Παντού στον κόσμο οι γυναίκες στριμώχνονται σε στενές γωνίες

Το άρθρο που αναδημοσιεύουμε είναι μεταφρασμένο από την ιστοσελίδα guernicaeu.wordpress.com και είναι γραμμένο στο εβδομαδιαίο δελτίο του Vijay Prashad, Ινδού ιστορικού, δημοσιογράφου και διευθυντή της Τριηπειρωτικής: Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών.

Από τις 30 Ιουνίου έως τις 2 Ιουλίου 2021, τα Ηνωμένα Έθνη και άλλοι πολυμερείς οργανισμοί πραγματοποίησαν το φόρουμ για την ισότητα των φύλων στο Παρίσι (Γαλλία). Το φόρουμ πραγματοποιήθηκε προς τιμήν της 25ης επετείου της Διακήρυξης και του Προγράμματος Δράσης του Πεκίνου, που έλαβε χώρα κατά την Τέταρτη Παγκόσμια Διάσκεψη για τις Γυναίκες (1995). Μια επανεξέταση της πλατφόρμας του Πεκίνου δείχνει ότι, αντί να προωθήσουν τον αγώνα για δικαιοσύνη και ισότητα, πολλές χώρες έχουν οπισθοδρομήσει. Στους κρίσιμους τομείς ενδιαφέροντος που πρέπει να ληφθούν υπόψιν περιλαμβάνονται οι εξής:

• Το φορτίο της φτώχειας στις γυναίκες.
• Ανισότητες και ανεπάρκειες στην πρόσβαση στην εκπαίδευση, την κατάρτιση, την υγειονομική περίθαλψη, την απασχόληση και τη λήψη αποφάσεων.
• Βία κατά των γυναικών, συμπεριλαμβανομένων των σοβαρών κινδύνων για τις γυναίκες σε ένοπλες συγκρούσεις.
• Έλλειψη σεβασμού προς τις γυναίκες, καθώς και ανεπαρκής προώθηση και προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων των γυναικών.
• Συνεχείς διακρίσεις και παραβιάσεις των δικαιωμάτων μικρών κοριτσιών.
• Ανεπαρκείς μηχανισμοί σε όλα τα επίπεδα για την προώθηση της προόδου των γυναικών.

Στο πλαίσιο του φόρουμ που διεξήχθη στο Παρίσι την προηγούμενη εβδομάδα, ομάδα οργανισμών – συμπεριλαμβανομένης της Παγκόσμιας Οργάνωσης Υγείας (ΠΟΥ) – δημοσίευσε μια σειρά δώδεκα εγγράφων που εξέταζαν τις εξελίξεις τα τελευταία είκοσι πέντε χρόνια, με έμφαση στον κοινωνικό αντίκτυπο της πανδημίας. Το κύριο έγγραφο επισημαίνει ότι «είναι αποκαρδιωτικό το γεγονός ότι καμία χώρα δεν μπορεί να ισχυριστεί ότι έχει επιτύχει την ισότητα των φύλων». Επιπλέον, «η πανδημία COVID-19 αποτελεί σοβαρό πλήγμα για την ισότητα των φύλων και την υγεία των γυναικών». Από τα δώδεκα αυτά έγγραφα προκύπτουν ορισμένες βασικές απαιτήσεις για την επίτευξη προόδου:

1. «Η πρώτη απαίτηση είναι ότι η αμειβόμενη απασχόληση και η μη αμειβόμενη φροντίδα αποτιμώνται εξίσου, αναγνωρίζοντας το γεγονός ότι πολλές γυναίκες δεν απασχολούνται ή εργάζονται σε ανεπίσημους τομείς και ότι οι γυναίκες φέρουν δυσανάλογο βάρος της μη αμειβόμενης εργασίας στον τομέα της περίθαλψης».
2. Η καθολική κάλυψη για την υγειονομική περίθαλψη είναι απαραίτητη, με την ολοκληρωμένη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγειονομική περίθαλψη να περιλαμβάνεται στην κάλυψη.
3. Η καθολική κοινωνική προστασία θα πρέπει να περιλαμβάνει διατάξεις για τη φροντίδα των παιδιών, την αμειβόμενη γονική άδεια, την άδεια ασθενείας και την άδεια οικογενειακής φροντίδας και τη σύνταξη για τους ηλικιωμένους.
4. Τα κινήματα των γυναικών πρέπει να υποστηριχθούν, και οι γυναίκες πρέπει να συμμετέχουν πλήρως στη διαμόρφωση πολιτικών σε όλους τους τομείς της κοινωνίας. Αναλογιζόμενη το ρόλο των γυναικών στην πολιτική και την διακυβέρνηση, η επικεφαλής των Γυναικών του ΟΗΕ, Phumzile Mlambo-Ngcuka, είπε στο φόρουμ, «Οι γυναίκες αποτελούν το ένα τέταρτο αυτών που είναι διευθυντές, το ένα τέταρτο των βουλευτών σε όλο τον κόσμο, το ένα τέταρτο εκείνων που διαπραγματεύονται την κλιματική αλλαγή, είναι λιγότερες από το ένα τέταρτο εκείνων που διαπραγματεύονται ειρηνευτικές συμφωνίες. Όλες αυτές οι αποφάσεις έχουν θεμελιώδη αντίκτυπο στην ικανότητά τους να έχουν μια ζωή που να έχει νόημα».

Πέρυσι, σε μια σημαντική έκθεση, οι γυναίκες του ΟHΕ κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι τα οφέλη που αποκομίστηκαν κατά τα τελευταία εικοσιπέντε χρόνια έχουν διαβρωθεί. Οι κύριες κινητήριες δυνάμεις αυτής της αντιστροφής είναι ο συνδυασμός της έκτακτης ανάγκης για το κλίμα, των σκληρών πολιτικών λιτότητας, των συγκρούσεων, της βίας, της «αύξησης των πολιτικών αποκλεισμού, που χαρακτηρίζονται από μισογυνισμό και ξενοφοβία», ολόκληρης της οικονομίας της περίθαλψης που κρατιέται τις γυναίκες, και άλλων παραγόντων. Αυτοί οι λόγοι τώρα επιδεινώνονται από την πανδημία, η οποία -όπως έδειξε η μελέτη μας CoronaShock και Πατριαρχία (διάβαστε στα ελληνικά)- έχει πλήξει πολύ σκληρά τις γυναίκες.

Από τα πολλά σημαντικά σημεία, εδώ είναι μερικά προς εξέταση:

1. 510 εκατομμύρια γυναίκες σε όλο τον κόσμο -περίπου το 40% όλων των εργαζόμενων γυναικών- απασχολούνται σε τομείς που πλήττονται περισσότερο από την πανδημία, όπως η ψυχαγωγία, οι υπηρεσίες σίτισης, η φιλοξενία, η μεταποίηση και ο τουρισμός.
2. Οι γυναίκες βρίσκονται δυσανάλογα στην μαύρη εργασία (60%), όπου δεν λαμβάνουν κοινωνική και οικονομική προστασία.
3. Οι γυναίκες έχουν περισσότερες πιθανότητες από τους άνδρες να χάσουν τη δουλειά τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
4. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, τουλάχιστον 64 εκατομμύρια γυναίκες έχασαν τη δουλειά τους, με μείωση εισοδήματος τουλάχιστον 800 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Δεν περιλαμβάνονται οι γυναίκες στον ανεπίσημο τομέα, ο οποίος αποτελεί τον κύριο χώρο εργασίας των γυναικών στη νότια Ασία και στην Αφρική.
5. Μελέτες από όλο τον κόσμο δείχνουν ότι οι γυναίκες έπρεπε να μειώσουν τις ώρες εργασίας τους λόγω των αυξημένων υποχρεώσεων φροντίδας κατά τη διάρκεια της πανδημίας και ότι αυτές οι περικοπές έχουν αντίκτυπο στις μακροπρόθεσμες αποδοχές και συντάξεις. Αυτό επηρεάζει επίσης την ικανότητα των γυναικών να επιστρέψουν στην εργασία και συχνά οδηγεί σε μεγαλύτερη αύξηση της εργασίας στον τομέα της περίθαλψης μακροπρόθεσμα. Επιπλέον, όπως επισημαίνει η Διεθνής Οργάνωση Εργασίας, «οι γυναίκες δεν πλήττονται μόνο από την απώλεια θέσεων εργασίας, αλλά και από τις περικοπές δαπανών που υπόκειται η παροχή δημοσίων υπηρεσιών, ιδίως οι υπηρεσίες περίθαλψης».
6. Μια έρευνα της UNAIDS διαπίστωσε ότι το 47% των ΛΟΑΤΚΙΑ+ ερωτηθέντων αντιμετώπιζαν οικονομική δυσκολία, με «το ένα τέταρτο να μην μπορεί να καλύψει τις βασικές ανάγκες του, να παραλείπει γεύματα, ή να μειώσει το μέγεθος των γευμάτων».

Κρυμμένη στις σκιές αυτών των εκθέσεων είναι η πραγματικότητα των γυναικών που ζουν σε αγροτικές περιοχές. Στην Ινδία, για παράδειγμα, οι αγρότισσες αποτελούν το 81,29% του γυναικείου εργατικού δυναμικού, αλλά μόνο το 12,9% των γυναικών κατέχουν γη. Οι περισσότερες από αυτές τις γυναίκες είναι εργάτριες γης ή ανεπίσημες εργάτριες. Κατά τη διάρκεια του πιο πρόσφατου κύματος πανδημίας που έπληξε την Ινδία, 5,7 εκατομμύρια θέσεις εργασίας για τις αγρότισσες εξαφανίστηκαν τον Απρίλιο του 202. Aυτή η απώλεια θέσεων εργασίας αντιστοιχεί σχεδόν στο 80% όλων των απολύσεων του μήνα. Η αποκατάσταση τον Μάιο ήταν αναιμική. Ο φάκελος της Τριηπειρωτικής: Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών σχετικά με την εξέγερση των αγροτών (διαβάστε στα ελληνικά) αποτελεί σημαντική ανάγνωση για το πλαίσιο της κρίσης στην αγροτική Ινδία. Η Nikore Associates, που εδρεύει στο Δελχί, έδωσε τέσσερις λόγους για την κρίση που βιώνουν οι αγρότισσες:

1. Στην αγροτική Ινδία, πριν από την πανδημία, οι γυναίκες περνούσαν 5.017 ώρες την ημέρα σε απλήρωτες εργασίες φροντίδας. συγκριτικά, οι άνδρες δαπανούν 1,67 ώρες την ημέρα. Κατά τη διάρκεια της πανδημίας, καθώς τα μέλη της οικογένειας αρρώστησαν, ο καταναγκασμός της εργασίας φροντίδας έπεσε στους ώμους των γυναικών.
2. Λόγω των αποκλεισμών και άλλων πιέσεων, οι γυναίκες -που συμπλήρωσαν τα εισοδήματά τους με την εμπορία αγαθών και γεωργικών προϊόντων, συμπεριλαμβανομένης της πώλησης ψαριών- δυσκολεύονταν να πάνε στις αγορές.
3. Οι γυναίκες ήταν σημαντικοί δικαιούχοι του κυβερνητικού προγράμματος αγροτικής εργασίας (MNREGA), με το οποίο μειώθηκε σχεδόν κατά 35% στο κρατικό προϋπολογισμό για την περίοδο 2020-21. Τον Απρίλιο-Μάιο 2021, οι θέσεις εργασίας που παρέχονται μέσω αυτού του καθεστώτος μειώθηκαν κατά 21%.
4. Οι γυναίκες που εργάζονταν στον τομέα των χειροτεχνιών και των μικρών βιομηχανιών – μεταξύ άλλων μέσω της παραγωγής βάσει τεμαχίου και κατ’ οίκον – είδαν τον τομέα να παραπαίει κατά τη διάρκεια του δεύτερου κύματος και δεν κατάφερε να ανακάμψουν τους μήνες που ακολούθησαν.

Στη συνάντηση του Παρισιού, η Mlambo-Ngcuka των Γυναικών του ΟΗΕ είπε, «Οι γυναίκες σε όλο τον κόσμο στριμώχνονται σε μια μικρή γωνιά». Αλλά, φυσικά, αντιστέκονται. Σε ολόκληρο τον κόσμο, τα συνδικάτα και οι αγροτικές ενώσεις, οι οργανώσεις γυναικών και οι ομάδες ανθρωπίνων δικαιωμάτων, καθώς και τα πολιτικά κόμματα της Αριστεράς επιδιώκουν να θέσουν την ατζέντα των εργαζόμενων γυναικών στο τραπέζι. Τα αιτήματα που προβάλλονται είναι βασικά. Δεκαοκτώ εξ αυτών βρίσκονται στο τέλος της μελέτης CoronaShock και Πατριαρχίας (ό.π.). Εδώ είναι μια σύνοψη, συμπυκνωμένη σε οκτώ απαιτήσεις:

• Διορισμός των επικεφαλής των οργανώσεων γυναικών της εργατικής τάξης σε σημαντικούς φορείς που διαμορφώνουν την πολιτική.
• Αναγνώριση και καταμέτρηση των άτυπων γυναικών εργαζομένων σε εθνικό επίπεδο.
• Εξασφάλιση ότι οι άτυποι εργαζόμενοι διαθέτουν στοιχειώδη προστασία του χώρους εργασίας.
• Παροχή άμεσης βοήθειας σε μετρητά και επισιτιστική βοήθεια σε γυναίκες εργαζόμενους.
• Παροχή άμεσης ιατροφαρμακευτικής κάλυψης σε όλους τους εργαζόμενους.
• Να επιβληθεί μορατόριουμ στις πληρωμές ενοικίων και υπηρεσιών κοινής ωφέλειας.
• Ενίσχυση των συστημάτων κοινωνικής προστασίας, συμπεριλαμβανομένων των προγραμμάτων φροντίδας παιδιών και ηλικιωμένων.
• Παροχή πιστώσεων στους συνεταιρισμούς γυναικών.

Το 1995, οι αντιπρόσωποι εξέλεξαν την Chen Muhua (1921-2011) πρόεδρο της Παγκόσμιας Διάσκεψης των Ηνωμένων Εθνών για τις Γυναίκες. Το 1938, η Chen πήγε στο Yan’an για να συμμετάσχει στην κομμουνιστική επανάσταση, μελετώντας στο Kàngda και βοηθώντας στην οικοδόμηση της οικονομικής αντοχής βασικών περιοχών. Μετά το 1949, η Chen δούλεψε για το Κομμουνιστικό Κόμμα (με αποτέλεσμα να γίνει ένα αναπληρωματικό μέλος του Πολιτικού Γραφείου), στο κινεζικό κράτος (με την ιδιότητα της κυβερνήτη της Λαϊκής Τράπεζας της Κίνας), και στο γυναικείο κίνημα (επικεφαλής της Ομοσπονδίας Γυναικών της Κίνας). Στη διάσκεψη του Πεκίνου, η Chen απηύθυνε έκκληση για τη χειραφέτηση των γυναικών. «Είναι προφανές ότι οι γυναίκες ζητούν έντονα τη βελτίωση της θέσης τους. Οι καιροί το απαιτούν. Η ανθρωπότητα φιλοδοξεί να το κάνει».