Δεδομένης της επικαιρότητας που έχει αποκτήσει το κομμα Βαρουφάκη, παράδειγμα συλλογικότητας και αμεσοδημοκρατίας, ως γνωστόν, νομίζω πως η αναδημοσίευση από την Εφσυν της 8ης Μαρτίου 2018 του κειμένου που ακολουθεί έχει κάποια αξία. (Χ.Λ.)
Νομίζω πως ο καθένας καταλαβαίνει ότι ο τίτλος, που προηγείται, αποτελεί λογοκλοπή και παραφθορά του τίτλου του ευπώλητου βιβλίου του Γ. Βαρουφάκη «Ανίκητοι ηττημένοι». Ομολογώ, εξ αρχής, πως έναντι του συγκεκριμένου βιβλίου είχα ανάμικτα συναισθήματα. Ήξερα πως όλο και κάτι θα μάθω από την ανάγνωσή του. Από την άλλη, με ενοχλούσε πριν καν ανοίξω την πρώτη του σελίδα, ο πολύ προσωπικός τόνος που διαπίστωνα στις προδημοσιεύσεις.
Τελικά, διάβασα το βιβλίο. Και η αλήθεια είναι πως, σε ό,τι αφορά τα ουσιώδη, λίγα έμαθα. Το πλήθος των πληροφοριών που περιέχονται στις σελίδες του, νομίζω, δεν προσφέρει πολλά στην κατανόηση της καταστροφής που μας συνέβη. Όσο κι αν ο συγγραφέας του, προφανώς, το βλέπει διαφορετικά, πρόκειται για μια περιγραφική αφήγηση συμβάντων, τα οποία, αυτά καθαυτά, δεν εξηγούν και πολλά.
Να πω ένα παράδειγμα, μεταφέροντας και τη δική μου εμπειρία από τις συζητήσεις και τις διαμάχες στο εσωτερικό του ΣΥΡΙΖΑ –υπήρξα για μεγάλο διάστημα μέλος της Πολιτικής και της Εκτελεστικής του Γραμματείας.
Μετά την Συμφωνία της 20ής Φεβρουαρίου του 2015, ένα μεγάλο τμήμα του κόμματος θεωρούσε πως, στην πραγματικότητα, κι αν δεν μεσολαβούσε μια ριζική αναπροσαρμογή της πορείας των πραγμάτων, πηγαίναμε κατευθείαν σε νέο Μνημόνιο το καλοκαίρι. Στην συνεδρίαση της ΚΕ του ΣΥΡΙΖΑ που ακολούθησε υπήρχε η δυνατότητα να διαμορφωθεί πλειοψηφία υπέρ της απόρριψης της Συμφωνίας. Δεν συνέβη για μια σειρά από λόγους, μεταξύ των οποίων και ο αντικειμενικός εκβιασμός πως κάτι τέτοιο θα εκλαμβάνονταν ως εχθρική ενέργεια απέναντι σε μια κυβέρνηση «την ώρα που διαπραγματεύονταν ένα καλύτερο μέλλον για την χώρα». Και, στο μέτρο που είχε χαθεί πολύτιμος χρόνος μεταξύ 2013 και 2014, δύσκολα μια τέτοια ενέργεια θα μπορούσε να έχει ουσιαστικά πολιτικά αποτελέσματα. Εκ των υστέρων πιστεύω πως κακώς δεν επιχειρήθηκε, με όλα τα ρίσκα. Ανεξάρτητα, πάντως, από αυτό, αυτά που ήταν να ειπωθούν ειπώθηκαν στον καιρό τους και, από αυτήν την άποψη, είναι εύκολο να διαπιστωθεί ποιες από τις τοτινές απόψεις δικαιώθηκαν1. Σίγουρα όχι αυτές του Βαρουφάκη, ο οποίος, με όλα όσα σχολιάζει, σχετικά με την καταστροφική καμπή της 20ης Φεβρουαρίου, την υπερασπίστηκε μέχρις εσχάτων. Όπως και άλλα, που έχει φανεί πια πόσο άστοχα ήταν.
Ας είναι, όμως. Για την πλήρη αποτίμηση των πράξεων και των παραλείψεων, που οδήγησαν στην καταστροφή, θα ειπωθούν ακόμη πολλά.
Αυτό, ωστόσο, που χωρίς αμφιβολία προκύπτει από την ανάγνωση του βιβλίου είναι πως πολλές και καθοριστικές τελικά επιλογές έγιναν σε κλειστές συναντήσεις ελάχιστων παραγόντων, πίσω από τις πλάτες χιλιάδων ανθρώπων, που, ως μέλη ή φίλοι του ΣΥΡΙΖΑ ή με τη συμμετοχή τους στα ποικίλα κινήματα της εποχής ή και σε αλληλέγγυες δραστηριότητες, έδιναν τη δική τους μάχη, για να αλλάξουν τα πράγματα.
Είναι, πραγματικά, εντυπωσιακός ο αριθμός των παραδειγμάτων που μας προσφέρει ο Βαρουφάκης. Συναντήσεις σε σπίτια, σε καφετέριες, σε κλειστά γραφεία, με την παρουσία του ίδιου, του Αλέξη Τσίπρα, του Νίκου Παππά, του Γιάννη Δραγασάκη και, κατά περίπτωση, ενός δύο άλλων, καθόριζαν επιλογές, γραμμές, στρατηγικές χωρίς κανένα θεσμικό όργανο να έχει την παραμικρή γνώση και σε πλήρη, πολλές φορές, διάσταση με τα συλλογικά αποφασισμένα από τον ΣΥΡΙΖΑ. Δεν έχει σημασία αν αυτά, τα «συλλογικά αποφασισμένα», με τις δημοκρατικές διαδικασίες που διέθετε το κόμμα, ήταν σωστά ή λάθος. Θεωρώ δεδομένο, έχει ιστορικά κριθεί, κατά τη γνώμη μου, πως οι κομματικές αποφάσεις, τις οποίες ο Βαρουφάκης συχνά πυκνά ειρωνεύεται, ήταν κατά πολύ ορθότερες από όσα έγιναν τελικά και μας οδήγησαν στην καταστροφή του καλοκαιριού του 2015. Ακόμη κι αν δεν είναι έτσι, όμως, ακόμη κι αν κάτι μου διαφεύγει, ακόμη κι αν παραλογίζομαι, βέβαιο είναι πως η πρακτική επαφών και αποφάσεων –μεταξύ ελάχιστων παραγόντων- που περιγράφεται είναι από τα πιο σκαστά δείγματα αντιδημοκρατικής μεθόδευσης και αντικειμενικού εκβιασμού, που θα μπορούσε να φανταστεί κάποιος.
Επειδή, μάλιστα, ο ίδιος ο Βαρουφάκης έχει στο πρώτο πλάνο της κριτικής του την αντιδημοκρατική –αυταρχική επιβολή των αυθαίρετων κονκλαβίων της ΕΕ σε βάρος της εκλεγμένης ελληνικής κυβέρνησης είναι πραγματικά εκπληκτικό το πόσο ανυποψίαστος εμφανίζεται απέναντι στο, προφανές από το γραπτό του, γεγονός πως τα εδώ κονκλάβια παραγόντων, που περιγράφει με «ανατριχιαστικές λεπτομέρειες», αυθαιρετούσαν χυδαία απέναντι σε ολόκληρο τον «λαό της Αριστεράς», οργανωμένο και ανένταχτο.
Η έκφραση «δημοκρατικό έλλειμμα» πραγματικά ωχριά μπροστά σε αυτό που παρουσιάζεται.
Ισχυρίζομαι πως αυτό το στοιχείο ήταν από τις κυριότερες αιτίες του φιάσκου που έγινε τραγωδία και του εξευτελισμού μιας ολόκληρης πολιτικής παράταξης κι ενός ολόκληρου λαού.
Απορώ πώς ο Βαρουφάκης αδυνατεί να το καταλάβει. Μάτι βγάζει.