Στις αρχές του Σεπτέμβρη είχαμε γράψει για μία συγκλονιστική παράσταση για το Ολοκαύτωμα του Χορτιάτη που ανέβηκε 71 χρόνια αργότερα, στον χώρο του εγκλήματος από τους Γερμανούς Ναζί και τους Έλληνες ταγματασφαλίτες συνεργάτες τους. Στις αρχές του Οκτώβρη λοιπόν μιλώντας με συντελεστές της παράστασης άκουσα με χαρά πως τους προτάθηκε να επαναλάβουν για ακόμα δύο παραστάσεις σε χώρο τέχνης της Θεσσαλονίκης το θεατρικό έργο της Χαρούλας Αποστολίδου «Το Κάψιμο του Χορτιάτη. Στον Ουρανό Πηδούν Φωτιές», στο πλαίσιο εκδηλώσεων που θα περιλαμβάνουν εικαστικές παρεμβάσεις από 6 καλλιτέχνες με προσωπικές ιστορίες στο πλαίσιο του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Γράφει η Κατερίνα Μπακιρτζή
Όταν λοιπόν μία γυναίκα τους πλησίασε και τους ζήτησε να επαναλάβουν την παράσταση, εκείνοι αρχικά δέχθηκαν με ευχαρίστηση. Όμως όταν τους ανακοίνωσε ότι θα καλυφθούν όλα τα έξοδα της παράστασης όπως το ενοίκιο του χώρου αλλά και θα τους καταβληθεί αμοιβή 1700 ευρώ αμέσως κατάλαβαν ότι κάτι δεν πήγαινε καλά. Σε δεύτερη συνάντησή τους και μετά από επίμονες ερωτήσεις η εν λόγω γυναίκα αποκάλυψε πως χρηματοδότης όλης της ιστορίας είναι το «Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον». Είναι χαρακτηριστικό πως σε συμφωνητικό που τους δόθηκε να υπογράψουν όταν θα παραλάμβαναν την αμοιβή, δεν υπήρχε καμία αναφορά ούτε στο Ταμείο, ούτε στο Γερμανικό ΥΠΕΞ παρά μόνο τα προσωπικά στοιχεία της γυναίκας που τους πλησίασε.
Οι άνθρωποι από την θεατρική ομάδα ΛΗΝΟΣ των εργαζομένων του νοσοκομείου «Γεώργιος Παπανικολάου» της Θεσσαλονίκης αρνήθηκαν και η κουβέντα έληξε εκεί. Άλλωστε δεν θα μπορούσαν να κάνουν και διαφορετικά καθώς οι άνθρωποι της ομάδας δεν ανέβασαν απλά ακόμα ένα έργο, αλλά μία ολόκληρη προσπάθεια για την διατήρηση της μνήμης ενάντια στη λήθη. Μία προσπάθεια η ιστορία και τα εγκλήματα των ναζί να μη ξεχαστούν και να αναδυθούν πλευρές της ιστορίας που εσκεμμένα στην Μεταπολίτευση αποκρύφτηκαν. Μιας ιστορίας στην οποία ο Χορτιάτης τη 2α Σεπτεμβρίου 1944 πλήρωσε βαρύ το τίμημα της αντιστασιακής του δράσης με 149 ζωές.
Εμείς είχαμε την πολυτέλεια να αρνηθούμε επειδή δεν ζούμε από αυτό. Άλλοι;, λέει στο alterthess η δημιουργός του έργου Χαρούλα Αποστολίδου και προσθέτει πως “το περίεργο είναι ότι όταν αρχίσαμε την κουβέντα και αναγκαστήκαμε να της πούμε ότι γνωρίζουμε από που είναι η χρηματοδότηση, δεν μπήκε καν στο κόπο να μας μεταπείσει.
Απώτερος στόχος ο μαρτυρικός Χορτιάτης
Για αντίστοιχες πρωτοβουλίες του Ταμείου σε Δήμους οι οποίοι μέχρι τώρα ήταν επιφυλακτικοί, όπως ο Δήμος Πυλαίας – Χορτιάτη, κάνει λόγο ο Χορτιατινός και μέλος της Κίνησης Πολιτών Χορτιάτη Μπάμπης Νανακούδης.
Πρόκειται για ένα θεατρικό δρώμενο σχετικά με το Ολοκαύτωμα στο Χορτιάτη με τη συμμετοχή ενός σκηνοθέτη και ενός ψυχολόγου όπου κλήθηκαν όλοι οι Χορτιατινοί να συμμετάσχουν σε αίθουσα του Δήμου, με τη χρηματοδότηση του Ταμείου. Μετά από σωρεία αντιδράσεων στην τοπική κοινωνία και στο δημοτικό συμβούλιο το δρώμενο αναβλήθηκε.
“Εμείς αυτό θα το συνεχίσουμε αλλά και όταν θα ξεκινήσει θα παρέμβουμε για να πληροφορήσουμε όσους συμμετέχουν για το τυρί και τη φάκα”, υπογραμμίζει ο Μπ. Νανακούδης.
“Εμείς λέμε πως για να δούμε το μέλλον πρέπει πρώτα να ξεκαθαρίσουμε το παρελθόν. Αφού πρώτα η Γερμανία αναγνωρίσει τα εγκλήματα που έκανε στο πρόσφατο παρελθόν κατά τη διάρκεια της κατοχής στο Χορτιάτη και συνολικά στην Ελλάδα είτε μέσω των Ολοκαυτωμάτων, της καταστροφής υποδομών, της κλοπής αρχαιολογικών θησαυρών, είτε μέσω του αναγκαστικού δανείου. Αλλά και φυσικά να πληρώσει για όλα αυτά τις γερμανικές οφειλές Τότε να δούμε το θέμα της συμφιλίωσης μέσα από κοινές δράσεις για το μέλλον”, λέει ο κ. Νανακούδης.
“Κάνουμε έκκληση σε όλους και όλες τους Χορτιατινούς να μη συμμετέχουν ή συνδράμουν με οποιονδήποτε τρόπο στις γερμανικές επιδιώξεις του Ελληνογερμανικού ταμείου για το μέλλον και των «πολιτιστικών» του δράσεων”, προσθέτει.
“Είναι η ελάχιστη οφειλή στη μνήμη των149 δικών μας ανθρώπων που μαρτύρησαν με τον πιο απάνθρωπο τρόπο στις 2/9/44 από τους Γερμανούς ναζί και τους Έλληνες ταγματασφαλίτες συνεργάτες τους”, επισημαίνει.
Ταυτόχρονα καλεί τη δημοτική αρχή να κάνει πράξη τη δημόσια δήλωση και δέσμευσή της για μη συνεργασία με το Ελληνογερμανικό ταμείο αποκλείοντας όποια διευκόλυνση όπως η παραχώρηση δημοτικών χώρων.
Τι είναι το «Ελληνογερμανικό Ταμείο για το Μέλλον»;
Είναι μία πρωτοβουλία της Ομοσπονδιακής Γερμανικής Κυβέρνησης, υπό το Γερμανικό Υπουργείο Εξωτερικών και παρέχει ετησίως ένα εκατομμύριο Ευρώ για προγράμματα και χορηγίες κυρίως στους δήμους των μαρτυρικών χωριών και πόλεων που όπως αναφέρει η επίσημη περιγραφή “άπτονται της συμφιλίωσης και της επεξεργασίας των ιστορικών δεδομένων μεταξύ της Γερμανίας και της Ελλάδας”. Στοχεύει επίσης “στην ενισχυμένη ανταλλαγή της νεολαίας των δύο χωρών αναφορικά με την κοινή επεξεργασία της μνήμης”.
Μάλιστα τη σύστασή του είχε ανακοινώσει επ’ ευκαιρία της επίσκεψής του στην Ελλάδα το Μάρτιο 2014 ο ίδιος ο Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας Joachim Gauck ενώ τον Ιούνιο του 2014 το θέμα συζητήθηκε στο Γερμανικό κοινοβούλιο και αποφασίστηκε να συμπεριληφθούν στον προϋπολογισμό χορηγίες 500.000 ευρώ το χρόνο , μέχρι το 2015, και 1.000.000 ευρώ, το χρόνο μέχρι το 2017
Σχετικά με τον ρόλο που φιλοδοξεί να παίξει το Ταμείο στην Ελλάδα δεν είναι τυχαία η αναφορά της Α. Μέρκελ κατά τη διάρκεια της κοινής συνέντευξης Τύπου κατά την επίσκεψη του Αλ. Τσίπρα στο Βερολίνο το Μάρτιο του 2015.
“Το θέμα έχει κλείσει. Έχουμε επίγνωση των φρικαλεοτήτων που υπέστη ο ελληνικός λαός”, είχε απαντήσει η Γερμανίδα Καγκελάριος αμέσως μετά την τοποθέτηση του Έλληνα πρωθυπουργού στην οποία έκανε αναφορά και στις γερμανικές επανορθώσεις προσθέτοντας πως για αυτό συστήθηκε το Ταμείο για το Μέλλον.
Στόχος να σπάσει το μέτωπο της διεκδίκησης των γερμανικών αποζημιώσεων
Η δημιουργία του «Ελληνογερμανικού Ταμείου για το Μέλλον» είχε προκαλέσει εξαρχής μεγάλες αντιδράσεις τόσο στο Δίκτυο Μαρτυρικών Πόλεων και Χωριών όσο και από το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών.
Οι άνθρωποι που ασχολούνται με την διεκδίκηση των γερμανικών αποζημιώσεων, σε πολλές περιπτώσεις επιζώντες των γεγονότων ή απόγονοι, εκτιμούν πως απώτερος στόχος της Γερμανίας δεν είναι η συνεργασία και η συμφιλίωση αλλά η προσπάθεια να σπάσει το κοινό μέτωπο των μαρτυρικών πόλεων και του Εθνικού Συμβουλίου Διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών, να δημιουργήσει ρωγμές ώστε να “χαλαρώσει” το θέμα της διεκδίκησης.
Η συνεργασία και η συμφιλίωση των δύο λαών μπορεί να χτιστεί μόνο επί ίσοις όροις και με αμοιβαία συνεργασία ενώ αντίθετα η γερμανική πρωτοβουλία μέσω του ταμείου δεν έχει καμία σχέση με αυτές τις αξίες.
Μάλιστα το Εθνικό Συμβούλιο διεκδίκησης των Γερμανικών Οφειλών έχει με δημόσιο τρόπο καταγγείλει την ιστορία και καλεί τους μαρτυρικούς Δήμους να είναι εξαιρετικά προσεκτικοί και να μην μπουν σε αυτή την ιστορία.
Είναι χαρακτηριστικό πως το Σεπτέμβρη του 2014 στο Χορτιάτη συναντήθηκε το Δίκτυο των Μαρτυρικών πόλεων και χωριών, παρουσία του Γερμανού Πρέσβη από την Αθήνα ο οποίος επί ώρες προσπαθούσε να πείσει τους δημάρχους για τις καλές προθέσεις του γερμανικού κράτους και του Ελληνογερμανικού Ταμείου. Τότε χτυπήθηκε ιδιαίτερα από τους Δημάρχους κυρίως των Δήμων της Κρήτης αλλά και από του Διστόμου. Αντίθετα θετικοί ήταν οι Δήμαρχοι Καλαβρύτων, Δήμος ο οποίος μάλιστα πήρε 126.500 ευρώ για έργο στο τοπικό χιονοδρομικό κέντρο και ο Δήμαρχος Κομμένου ο οποίος μάλιστα πήρε 150.000 ευρώ για το Μουσείο Ολοκαυτώματος.
Τέλος από τη πλευρά του το Εθνικό Συμβούλιο Διεκδίκησης των Οφειλών της Γερμανίας προς την Ελλάδα από τη πρώτη στιγμή κρούει το κώδωνα του κινδύνου επισημαίνοντας τις προσπάθειες του Βερολίνου- μέσω δώρων και δημόσιων σχέσεων και δράσεων, να τερματίσει τις διεκδικήσεις για τις γερμανικές αποζημιώσεις της ναζιστικής κατοχής με τελικό στόχο την σταδιακή τους εξαΰλωση και τον συμψηφισμό τους.
*Το χαρακτικό της εικόνας είναι έργο του Τάκη Τσεντεμαϊδη