροφόρου ορίζοντα, εξαιτίας φυσικών (ραγδαιότητα βροχοπτώσεων) και ανθρωπογενών αιτίων (μη απορροής υδροφόρου λόγω της σήραγγας «Κούβελα», καθώς και κακή ή ανεπαρκής δικτύωση αγωγών όμβριων και αποχετεύσεων αστικών λυμάτων).
Απουσία συστήματος πυρόσβεσης
Τρομακτικά ζητήματα ασφάλειας προκύπτουν όμως από την πλήρη απουσία συστήματος πυρόσβεσης, ιδίως σε αίθουσες διδασκαλίας και εργαστηρίων σε πλήθος σχολών (ενδεικτικά στη ΣΘΕ) με ανυπαρξία εναλλακτικών εξόδων κινδύνου και κυρίως εξωτερικών κλιμακοστασίων για επείγουσα εκκένωση στους υψηλούς ορόφους.
Όλα αυτά συμβαίνουν ταυτόχρονα με την ίδρυση και λειτουργία αγγλόφωνων προ/μετα-πτυχιακών και λειτουργία στις ίδιες υποδομές που αποστερούνται από την εκπαίδευση του δημόσιου δωρεάν Πανεπιστήμιου. Συνεχίζεται, επίσης, ο αποκλεισμός της εκπαίδευσης στο Δάσος στο Περτούλι για τρίτο συνεχόμενο ακαδημαϊκό έτος λόγω μη εκτέλεσης των αναγκαίων έργων αποκατάστασης των βλαβών από την καταιγίδα Ντάνιελ. Την ίδια στιγμή, το ΑΠΘ μεταφέρει πόρους για επένδυση θυγατρικών παραρτημάτων με ιδιωτικοοικονομικούς όρους στο πανεπιστήμιο της Πάφου. Ουσιαστικά, όπως κατήγγειλε ο κ. Ραπτάκης η ακίνητη πανεπιστημιακή περιουσία δεν αποδίδεται στην ακαδημαϊκή λειτουργία και στη φοιτητική μέριμνα, καθώς ή ρημάζει ή παραχωρείται σε ιδιώτες με αμφιλεγόμενους όρους.
Ο ΕΣΔΕΠ ήδη από τις 4 Απριλίου του 2023 και λίγες μόνο μέρες μετά το προδιαγεγραμμένο έγκλημα στα Τέμπη ανέδειξαν το θέμα της ασφάλειας των υποδομών, χωρίς όμως να αλλάζει τίποτα.
Να σημειωθεί ακόμη ότι τρεις δεκαετίες μόλις μετά τον μέσο χρόνο κατασκευής του κτιριακού αποθέματος, δηλαδή το 2003/4, ομάδα καθηγητών/τριών του Τμήματος Πολιτικών Μηχανικών ΑΠΘ, με βαθμονομημένες εκτιμήσεις (στις Α’ και Β’ φάσεις του προσεισμικού ελέγχου) για το σύνολο των 204 κτιρίων, διαπίστωνε την κατάσταση από μέτρια έως κακή (και χειρότερη, για τα σύνολα των 331 νοσοκομειακών και 167 σχολικών υποδομών στην πόλη).
Σήμερα στο 2025, 22 χρόνια μετά, η κατάσταση των υποδομών είναι ακόμη χειρότερη, για τρεις τουλάχιστον λόγους:
– έχει προστεθεί η επιπλέον εικοσαετής γήρανση με την αντίστοιχη κόπωσή της.
– η διαχρονικά πλήρης ανυπαρξία συντήρησης, που αποτελεί σημαντική επιβάρυνση στην επαύξηση τις τρωτότητας και της στατικής ανεπάρκειας του κτιριακού αποθέματος.
-Εκτός από τη γήρανση και τη μη συντήρηση, η κτιριακή υποδομή υποβάλλεται συνεχώς σε πρόσθετες επιβαρυντικές επιδράσεις, όπως διάβρωση – αποφλοίωση, μετακινήσεις – καθιζήσεις, εξαιτίας και πλημμυρικών φαινομένων.
Ερωτήματα σχετικά με τα σχέδια διαχείρισης κρίσης
Οι καθηγητές έθεσαν επίσης ερωτήματα σχετικά με την ύπαρξη-ανυπαρξία σχεδίων διαχείρισης κρίσης (σεισμός – πυρκαγιά) και εκκένωσης των κτιρίων:
-Ποια είναι η εκπαίδευση της πανεπιστημιακής κοινότητας σε περίπτωση κρίσης; Λειτουργεί η θεσμοθετημένη Ο.Δ.Α.Κ. (Ομάδας Διαχείρισης Άμεσων Καταστροφών);
-Πόσοι και ποιοι υπάλληλοι απασχολούνται στην Ο.Δ.Α.Κ.;
-Λειτουργεί γραφείο Π.Σ.Ε.Α. (Τμ. Πολιτικής Σχεδίασης Εκτάκτου Ανάγκης), πόσοι και ποιοι υπάλληλοι απασχολούνται αποκλειστικά;
-Υπάρχουν, πόσες και ποιες είναι οι ώριμες μελέτες για θέματα ασφάλειας;
-Γιατί δεν υλοποιούνται οι μελέτες επεμβάσεων σεισμικής προστασίας για τα κτήρια Τοπογράφων και Διοίκησης;
Όπως ανέφερε η Άλτα Πανέρα, μέλος του ΔΣ του συλλόγου Διοικητικού προσωπικού του ΑΠΘ, τον περασμένο Σεπτέμβρη ο σύλλογος συναντήθηκε με τους κοσμήτορες των σχολών με στόχο να καταγραφεί η κατάσταση των υποδομών στους χώρους εργασίας. Κοινός παρονομαστής όλων των παρεμβάσεων του συλλόγου είναι η διαχρονική προσπάθεια να αναδείξουν τα ζητήματα και να διεκδικήσουν λύσεις. Ωστόσο το πρόβλημα είναι δομικό. Όπως περιέγραψε, εξαιτίας της υποστελέχωσης των τεχνικών υπηρεσιών δεν γίνονται μελέτες ή αργούν να γίνουν. Όταν βρίσκονται οι πόροι και γίνεται εφικτό να γίνει μια μελέτη για να λυθεί ένα κτιριακό ζήτημα δεν ακολουθεί το στάδιο της υλοποίησης γιατί τα χρήματα που διασφαλίζουν επαρκούν μόνο για τις μελέτες που όταν γίνονται μετά από χρόνια καθίστανται ανεπίκαιρες και υπάρχει ανάγκη να γίνουν νέες. Παράδοξο είναι ότι πολλές φορές επιλέγεται η ενεργειακή αναβάθμιση κτιρίων που έχουν θέματα στατικής επάρκειας. Ακόμη, όμως, και μικρά ζητήματα επιδιόρθωσης δεν υλοποιούνται γιατί δεν υπάρχει το εργατικό δυναμικό, τα υλικά κ.ά και έτσι τα κτίρια ολοένα και υποβαθμίζονται. Μεγάλο πρόβλημα συνιστά σύμφωνα με την ίδια, η ανυπαρξία σχεδίων για πολλά κτίρια του ΑΠΘ, πράγμα που αποκλείει οποιαδήποτε δυνατότητα παρέμβασης.
Τέλος, η ίδια ανέφερε προβλήματα προσβασιμότητας που δεν αφορούν μόνο τα ΤΕΦΑΑ και τη Σχολή Καλών Τεχνών αλλά και άλλα κτίρια, ενώ, όπως κατήγγειλε στη ΣΘΕ υπάρχει προσβασιμότητα ωστόσο δεν υπάρχουν τουαλέτες για ΑμεΑ. Προβληματική είναι η προσβασιμότητα και στη Γεωπονική αλλά και σε δομές όπως στο Αγρόκτημα και στα δάση όπου εργαζόμενοι και φοιτητές με αναπηρίες αποκλείονται.
Οι πανεπιστημιακοί και το διοικητικό προσωπικό ζητούν άμεση επικαιροποίηση των ελέγχων σε όλα τα κτίρια υψηλής σπουδαιότητας. Διεκδικούν να ελεγχθεί το κτιριακό απόθεμα που έχει επιβαρυνθεί την τελευταία 20ετία και λόγω μόνιμων προβλημάτων και της απουσίας συντήρησης του και μελέτες επεμβάσεων για τα διαπιστωμένα επισφαλή κτίρια. Επιπλέον, μεταξύ άλλων, ζητούν σχεδιασμό και οργάνωση ολιστικής αντιμετώπισης δευτερογενών επιδράσεων (πυρκαγιές, διαφυγή τοξικών ή επικίνδυνων ρύπων, κλπ) σε ό,τι αφορά στην εργαστηριακή – ερευνητική υποδομή, εξαιτίας του σεισμού αλλά και την οργάνωση και εκτέλεση μέτρων ετοιμότητας και ασκήσεων για την άμεση αποφυγή των συνεπειών του σεισμού.
Απαραίτητος είναι, σύμφωνα με όσα ειπώθηκαν, ο σχεδιασμός και η κατασκευή διόδων άμεσης διαφυγής από εσώτερους σε κτίρια χώρους και η εγκατάσταση συστημάτων συνέχισης της ηλεκτροδότησης (όπου είναι απαραίτητο, σε περίπτωση διακοπής της από το δίκτυο), και αυτοματοποιημένης (με ειδικούς αισθητήρες) διακοπής παροχής δικτύων αγωγών (πχ φυσικού αερίου κ.ά.). Φυσικά για όλα αυτά απαραίτητη είναι η έκτακτη κρατική χρηματοδότηση που δεν έρχεται ποτέ.
