Χρήστος Λάσκος, Να ξαναμιλήσουμε για την εκμετάλλευση, Τόπος, 2024, σελ. 236
Ο υπότιτλος του βιβλίου του Χρήστου Λάσκου είναι «47 απλοϊκά μαθήματα πολιτικής οικονομίας». Και, πραγματικά το βιβλίο είναι διαρθρωμένο σε 47 ξεχωριστά μικρά κεφάλαια με ποικίλες θεματικές.
Η πρόθεση είναι η επαναφορά του κοινωνικού ζητήματος στο επίκεντρο της αριστερής πολιτικής. Η απαίτηση να μιλήσουμε ξανά για την εκμετάλλευση. Να μιλήσουμε, δηλαδή, για τα αναγκαία μιας απελευθερωτικής πολιτικής στο πλαίσιο του σημερινού ολοκληρωτικού καπιταλισμού.
Γι’ αυτόν τον καπιταλισμό μας μιλάει το βιβλίο, με ένα τρόπο απλό, σχεδόν «απλοϊκό». Είναι «εύκολο» στην ανάγνωση, συνεκτικό, με όλη τη διασπορά των πολλών μικρών κεφαλαίων, και συχνά διασκεδαστικό, ακόμη και αθυρόστομο.
Πρόκειται για ένα έργο, που θέλει να αφορά ιδίως όσους και όσες βιώνουν την εκμετάλλευση, μια όλο και βαρύτερη συνθήκη. Και πρώτα απ’ όλα αυτούς που δεν διαθέτουν «ανθρώπινο κεφάλαιο», κοινωνικά δίκτυα υποστήριξης ή οικογένεια με τα κουμάντα της. Το βιβλίο γράφτηκε για πολιτική χρήση, με γνώμονα την ιδέα ότι αν είναι να αλλάξει ο κόσμος αυτό θα γίνει από τους ντελιβεράδες και τις πωλήτριες, όχι από τους «πολιτικούς».
Γι’ αυτό και επιμένει να μιλάει θέτοντας σε πρώτο πλάνο όχι τις ανισότητες, αλλά την εκμετάλλευση, τη συνθήκη που γεννάει τις κυριότερες ανισότητες.
Κάποιες από τις ερωτήσεις, μεταξύ πολλών άλλων, που θέτει και επιχειρεί να απαντήσει το βιβλίο είναι:
Γιατί οι διευθύνοντες σύµβουλοι αµείβονται 400 φορές περισσότερο από τις δασκάλες και τις νοσοκόµες; Είναι περισσότερο παραγωγικοί;
Πώς έχουµε ελεύθερη αγορά όταν 500 µόλις εταιρίες παράγουν πάνω από το µισό του παγκόσµιου προϊόντος;
Υπάρχει κέρδος χωρίς εκµετάλλευση; Μήπως το κέρδος του ενός γίνεται ευηµερία για όλους;
Είναι οι καπιταλιστές ευφυείς άνθρωποι; Είναι η «καινοτοµία» υπέρ των εργαζοµένων; Η ιδιοτέλεια ευνοεί την «ανάπτυξη»; Μας λείπουν «δεξιότητες»; Ή, µήπως, «αριστερότητες»;
Προσφέρουν τα Οικονοµικά έγκυρη γνώση; Είναι τα «επιστηµονικά» τους εργαλεία επαρκή; Γιατί ο Μαρξ δεν έγραψε Πολιτική Οικονοµία, αλλά την κριτική της;
Η εκµετάλλευση αφορά µόνο την παραγωγή; Η φορολογία και ο προσανατολισµός των δηµόσιων δαπανών δεν συνιστούν δευτερογενή εκµετάλλευση;
Πώς µοιράζεται το προϊόν στον κόσµο και την Ελλάδα; Γιατί µεγάλοι και «µεσαίοι» κατέχουν το 95% των περιουσιών και µένει µόνο το 5% για τους πολλούς «µικρούς»;
Είναι ο πληθωρισµός όσος λέγεται; Υπάρχει ένας ή πολλοί πληθωρισµοί; Αφού όλα δείχνουν πως ο πληθωρισµός οφείλεται κυρίως στα κέρδη, γιατί µας λένε: «Προς Θεού, όχι αυξήσεις στους µισθούς»;
Ρυπαίνουµε όλοι το ίδιο; Πώς οι «οικολογικές» πρακτικές των πλουσίων δολοφονούν τον πλανήτη; Ποια είναι η αγοραία τιµή της ανθρώπινης ζωής; Γιατί είµαστε τόσο άνισοι απέναντι στη ζωή και τον θάνατο;
Ζούµε στην Ανθρωπόκαινο ή στην «Κεφαλαιόκαινο»; Θα µας σώσει η αγορά από την κλιµατική κατάρρευση; Γίνεται χωρίς εκτεταµένο σχεδιασµό;
Μπορούµε να τα βάλουµε µε τον ταξικό ολοκληρωτισµό; Υπάρχει εργατική τάξη;
Είναι ο σοσιαλισµός ανέφικτος; Ή αποτελεί το µόνο που µας µένει;
Όπως σημειώνει ο συγγραφέας,
«Είναι τέτοια η δύναμη πυρός του ταξικού αντιπάλου, τόσο ασύμμετρη σε βάρος του κόσμου της εργασίας, της ανεργίας και της επισφάλειας, που οποιαδήποτε προσπάθεια κατανόησης της θέσης μας, ημών των «μικρών ανθρώπων», να είναι αναγκαία.
Αν η συλλογή αυτή πέτυχε κάτι μένει να κριθεί. Το κριτήριο, όμως, δεν μπορεί να είναι ακαδημαϊκό. Μόνο το πολιτικό κριτήριο είναι κατάλληλο, νομίζω. Αυτό που βοηθάει τον πολιτικό αγώνα για την χειραφέτηση, δίνοντας επιχειρήματα στις κατώτερες τάξεις, είναι που λείπει.
Προσπαθώντας να συμβάλλω σε αυτό, επιδόθηκα σε ένα εγχείρημα αποδόμησης της κυρίαρχης οικονομικής ερμηνείας/ιδεολογίας και ενίσχυσης των ριζοσπαστικών επιχειρημάτων».
Ο Χρήστος, στις δημόσιες παρεμβάσεις του, επιμένει συχνά στην ακαταλληλότητα των «Οικονομικών», με τον τρόπο που υπάρχουν, να ερμηνεύσουν τον κόσμο. Είναι περισσότερο ιδεολογία παρά επιστήμη. Μάλιστα, όσο περισσότερο επιστημονικά εμφανίζονται, τόσο περισσότερο ιδεολογικά είναι. Τα μαθηματικά τους μοντέλα αναπτύσσονται, κυρίως, για να αποκλείουν την πρόσβαση στους πολλούς. Συχνά, είναι ακατανόητα και στους ίδιους που τα κατασκευάζουν.
Ο ίδιος αισθάνεται περισσότερο φυσικός παρά οικονομολόγος. Δεν του λείπουν οι μαθηματικές δεξιότητες. Μπορεί έτσι να κατανοήσει καλύτερα τις μαθηματικές αδεξιότητες των -ακόμη και νομπελιστών- οικονομολόγων, όπως σημειώνει συχνά.
Πρόκειται για ένα βιβλίο, που, ενώ είναι πλήρως τεκμηριωμένο, ή ίσως ακριβώς γι’ αυτό, απευθύνεται κυριολεκτικά σε «όλον τον κόσμο». Τόσο με τα θέματα που αναπτύσσει όσο και με τη καθαρή γραφή του.
Είναι ένα αριστερό βιβλίο σε δεξιούς καιρούς.
Διαβάστε εδώ τα περιεχόμενα και την εισαγωγή του βιβλίου.
