Μετά από ένα διήμερο διαπραγματεύσεων στις Βρυξέλλες, οι 28 ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και η Τουρκία κατέληξαν σε μια ομόφωνη απόφαση για την αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης.
Ο Τούρκος πρωθυπουργός επέστρεψε στο Συμβούλιο για την τελική επισφράγιση της συμφωνίας αφότου οι Ευρωπαίοι ηγέτες ενέκριναν το αναθεωρημένο σχέδιο με το οποίο ήλθε ενώπιων τους ο Ντόναλντ Τουσκ μετά την πολύωρη διαπραγμάτευση με τον Αχμέτ Νταβούτογλου στις Βρυξέλλες.
Ως ημερομηνία έναρξης ισχύος της συμφωνίας ορίζεται η 20ή Μαρτίου, οπότε αρχίζει η εφαρμογή των απελάσεων – επαναπροωθήσεων όλων των προσφύγων και μεταναστών που θα φθάνουν από την ημέρα αυτή στην Ελλάδα.
Τα σημεία – κλειδιά στη συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας:
-
Όλοι οι παρανόμως εισερχόμενοι από την Τουρκία στην Ελλάδα από τις 20 Μαρτίου και εξής θα επιστρέφουν στην Τουρκία. Η επιστροφή τους θα γίνεται επί τη βάσει του ευρωπαϊκού και διεθνούς δικαίου. Το μέτρο θα έχει προσωρινό χαρακτήρα, ώστε να σταματήσει η παράνομη διακίνηση ανθρώπων και να αποκατασταθεί η δημόσια ασφάλεια. Όσοι φθάνουν σε ελληνικά νησιά θα ταυτοποιούνται διεξοδικά και οι αιτήσεις ασύλου ια εξετάζονται από τις ελληνικές αρχές, με βάση την Οδηγία για τις Διαδικασίες Ασύλου. Τουρκία και Ελλάδα αναλάβουν όσες διμερείς διατυπώσεις χρειάζονται και Τούρκοι αξιωματούχοι θα αποκτήσουν παρουσία στα ελληνικά νησιά, ώστε να εγγυηθούν την τήρηση των ανωτέρω.
-
Για κάθε Σύρο ο οποίος θα επιστρέφει στην Τουρκία από τα ελληνικά νησιά, ένας άλλος Σύρος θα επανεγκαθίσταται από την Τουρκία στην Ε.Ε., με προτεραιότητα βασισμένη στα Κριτήρια του ΟΗΕ.Τη διαδικασία θα εγγυώνται η Κομισιόν, άλλες υπηρεσίες της Ε.Ε., κράτη – μέλη και η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες. Προτεραιότητα θα δίνεται σε όσους δεν έχουν προσπαθήσει ποτέ να εισέλθουν παράνομα στην Ε.Ε.. Η μετεγκατάσταση θα γίνεται τόσο στη βάση των ποσοστώσεων που έχουν τεθεί ήδη, όσο και με νέο μηχανισμό, εάν αυτός δεν αποδειχθεί αρκετός για τη μείωση των παράτυπων ροών
-
Η Τουρκία θα λάβει όλα τα αναγκαία μέτρα για να αποφεύγεται η παράνομη μετανάστευση είτε δια θάλασσας είτε δια ξηράς προς την Ε.Ε. και θα συνεργαστεί με τους γείτονές της σε αυτή την κατεύθυνση.
-
Όταν οι παράτυπες ροές θα έχουν σταματήσει ή μειωθεί εξαιρετικά, θα δημιουργηθεί μηχανισμός μετεγκατάστασης σε εθελοντική βάση, με συμμετοχή όσων κρατών – μελών το επιθυμούν.
-
Ο οδικός χάρτης για την κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους πολίτες που επιθυμούν να ταξιδέψουν στην Ε.Ε. θα επιταχυνθεί, με ορίζοντα τα τέλη Ιουνίου 2016, εφ΄ όσον η Τουρκία εκπληρώσει το σύνολο των απαιτούμενων προϋποθέσεων.
-
Η Ε.Ε., σε στενή συνεργασία με την Τουρκία, θα επιταχύνει την εκταμίευση των 3 δισ. Ευρώ που είχαν προβλεφθεί για τις εγκαταστάσεις των προσφύγων στην Τουρκία έως τα τέλη Μαρτίου. Στον βαθμό που οι συγκεκριμένοι πόροι θα έχουν αποκατασταθεί πλήρως και η τουρκική πλευρά θα έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της, θα κινηθεί διαδικασία εκταμίευσης άλλων 3 δισ. Μέχρι το τέλος του 2018.
-
E.Ε. και Τουρκία χαιρετίζουν την ήδη αναβαθμιζόμενη τελωνειακή ένωση των δύο πλευρών.
-
Οι δύο πλευρές επαναβεβαιώνουν τη δέσμευσή τους για επανενεργοποίηση της διαδικασίας ένταξης της Τουρκίας στην Ε.Ε. και σημειώνουν ότι το κεφάλαιο 33 της ενταξιακής διαπραγμάτευσης θα ανοίξει εντός του τρέχοντος εξαμήνου της ολλανδικής προεδρίας στην Ένωση.
-
Βρυξέλλες και Άγκυρα θα εργαστούν από κοινού για τη βελτίωση της εσωτερικής κατάστασης σε ανθρωπιστικό επίπεδο στη Συρία, ειδικά σε περιοχές κοντά στα σύνορα με την Τουρκία, ώστε να μπορούν οι τοπικοί πληθυσμοί να ζουν εκεί με ασφάλεια.
Στην κοινή συνέντευξη Τύπου που παραχώρησαν αμέσως μετά οι Ντόναλντ Τουσκ, Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ και Αχμέτ Νταβούτογλου, επισημάνθηκε ότι η συμφωνία που επιτεύχθηκε είναι σύμφωνη με το διεθνές δίκαιο και η υλοποίησή της θα πραγματοποιηθεί μέσα σε συγκεκριμένο πλαίσιο και τη συμμετοχή των Ηνωμένων Εθνών.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ επισήμανε ότι η συμφωνία αφορά όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης ακόμα και τα πιο μικρά κράτη, ενώ παρέθεσε τα κεντρικά σημεία της που είναι: από τις 20 Μαρίου ξεκινά η εφαρμογή του σχεδίου επανεισδοχής/επανεγκατάστασης «ένας προς έναν» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, β) το άνοιγμα του κεφαλαίου 33 (προϋπολογισμός) γ) ατομική εξέταση κάθε αίτησης ασύλου, ενώ δεν θα υπάρχουν μαζικές απελάσεις και δ) τη χρηματοδότηση της Τουρκίας με 3 δισ. ευρώ.
Ο Τούρκος πρωθυπουργός Αχμέτ Νταβούτογλου έκανε λόγο για σημαντική και ιστορική ημερομηνία και εξέφρασε τις ευχαριστίες του προς τους κ.κ. Γιουνκέρ και Τουσκ για τις μεγάλες προσπάθειες κατέβαλαν για να καταλήξουν σε συμφωνία. Όπως είπε ο κ. Νταβούτογλου σημείωσε ότι «επιβεβαιώθηκε πως Ευρωπαϊκή Ένωση και Τουρκία έχουν το ίδιο μέλλον», γι΄αυτό και «πρέπει να έχουμε το ίδιο όραμα». Παράλληλα, τόνισε ότι με τη συμφωνία αυτή επιμερίζονται δικαίως τα βάρη και πως θα πρέπει για να υπάρξει επαναπροώθηση των παράτυπων μεταναστών θα πρέπει και η ΕΕ να αναλάβει τις υποχρεώσεις της. Ο Νταβούτογλου είπε πως είναι θετικό που ανοίγει το κεφάλαιο 33 στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις και ελπίζει πως σύντομα θα ανοίξουν και άλλα κεφάλαια. Όσον αφορά τη χρηματοδότηση της Τουρκίας, είπε πως τα 3 δισ. ευρώ που θα δοθούν είναι για το καλό των Σύρων προσφύγων και για την μετακίνησή τους σε ασφαλή μέρη είτε εντός της Συρίας είτε εντός της Τουρκίας.
Από την πλευρά του ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ζαν Κλοντ Γιουνκέρ τόνισε με έμφαση ότι η συμφωνία είναι στα πλαίσια του διεθνούς δικαίου και πως αυτό είναι αδιαμφισβήτητο. Πρόσθεσε δε ότι «το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ακολούθησε τις προτάσεις της Επιτροπής και αυτό είναι πολύ σημαντικό». Ο κ. Γιουνκέρ ευχαρίστησε τον Ντόναλντ Τουσκ για τη συμβολή του σε αυτή τη συμφωνία η οποία -όπως είπε- είναι νόμιμη και εφαρμόσιμη.
Τέλος αναφέρθηκε στην Ελλάδα, λέγοντας πως η συμφωνία αυτή αποτελεί μια μεγάλη διοικητική πρόκληση για τη χώρα και πως η ΕΕ θα σταθεί στο πλευρό της. Δεν σταματάμε τη συνεργασία με την Ελλάδα, είμαστε αλληλέγγυοι προς αυτήν, είπε χαρακτηριστικά ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Επίσης αναφέρθηκε στην Ειδομένη, λέγοντας ότι «δεν είναι η εικόνα που πρέπει να δίνουμε ως ενωμένη Ευρώπη».
Τα σχέδια των μονομερών ενεργειών μπαίνουν στο ψυγείο, ανέφερε ο πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας μετά το πέρας της Συνόδου Κορυφής, τονίζοντας ότι «έγινε πράξη αυτό που προσπαθούσαμε εδώ και τρεις μήνες, δηλαδή να έχουμε κοινή αντιμετώπιση της προσφυγικής κρίσης και η οποία είναι διεθνής, αφορά την Ε.Ε. στο σύνολό της».
Όπως τόνισε, το ζήτημα έπρεπε από την πρώτη στιγμή να αντιμετωπιστεί ως κοινό ευρωπαϊκό πρόβλημα. Αυτό που πριν από 11 ημέρες έμοιαζε ως εγκαταλελειμμένο σχέδιο, δηλαδή η κοινή συμφωνία Ε.Ε. – Τουρκίας, και οι περισσότεροι προσανατολίζονταν σε μονομερείς ενέργειες, με τον κίνδυνο η Ελλάδα να μετατραπεί σε αποθήκη ψυχών,
Ο Πρωθυπουργός έκανε λόγο για σημαντική διπλωματική νίκη για την Ελλάδα και στάθηκε στη σημασία της επίσκεψής του στη Σμύρνη, προ δέκα ημερών. «Θέσαμε στη Σμύρνη τις βάσεις για τη σημερινή απόφαση», υπογράμμισε και πρόσθεσε: «Όποιος τολμά με σχέδιο στην Εξωτερική Πολιτική, έχει επιτυχίες».
Όπως είπε, αυτές τις ημέρες, αθόρυβα αλλά σε διαρκή επικοινωνία με την κυπριακή κυβέρνηση, η Αθήνα συνεργάστηκε ώστε να αποτραπούν παράλογες απαιτήσεις της Άγκυρας, η οποία ήθελε να βάλει στο τραπέζι της διαπραγμάτευσης πτυχές του Κυπριακού προβλήματος, και ενώ βρίσκονται σε προχωρημένο στάδιο οι σχετικές διαπραγματεύσεις.
«Καταφέραμε αυτές οι απαιτήσεις για άνοιγμα των πέντε κεφαλαίων που έχει παγώσει η Κύπρος, αλλά και ένα που έχουμε παγώσει εμείς (31), να φύγουν από το τραπέζι», συμπλήρωσε, διευκρινίζοντας ότι «ανοίγουν άλλα κεφάλαια, η βίζα για τους Τούρκους πολίτες στην Ε.Ε.».
Το αναθεωρημένο προσχέδιο που κατέθεσε ο Ντόναλντ Τουσκ -και το οποίο εγκρίθηκε χωρίς αλλαγές, σύμφωνα με ευρωπαϊκή πηγή- εμπεριέχει προτάσεις συμβιβασμού για τα τέσσερα αμφιλεγόμενα σημεία:
-Σε σχέση με τις ενστάσεις τις Κύπρου για το άνοιγμα των κεφαλαίων, υπάρχει συμβιβασμός που ικανοποιεί σύμφωνα με την ίδια πηγή τόσο την Κύπρο όσο και την Τουρκία, για το άνοιγμα του Κεφαλαίου 33 (προϋπολογισμός), το οποίο δεν έχει μπλοκαριστεί από την Κύπρο, εντός της ολλανδικής προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ -δηλαδή μέχρι τον Ιούνιο.
-Σε σχέση με την ημερομηνία εφαρμογής του σχεδίου επανεισδοχής/επανεγκατάστασης «ένας προς έναν» μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας προτείνεται να οριστεί η 20ή Μαρτίου.
-Σε σχέση με τη νομιμότητα του εν λόγω σχεδίου επισημαίνεται ότι θα είναι σε πλήρη συμφωνία με το διεθνές και ευρωπαϊκό δίκαιο, θα σέβεται δηλαδή την αρχή της ατομικής εξέτασης κάθε αίτησης ασύλου, ενώ στην τελική συμφωνία θα υπάρχει σαφής αναφορά στην αρχή μη επαναπροώθησης και στις μη συλλογικές επιστροφές.
-Σε σχέση με την οικονομική ενίσχυση της Τουρκίας για τους πρόσφυγες, στην τελική συμφωνία προτείνεται να μην υπάρχουν νέα ποσά, αλλά σαφής αναφορά σε συγκεκριμένα έργα που μπορούν να επωφεληθούν από τα ήδη υπάρχοντα τρία δισ. μέσα στην εβδομάδα για ταχύτερη εκταμίευση.
Οι «28» ήλθαν απέναντι στον Τούρκο πρωθυπουργό με κείμενο κοινών θέσεων-πακέτο ανταλλαγμάτων στο οποίο κατέληξαν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο που ολοκληρώθηκε τα ξημερώματα της Παρασκευής χωρίς να δοθεί επίσημη συνέντευξη Τύπου.
Μετά την ολοκλήρωση της διαπραγμάτευσης σε επίπεδο «28» για να υπάρξει «συμφωνία για τη συμφωνία» πήραν τη σκυτάλη οι πρόεδροι ΕΕ και Κομισιόν, Ντόναλντ Τουσκ και Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, μεταφέροντας τις ευρωπαϊκές θέσεις στον Αχμέτ Νταβούτογλου.
Οι συνομιλίες διακόπτονταν ανά διαστήματα για να λάβουν χώρα διαβουλεύσεις σε τεχνικό επίπεδο, καθώς και για να ενημερωθούν σχετικά με την πορεία τους οι υπόλοιποι Ευρωπαίοι ηγέτες. Ακολούθησε η συνεδρίαση των «28» και η έγκριση του αναθεωρημένου σχεδίου για να επιστρέψει ο Νταβούτογλου στο Συμβούλιο για την τελική επικύρωση.
Photo Credit: The European Union / SOOC