Η μουσική τους γεννήθηκε στις δύσκολες συνθήκες της δικτατορίας του Εβρέν στην Τουρκία, από τα τέσσερα αρχικά μέλη του συγκροτήματος. Σήμερα είναι δεκάδες τα μέλη της μουσικής κολεκτίβας, που παρά τις διώξεις, τις απαγορεύσεις και κυρίως την απώλεια των συντρόφων τους Χελίν Μπολέκ και Ιμπραήμ Γκιοκτσέκ μετά από πολυήμερες απεργίες πείνας το 2020, συνεχίζουν να αγωνίζονται μέσα από τραγούδια που, όπως λένε, «μιλούν για τους πόνους του λαού, γιατί δημιουργήθηκαν μέσα στον λαό». Για τους Grup Yorum ο πολιτικός στίχος δεν μπορεί να είναι ασύνδετος με τον αγώνα για χειραφέτηση, ούτε η τέχνη ουδέτερη. Ακόμη και αν αυτό σημαίνει σπασμένα μουσικά όργανα, ανθρώπους να μπαινοβγαίνουν στις φυλακές, ακόμη και αν η επιδίωξη του καθεστώτος είναι να τους αφανίσει. Και αυτό γιατί πιστεύουν ακλόνητα «έχουμε δίκιο, θα νικήσουμε». Αυτό ήταν και το σύνθημα, παρμένο από το ομώνυμο τραγούδι τους, στο πανό που στήθηκε πίσω από τη σκηνή στα γρασίδια της Θεολογικής του ΑΠΘ, σε μια συγκινητική συναυλία στις 9 Ιουλίου που ένωσε τις φωνές των ανθρώπων στη μόνη κοινή γλώσσα, αυτή της αλληλεγγύης. Δύο μέλη των Grup Yorum, η Σενά Ερκότζ και ο Ουμούτ Γκιουλτεκίν, που ταξίδεψαν μαζί με άλλα μέλη του συγκροτήματος για δύο συναυλίες στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη, μίλησαν στο alterthess για τις συνθήκες στις οποίες κάνουν τέχνη, τις καθημερινές διώξεις, τον αγώνα των χαμένων τους συντρόφων και το μήνυμα που θέλουν να στείλουν στους/στις αλληλέγγυους-ες στη χώρα μας.
Συνέντευξη στη Σταυρούλα Πουλημένη
Παρά τις προσπάθειες της κυβέρνησης Ερντογάν να σιγήσει η φωνή σας, αυτή γίνεται όλο και πιο δυνατή. Τι είναι αυτό που σας δίνει δύναμη να συνεχίσετε;
Σενά: Η αλήθεια είναι ότι παίρνουμε δύναμη από τον λαό και γι’ αυτό συνεχίζουμε. Όσο υπάρχει φασισμός και αδικία, το Grup Yorum έχει λόγους να συνεχίζει. Δεν είναι μόνο η τελευταία περίοδος που δεχόμαστε πιέσεις. Από την πρώτη στιγμή που δημιουργήθηκε το Grup Yorum υπήρχαν διώξεις εναντίον μας, αλλά παίρνουμε δύναμη επειδή έχουμε το δίκιο με το μέρος μας.
Ουμούτ: Όταν λέμε ότι παίρνουμε δύναμη από τον λαό, σημαίνει ότι είμαστε κομμάτι του. Είμαστε κομμάτι του κινήματος που αγωνίζεται για δημόσια παιδεία, ήμασταν στο κίνημα διαμαρτυρίας για τον θάνατο των 300 μεταλλωρύχων το 2014 στη Σόμα ζητώντας δικαιοσύνη μαζί με τις οικογένειές τους. Ήμασταν στη Σφαγή της Σεβάστειας το 1993 κατά την οποία κάηκαν ζωντανοί 33 άνθρωποι που συμμετείχαν στο φεστιβάλ των Αλεβιτών καθώς και δύο υπάλληλοι του ξενοδοχείου. Μαζί ζήσαμε τον πόνο των ανθρώπων αυτών. Όλη η πηγή της δημιουργίας, εκεί που ξεκινάει και τελειώνει το Grup Yorum, είναι ο λαός.
Σε ποιες συνθήκες δημιουργήθηκε το Grup Yorum και πόσα είναι σήμερα τα μέλη του;
Ουμούτ: Το πόσα είναι τα μέλη του συγκροτήματος και πώς ξεκίνησε είναι δύο ζητήματα που συνδέονται άμεσα. Κατά τη διάρκεια της χούντας του Εβρέν το 1980, οι κατασταλτικές επιθέσεις ήταν ακραίες και δεν αφορούσαν μόνο τους καλλιτέχνες. Αφορούσαν όλο τον κόσμο, και στόχος της χούντας ήταν η τρομοκράτησή του. Εκείνη την περίοδο, άνθρωποι που αντιστάθηκαν ξεκινούσαν απεργίες πείνας μέχρι θανάτου, τόσο μέσα στις φυλακές όσο και έξω από αυτές. To Grup Yorum δημιουργήθηκε εκείνη την περίοδο καθώς υπήρχε η ανάγκη να αντισταθεί μέσα από το μετερίζι της τέχνης. Απέναντι στο σύστημα της καταπίεσης, το κάλεσμα ήταν ο λαός να είναι ενωμένος και να οργανωθεί. Στην αρχή ήταν τέσσερις άνθρωποι, οργανωμένοι στο αγώνα, που δημιούργησαν το συγκρότημα. Τα πρώτα μας μέλη προέρχονται από την Ταγιάντ, τον Σύλλογο Οικογενειών των Πολιτικών Κρατουμένων για τη Συμπαράσταση και την Αλληλοβοήθεια, που έδωσε σκληρές μάχες.
Στο λόγκο μας φαίνονται οι σιλουέτες των πρώτων μελών του συγκροτήματος. Έπειτα οι άνθρωποι μέσα στα χρόνια αλλάζουν, είτε γιατί βρέθηκαν στη φυλακή είτε γιατί έγιναν μάρτυρες είτε γιατί βρίσκονται σε άλλο σημείο του αγώνα, είτε ακόμη γιατί μπορεί και να τα παράτησαν. Δεν είναι σταθερός ο αριθμός των μελών μας, λειτουργούμε ως μουσική κολεκτίβα σε καταστάσεις συνεχών διώξεων.
Σενά: Δεν μπορούμε να πούμε με ακρίβεια αριθμό, γιατί άνθρωποί μας μπαινοβγαίνουν στις φυλακές αλλά και επειδή το συγκρότημα δεν μεγαλώνει μόνο στην Τουρκία, ούτε μόνο στην Ιστάνμπουλ. Χαρακτηριστικό αυτής της κατάστασης είναι ότι συντρόφισσα, μέλος του συγκροτήματος, μάθαινε ντραμς από άλλο μέλος του συγκροτήματος με το οποίο δεν έχουν συναντηθεί παρά για πολύ μικρό διάστημα γιατί και οι δύο μπαινοβγαίνουν στις φυλακές. Αυτό συμβαίνει εδώ και τέσσερα χρόνια. Όταν ο Μπαρίς ήταν στη φυλακή κάνοντας απεργία πείνας, η Μπιργκιούλ ήταν έξω. Ταυτόχρονα, μέσα από τον αγώνα ξεπηδούν νέα μέλη. Και φυσικά υπάρχουν φυλακισμένα μέλη του συγκροτήματος που δεν έχουμε καταφέρει να γνωρίσουμε μέχρι και τώρα.
Οι δυσκολίες να αγωνίζεστε μέσα σε τέτοιες συνθήκες είναι μεγαλύτερες από το παρελθόν;
Σενά: Πάντα υπήρχαν δυσκολίες, ωστόσο μετά το πραξικόπημα του Ιουλίου του 2016 η εντολή ήταν καθαρή: αφανισμός.
Ουμούτ: Το ’90 μας έλεγαν: «εσείς θα βγαίνετε μόνο στη σκηνή, δεν θα συμμετέχετε στις πορείες, στο κίνημα και στις πολιτικές εκδηλώσεις». Το 2000 απαγόρευσαν την κυκλοφορία των άλμπουμ μας. Σήμερα έχουμε δύο μάρτυρες, μέλη του συγκροτήματος, την Χελίν Μπολέκ και τον Ιμπραήμ Γκιοκτσέκ μετά από απεργία πείνας.
Υπάρχουν όμως και άλλοι άνθρωποι που χαθήκαν στον αγώνα αυτόν, όπως ο Μουσταφά Κοτσάκ που δεν ήταν μέλος του συγκροτήματος. Οι απεργίες πείνας που ξεκίνησαν το 2020 είχαν ένα κεντρικό αίτημα: «δικαιοσύνη», και αφορούσε όλο το καθεστώς αδικίας: τις εκδικητικές απολύσεις, τις άδικες δίκες και τα στημένα δικαστήρια, τη φίμωση της μουσικής μας. Έτσι ξεκίνησε ένας αγώνας στον οποίο συμμετείχαν πολλοί, μεταξύ αυτών και οι «δικηγόροι του λαού». Όλοι αυτοί-ές είπαν «ως εδώ». Οι διωκτικές αρχές απήγαν κόσμο από τη μέση του δρόμου και του φόρτωναν δικογραφίες με κατηγορίες για ένταξη σε τρομοκρατική οργάνωση χωρίς κανένα στοιχείο. Ο Μουσταφά καταδικάστηκε με αυτόν τον τρόπο σε δις ισόβια. Αυτό σημαίνει ότι δεν βγαίνεις από τη φυλακή. Εκεί υπέστη πολλά βασανιστήρια. Τη στιγμή που το Grup Yorum ξεκινούσε απεργίες πείνας για να αρθεί η απαγόρευση να πραγματοποιεί συναυλίες, να αφεθούν ελεύθερα όλα τα μέλη του συγκροτήματος, και να σταματήσουν οι έφοδοι στο πνευματικό κέντρο «Ιντίλ», ο Μουσταφά ξεκινούσε απεργία για την επανάληψη της δίκης του. Λίγο καιρό μετά, ξεκίνησαν απεργία πείνας «οι δικηγόροι του λαού». Η Εμπρού Τιμτίκ έγινε μάρτυρας σε αυτόν τον αγώνα.
Τι σημαίνει να κάνεις τέχνη σε μια χώρα με πολλή καταπίεση και αυταρχισμό; Για ποια πράγματα μιλούν τα τραγούδια σας;
Σενά: Βλέπουμε την τέχνη μέσα από ένα ταξικό πρίσμα. Υπάρχουν δύο πλευρές και είμαστε αναγκασμένοι να πάρουμε θέση. Όταν μιλάμε για σφαγές, βασανιστήρια, φτώχεια, καταστάσεις τόσο ακραίες για τις οποίες υπεύθυνοι είναι οι ιμπεριαλιστές και οι καπιταλιστές, είναι αυτονόητο ότι πρέπει να πάρεις θέση. Για εμάς το να κάνουμε τέχνη σημαίνει να μπορούμε να δώσουμε ελπίδα στο λαό, να του δώσουμε δύναμη και λύσεις από το δικό μας μετερίζι. Και η άλλη πλευρά κάνει ταυτόχρονα τη δική της προπαγάνδα, έχει το δικό της σύστημα μέσα στην τέχνη.
Ουμούτ: Η τέχνη είναι πολιτική. Όταν στις συνθήκες αυτές δεν μιλάς στο λαό γι’ αυτά που ζει, είναι σαν να αποφεύγεις ευθέως να μιλήσεις μαζί του. Θέση μας δεν είναι απλά να κάνουμε κριτική, αλλά να καλέσουμε το λαό να οργανωθεί και να αντισταθεί.
Τα τραγούδια μας μιλούν για ιστορικές στιγμές, προσπαθούν να διατηρήσουν την ιστορική μνήμη. Έχουμε τραγούδι που μιλάει για τη δολοφονία του 15χρονου Μπερκίν Ελβάν το 2013. Τα τραγούδια μας φτιάχνονται μέσα από τους πόνους του λαού, πόνους που τους ζούμε μαζί του. Ζούμε μαζί με τις οικογένειες και τους φίλους αγωνιστών που έχουν χαθεί, εκεί θα βγουν οι στίχοι των τραγουδιών μας, ενδεχομένως και από κοινού. Από αυτό το συναίσθημα πηγάζει η μουσική μας, ένα συναίσθημα που δεν έρχεται από μέσα προς τα έξω, αλλά από έξω προς τα μέσα. Τα τραγούδια φτιάχνονται απ’ όλο τον κόσμο των συναισθημάτων, των βιωμάτων μας.
Ένας από τους λόγους που ξεκίνησαν οι απεργίες πείνας ήταν για να παίζετε ελεύθερα μουσική. Με ποιες κατηγορίες σάς διώκει το καθεστώς του Ερντογάν; Υπάρχουν και άλλα συγκροτήματα που βρίσκονται σε αυτή τη θέση;
Ουμούτ: Και άλλοι καλλιτέχνες βιώνουν διώξεις, η ένταση των διώξεων που υφίσταται το Grup Yorum είναι πολύ διαφορετική. Πέντε μέλη του επικηρύχθηκαν με εντολή «νεκροί ή ζωντανοί». Οι λόγοι που διώκεται είναι πολιτικοί, γιατί είμαστε σε ευθεία αντιπαράθεση με το καθεστώς αυτό και καλούμε τον λαό να στρατευτεί στον αγώνα. Τα τραγούδια μας μιλάνε για τους ανθρώπους που παίρνουν τα όπλα και πάνε στο βουνό. Καλούν σε ευθεία στράτευση. Οι κατηγορίες προκύπτουν με τα εξής επιχειρήματα: Πήγατε στην κηδεία του Μπερκίν Ελβάν, του Χασάν Φερίτ, του Ιμπραήμ Ντεβρίν, σύντροφοι που έπεσαν μάρτυρες στον αγώνα ενάντια στα ναρκωτικά. Ποιος είναι όμως αλήθεια ο τρομοκράτης; Τρομοκρατία είναι να αγωνίζεσαι για μια ανεξάρτητη Τουρκία ή να δημιουργείς μια αποικία με σφαγές και ανέχεια; Τρομοκρατία είναι να καλείς τον κόσμο στον αγώνα ενάντια στα ναρκωτικά, ή να έχεις δημιουργήσει ένα κράτος που συνεργάζεται με τις μαφίες; Για τον Μπερκίν Ελβάν έπρεπε να ζητηθεί ο λογαριασμός. Για τους φονιάδες όλων των αγωνιστών έπρεπε να ζητηθεί ο λογαριασμός.
Σενά: Διώξεις όμως δεχόμαστε και σε άλλες χώρες, όχι μόνο στην Τουρκία. Πρόσφατα δεχθήκαμε επίθεση με αφορμή συναυλία που θα γινόταν στη Γερμανία, ενώ ουσιαστικά ποτέ δεν σταμάτησαν οι επιθέσεις στο Πολιτιστικό μας Κέντρο. Μάλιστα, λίγες μέρες πριν, απαγόρευσαν ιντερνετική συναυλία μας, μπλοκάροντας τη σελίδα μας.
Τι σημαίνει για εσάς ο θάνατος της Χελίν Μπολέκ, του Ιμπραήμ Γκιοκτσέκ; Υπήρξαν φορές που φοβηθήκατε;
Σενά: Το γεγονός ότι δεν παραδοθήκαμε, δεν σταματήσαμε τον αγώνα, μετέφερε τη φωνή μας στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα. Είμαστε πιο δυνατοί και αποφασισμένοι ενάντια στον φασισμό και έχουμε καθήκον να συνεχίσουμε. Αυτό σημαίνει για μας η απώλειά τους. Δώσαμε το λόγο μας να κάνουμε τις συναυλίες μας και να συνεχίσουμε την πορεία μας. Το διάστημα αυτό έχουν «γεννηθεί» νέα μέλη στο συγκρότημα, που είναι μαζί μας σήμερα. Γι’ αυτό λέμε ότι ο Ιμπραήμ, η Χελίν και ο Μουσταφά ζουν στον αγώνα μας. Όσο για τον φόβο, μέσα στην κίνηση του αγώνα δεν προλαβαίνει να δημιουργηθεί αυτό το συναίσθημα γιατί επικρατούν άλλα. Το να αποφύγουμε τον αγώνα αυτόν, δεν το σκεφτήκαμε ποτέ.
Στην Ελλάδα αλλά και σε άλλες χώρες το Grup Yorum έχει πολλούς-ες αλληλέγγυους-ες. Εσείς έχετε πει πολλές φορές ότι το Grup Yorum είναι ο λαός. Νιώθετε να βρίσκεται ο λαός της Τουρκίας στο πλευρό σας και να υποστηρίζει τον αγώνα σας;
Σενά: Είναι πολύ στενοί οι δεσμοί ανάμεσα στο συγκρότημα και τον λαό. Ο Ιμπραήμ Γκιοκτσέκ είχε πει ότι μπορεί να μην έχουμε ούτε πέντε λίρες στην τσέπη μας αλλά καταφέραμε να κάνουμε τη μεγαλύτερη συναυλία στην Τουρκία. Δεν το κάναμε εμείς, ο λαός το έκανε. Στη Σμύρνη τη συναυλία την οργάνωσαν 500 επιτροπές του λαού, δεν ήταν όλοι οι άνθρωποι αυτοί μέλη του Grup Yorum.
Ξεκίνησε την Παρασκευή, 2 Ιουλίου, στις φυλακές Κορυδαλλού, η δίκη των 11 πολιτικών προσφύγων από την Τουρκία και το Κουρδιστάν, που κατηγορούνται με ένα αόριστο κατηγορητήριο για ένταξη σε τρομοκρατική οργάνωση. Μάλιστα την περασμένη Πέμπτη πάνοπλοι αστυνομικοί επιτέθηκαν στους πολιτικούς πρόσφυγες κατά τη διάρκεια διαλείμματος της δίκης. Φαίνεται ότι οι κυβερνήσεις, παρά τις μεταξύ τους διαφορές, συνεργάζονται στον αυταρχισμό. Πώς σχολιάζετε την επίθεση αυτή;
Ουμούτ: Μιλάμε για δύο προτεκτοράτα του ιμπεριαλισμού και δύο χώρες τόσο εξαρτημένες από αυτόν, που θα εξυπηρετήσουν τα συμφέροντα των καταπιεστών. Γι’ αυτούς το να είναι κανείς επαναστάτης είναι υπόθεση επικίνδυνη, δημιουργεί τριγμούς στην εξουσία τους, και είναι σαφές ότι θα συνεργαστούν σε πολλές τέτοιες περιπτώσεις για να καταστείλουν τους επαναστάτες. Είναι μία ταξική αλήθεια ότι είμαστε εχθροί, και οι εχθροί μας συνεργάζονται εναντίον μας.
Τι μήνυμα θέλετε να στείλετε μέσα από τις συναυλίες σας στην Ελλάδα;
Ουμούτ: Οι συναυλίες μας είναι ένα κάλεσμα να δουλέψουμε μαζί για τον αγώνα. Στην Ελλάδα έχουμε ζήσει το μεγάλο γεγονός της αλληλεγγύης στην αντίσταση, κάτι που μας έδωσε πολλή δύναμη και για τον λόγο αυτόν οφείλουμε να την δυναμώσουμε.
