Ο κριτικός κινηματογράφου Στράτος Κερσανίδης γράφει κάθε εβδομάδα για το alterthess τις νέες ταινίες που κάνουν πρεμιέρα στις κινηματογραφίκές αίθουσες.
Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ
LA LOI DU MARCHE
Σκηνοθεσία: Στεφάν Μπριζέ
Πρωταγωνιστούν: Βινσέν Λιντόν, Ίβ Ορί, Καρίν ντε Μιρμπέκ, Ματιέ Σκαλέρ, Ξαβιέ Ματιέ, Πολ Πορτολό
Θυμάμαι δύο ταινίες που είχα δει παλιότερα και οι οποίες είχαν στο επίκεντρο τους την κοινωνική αδικία η οποία είναι αποτέλεσμα της ταξικής κοινωνίας και για να το πώς πιο απλά, του καπιταλιστικού συστήματος. Η πρώτη ήταν «Η τελετή» (1995), του Κλοντ Σαμπρόλ και η δεύτερη «Το τσεκούρι» (2005), του Κώστα Γαβρά. Ταινίες εντελώς διαφορετικές με την πρώτη να είναι μια ιστορία εκδίκησης ως αλληγορία μιας αιματηρής επανάστασης και τη δεύτερη να δείχνει την απόγνωση ενός ανθρώπου που φτάνει στα άκρα προκειμένου να βρει δουλειά.
Ο Στεφάν Μπριζέ φαίνεται να πλησιάζει περισσότερο το Γαβρά, με κοινό στοιχείο τους ήρωές τους, τον Τιερί και τον Μπρουνό, οι οποίοι είναι άνεργοι. Ως εδώ όμως με τους παραλληλισμούς. Τώρα βρισκόμαστε μπροστά σε έναν άνθρωπο ο οποίος έχει μείνει άνεργος, θύμα των εργοδοτικών πρακτικών που εφαρμόζονται στην εποχή του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού. Αυτός είναι ο Τιερί, εργάτης στη σύγχρονη Γαλλία που αγωνίζεται να επιβιώσει αυτός και η οικογένειά του. Σε αντίθεση με τον Μπσουνό, τον ήρωα του Γαβρά, δε συλλαμβάνει κάποιο σατανικό σχέδιο του στυλ, «ο θάνατός σου η ζωή μου», αλλά αγωνίζεται μέσα στις σκληρές συνθήκες της ελεύθερης αγοράς. Συμμετέχει σε επιμορφωτικά σεμινάρια πιστεύοντας πως έτσι ανοίγει νέους δρόμους και νέες επαγγελματικές προοπτικές. Όμως δε θα αργήσει να διαπιστώσει το αδυσώπητο πρόσωπο ενός συστήματος που απομυζά τους ανθρώπους, τους εκμηδενίζει προκειμένου να αναπτυχθεί. Ένα σύστημα που τρέφεται με ανθρώπινες σάρκες, έχοντας ως μοναδικό του σκοπό, το κέρδος!
Αυτός είναι «Ο νόμος της αγοράς», ο υπέρτατος νόμος της εποχής ο οποίος έχει κυριαρχήσει και βρίσκεται υπεράνω κυβερνήσεων, κοινοβουλίων, εκλογικών διαδικασιών.
Σε συνέντευξη που παραχώρησε ο σκηνοθέτης, Στεφάν Μπριζέ, λέει: «Όλες οι ταινίες μου πραγματεύονται τη σχέση του ανθρώπου με το κοινωνικό του περίγυρο. Με το «Νόμο της Αγοράς» θέλησα να καταπιαστώ με τη βιαιότητα του εργοδοτικού συστήματος σε σχέση με το ανθρώπινο στοιχείο που παρατηρείται σε εκείνους που βιώνουν την εργασιακή ανασφάλεια». Και παρακάτω απαντώντας σε ερώτηση εάν θεωρεί την ταινία του πολιτική, λέει: «Ναι. «Πολιτική», με την έννοια του πώς εντάσσεται ο άνθρωπος στον αστικό ιστό ή στην ευρύτερη κοινωνία. Σκηνοθέτησα τη ζωή ενός ανθρώπου που έδωσε την ψυχή του, το χρόνο του και την ενέργειά του, σε μια εταιρεία για 25 χρόνια πριν εκείνη τον «πετάξει» στο περιθώριο, γιατί τα αφεντικά του αποφάσισαν να πάνε την επιχείρησή τους σε άλλη χώρα με φθηνότερο εργατικό δυναμικό. Αυτόν τον άνδρα τον έδιωξαν επειδή κάποιοι άλλοι θέλουν για τον εαυτό τους περισσότερα χρήματα. Ο Τιερί είναι η συνέπεια ενός συστήματος που θέλει τους τραπεζικούς λογαριασμούς κάποιων πιο «φουσκωμένους». Είναι εκείνος που περιλαμβάνεται στις στατιστικές με τους άνεργους που ακούμε καθημερινά στις ειδήσεις. Μπορεί η είδηση αυτή να διαρκεί μερικά λεπτά, αλλά πίσω από αυτήν υπάρχουν ανθρώπινες τραγωδίες. Κι έχοντας περάσει 20 μήνες άνεργος συνεχίζει να δέχεται ταπεινώσεις σχεδόν σε κάθε εργασία που ξεκινά. Και όταν αυτή η εργασία θέτει το άτομο σε ένα ηθικά απαράδεκτο δίλημμα, τι μπορεί να κάνει; Να μείνει και να είναι συνεργός σε ένα άδικο σύστημα, ή να φύγει και να επιστρέψει σε μια αβέβαιη και ασταθή ζωή; Αυτή είναι η καρδιά της ταινίας. Η θέση ενός ανθρώπου στο Σύστημα».
ΝΙΟΤΗ
YOUTH
Σκηνοθεσία: Πάολο Σορεντίνο
Πρωταγωνιστούν: Μάικλ Κέιν, Χάρβεϊ Καϊτέλ, Ρέιτσελ Βάις, Πολ Ντέινο, Τζέιν Φόντα, Άλεξ ΜακΚουίν
Ο Πάολο Σορεντίνο, αφού κέρδισε το Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας το 2013 με την «Τέλεια ομορφιά», επανέρχεται με τη συγκλονιστική «Νιότη» (Youth), ανιχνεύοντας μια σειρά από ζητήματα που προκύπτουν ως αποτελέσματα του χρόνου. Δίπολα ζητήματα, αντιθετικά, όπως νιάτα και γεράματα, ομορφιά και ασχήμια, δημιουργία και απραξία.
Σε ένα πολυτελές ξενοδοχείο στους πρόποδες των Άλπεων συναντάμε δύο φίλους που πλησιάζουν τα ογδόντα. Είναι ο Φρεντ και ο Μικ, συνθέτης ο πρώτος, σκηνοθέτης ο δεύτερος. Ο πρώτος αρνείται πεισματικά να επιστρέψει, παρά της πιέσεις της βασίλισσας Ελισάβετ να διευθύνει για τελευταία φορά το γνωστότερο έργο του. Ο δεύτερος, αντίθετα, ονειρεύεται την επόμενη ταινία του η οποία φιλοδοξεί να αποτελέσει το αποκορύφωνα στην καριέρα του. Με το χρόνο που τους απομένει να μην είναι πολύς, οι δύο φίλοι αποφάσισαν να αντιμετωπίσουν μαζί όσο μέλλον τους έχει απομείνει. Συζητούν, παρατηρούν και διαπιστώνουν πως οι νέοι βλέπουν εντελώς διαφορετικά τον κόσμο. Βλέπετε, ο χρόνος τους παρέχει διαφορετικά περιθώρια και δε φαίνεται να ανησυχούν που περνά.
Η ταινία αποτελεί έναν τρυφερό ύμνο στη ζωή, δοσμένο με χιούμορ και αγάπη αλλά και βαθύτητα. Ταυτόχρονα με στιβαρή σκηνοθεσία στην οποία ο Σορεντίνο προσθέτει θαυμάσιες εικαστικές πινελιές. Ο σκηνοθέτης μιλώντας για την ταινία του λέει: «Για μένα, ο χρόνος είναι το απόλυτο θέμα: το πώς περνά ο χρόνος, πόσος μας μένει, πόσος έχει ήδη περάσει. Τα πάντα περιστρέφονται γύρω από τον χρόνο. Πάνω από όλα είναι η σχέση μας με το μέλλον και τα νιάτα, ακόμη κι όταν πια δεν είμαστε νέοι».
Στους πρωταγωνιστικούς ρόλους συναντάμε δύο ηθοποιούς – κολοσσούς: το Μάικλ Κέιν και το Χάρβεϊ Καϊτέλ. Μαζί τους είναι η Ρέιτσελ Βάις, η Τζέιν Φόντα, ο Πολ Ντέινο και ο Άλεξ ΜακΚουίν.
ΑΝΙΕΡΗ ΣΥΜΜΑΧΙΑ
BLACK MASS
Σκηνοθεσία: Σκοτ Κούπερ
Πρωταγωνιστούν: Τζόνι Ντεπ, Τζόελ Έντγκερντον, Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, Σιένα Μίλερ, Πίτερ Σάρσγκααρντ, Ντακότα Τζόνσον, Κέβιν Μπέικον
Ένας εντελώς αγνώριστος, Τζόνι Ντεπ, ερμηνεύει το ρόλο του ιρλανδού μαφιόζου Τζέιμς ‘Γουάιτι’ Μπάλτζερ σε μια ταινία η οποία είναι βασισμένη σε αληθινά γεγονότα. Στη Βοστώνη τη δεκαετία του 1970, ο πράκτορας του Εφ Μπι Άι, Τζον Κόνολι, πείθει τον Μπάλτζερ να συνεργαστεί μαζί του για να εξολοθρεύσουν την ιταλική μαφία. Η ανίερη αυτή συμμαχία οδήγησε τον ιρλανδό μαφιόζο μέσα στους κύκλους του νόμου με αποτέλεσμα να γίνει ένας από πλέον διαβόητους γκάγκστερ. Ο Τζέιμς ‘Γουάιτι’ Μπάλτζερ συνελήφθη μόλις το 2011. Αντίθετα με τον αδελφό του, ο Μπίλι Μπάλτζερ, ακολούθησε πολιτική καριέρα και έγινε πρόεδρος στη Γερουσία της Μασαχουσέτης.
ΣΚΟΤΕΙΝΗ ΑΝΑΜΝΗΣΗ
REGRESSION
Σκηνοθεσία: Αλεχάντρο Αμενάμπαρ
Πρωταγωνιστούν: Ίθαν Χοκ, Έμα Γουότσον, Ντέιβιντ Θιούλις
Εμπνευσμένη από γεγονότα που συνέβησαν τη δεκαετία του 1980 στις ΗΠΑ, η ταινία μας μεταφέρει στη Μινεσότα το 1990. Εκεί η νεαρή Άντζελα Γκρέι, κατηγορεί τον πατέρα της, Τζον, για ένα φρικτό έγκλημα. Ο ντετέκτιβ, Μπρους Κένερ, αναλαμβάνει την υπόθεση και ο Τζον ομολογεί το έγκλημα αλλά δεν θυμάται τίποτε. Τότε επιστρατεύεται ένας ψυχολόγος για να τον βοηθήσει να επαναφέρει τις αναμνήσεις του. Μέσα από αυτή τη διαδικασία αποκαλύπτεται σιγά-σιγά έναν τρομερό μυστικό.
Λέει ο Αμνενάμπαρ: «Κάποια από τα πράγματα που συμβαίνουν στη Σκοτεινή Ανάμνηση θα μπορούσαν να ανήκουν στο είδος της ταινίας τρόμου. Ωστόσο το θεωρούμε ψυχολογικό θρίλερ με τόνους εγκληματικότητας. Είναι επηρεασμένο κυρίως από θρίλερ της δεκαετίας του ’70: ‘Ο Εξορκιστής’, ‘Το μωρό της Ρόζμαρι’, που έχουν ένα στοιχείο περιορισμού που ήθελα να επαναφέρω. Ήθελα αυτό το μετρημένο βραδυκίνητο ρυθμό. Περισσότερο απ’ όλα ήθελα να αντιμετωπίσω την ιστορία με σοβαρότητα».
ΑΡΚΑΔΙΑ ΧΑΙΡΕ
Σκηνοθεσία: Φίλιππος Κουτσαυτής
Βραβευμένο στο 18ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης από τη Διεθνή Ομοσπονδία Κινηματογραφικού Τύπου (FIPRESCI), ντοκιμαντέρ με θέμα την Αρκαδία. Το χθες και το σήμερα ενός φορτισμένου τόπου με μύθους και ιστορία και ιδιαίτερους συμβολισμούς.
Ενός τόπου που έχει τη δική του ξεχωριστή θέση στον χρόνο και τον χώρο, αλλά και στην συνείδηση αμέτρητων ανθρώπων ανά τους αιώνες.
Ο Φίλιππος Κουτσαφτής σημειώνει για την ταινία: «Σε ολόκληρη την Ελλάδα υπάρχουν τόποι έντονα φορτισμένοι ιστορικά και συναισθηματικά. Ωστόσο, η Αρκαδία φέρει μέσα και πάνω της μύθους και ιστορίες άγνωστες στους πολλούς. Υπάρχει ο μύθος της “Ευδαίμονος Αρκαδίας”, που ήρθε από τη Δύση. Πίστευαν πως αν υπάρχει ένας επί Γης παράδεισος, αυτός είναι η Αρκαδία – ένας ονειρικός τόπος με κοινωνική δικαιοσύνη, μέτρο και άδολο έρωτα. Αυτή την ιστορία δεν την καλοξέρουμε. Αλλά στη Δύση, από τα ρωμαϊκά χρόνια μέχρι και την εποχή του Διαφωτισμού, το πίστευαν θερμά. Ακόμη και σήμερα υπάρχει μια Ακαδημία στη Ρώμη που λέγεται “Αρκαδία’’. Πρέπει να βρούμε τα κομμάτια που επαναφέρουν τη σχέση με τον τόπο μας στο προσκήνιο. Να ξαναβρούμε την ταυτότητά μας».
Θυμίζουμε πως ο Φίλιππος Κουτσαυτής, το 2000, είχε εντυπωσιάσει με το ντοκιμαντέρ «Αγέλαστος πέτρα, που αναφερόταν στην Ελευσίνα. Είχε μάλιστα κάνει μεγάλο αριθμό εισιτηρίων ανανεώνοντας ένα κινηματογραφικό είδος που ως τότε έκοβε ελάχιστα εισιτήρια.
ΛΟΥΣΤΡΟ ΠΑΠΟΥΤΣΙΩΝ
SCIUSCIA
Σκηνοθεσία: Βιτόριο ντε Σίκα
Πρωταγωνιστούν: Φράνκο Ιντερλέγκι, Ρινάλντο Σμορτόνι.
Αριστούργημα που γυρίστηκε το 1946 και θεωρείται μαζί με τον «Κλέφτη ποδηλάτων», που γυρίστηκε δυο χρόνια μετά, ως η απαρχή του ιταλικού νεορεαλισμού. Θέμα της ταινίας είναι τα παιδιά που ζουν σε μια χώρα βυθισμένη σε κρίση και αβεβαιότητα, μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Δυο ανήλικοι λούστροι μπλέκονται άθελά τους με τα κλοπιμαία μιας ληστείας και οδηγούνται στο αναμορφωτήριο, όπου η φιλία τους θα δοκιμαστεί με μοιραίο τρόπο.
Μια μοναδική προσέγγιση της πραγματικότητας, η ταινία αποτελεί ένα συγκλονιστικό ντοκουμέντο στο οποίο απεικονίζονται οι κοινωνικές συνθήκες και η σκληρότητα την οποία βιώνουν καθημερινά οι άνθρωποι και ιδιαίτερα τα παιδιά.