Χθες γνώρισα την Σελήνη ή Τσουράν, όπως είναι το κανονικό της όνομα, που σημαίνει στα κινεζικά Πονεμένη Όμορφη. Ένα καταπληκτικό κορίτσι από μια επαρχιακή πόλη της Κίνας, την Χε Φέι, κοντά στην Σαγκάι, με πληθυσμό 4 εκ. κατοίκους. Η Σελήνη μιλάει πολύ καλά τα ελληνικά, έχει σπουδάσει στη χώρα της Συγκριτική Γλωσσολογία, μελετά την ελληνική λογοτεχνία, και εδώ, στη Θεσσαλονίκη, όπου ζει τον τελευταίο καιρό, κάνει το διδακτορικό της πάνω σε ένα καταπληκτικό κατά την άποψή μου θέμα: Τις μεταφορές του θανάτου στην ελληνική και στην κινεζική λογοτεχνία.
Γράφει ο Γιάννης Μακριδάκης
Μας έφερε σε επαφή ο Έλληνας συνεργάτης της Κυριάκος Ρ. λόγω που γνώριζε ότι τα έργα μου βρίθουν θανατικών, κηδειών, εξοδίων ακολουθιών και λοιπών παρόμοιων ζητημάτων ενδιαφέροντός της. Καθίσαμε μαζί για αρκετές ώρες και συζητήσαμε για τι άλλο, για τον θάνατο και την απόδοσή του στην λογοτεχνία και στην λαϊκή αφήγηση. Της είπα ότι εμείς στο νησί αλλά και γενικότερα στην ναυτική Ελλάδα χρησιμοποιούμε το ρήμα “μπαρκάρω”, -αυτός μπαρκάρησε=πέθανε=έφυγε ταξίδι- για να μεταφέρουμε στις αφηγήσεις μας τον θάνατο, και της ζήτησα να μου πει μία συνηθισμένη δική τους μεταφορά θανάτου στη λαϊκή αφήγηση. Χαμογέλασε η Σελήνη. Πήγε να δει τον Καρλ Μαρξ, μου είπε, αυτή είναι η πιο συνηθισμένη έκφραση για κάποιον που πεθαίνει. Στην ναυτική Ελλάδα λοιπόν μπαρκάρουμε, στην “κομουνιστική” Κίνα πάνε να συναντήσουν και να ιδούν τον Κάρολο! Ακόμη και σήμερα, που τους έχει αλώσει ο δυτικός καταναλωτισμός, στον Κάρολο πηγαίνουν.
Είπαμε κι άλλα πολλά με την Σελήνη, την έβαλα και μου τα έγραφε κιόλας στο τετράδιό μου με λατινικά γράμματα, με ιδεογράμματα, τα έγραφα κι εγώ από κάτω στα ελληνικά για να τα θυμάμαι. Μια άλλη λαϊκή ρήση που έχουν εκεί στην Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας είναι η εξής: Πάω στον δρόμο της Κίτρινης Πηγής
Η Κίτρινη Πηγή είναι κάτω από τη γη. Σε πηγαίνουν εκεί οι υπηρέτες του Άδη, ο λευκός και ο μαύρος, που και οι δυο μαζί ονομάζονται Χέι Μπάι Γου Τσανγκ και η δουλειά τους είναι να κοιτάζουν κάθε μέρα το κιτάπι που βρίσκεται στον Κάτω Κόσμο και έχει αναγραμμένα όλα τα ονόματα των θνητών καθώς και τις ημερομηνίες του θανάτου τους, το τι τους γράφει η Μοίρα δηλαδή, και να ανεβοκατεβαίνουν στην επιφάνεια της γης, να παίρνουν κάτω όσους είναι το γραφτό τους να φύγουνε εκείνη την ημέρα. Τους πηγαίνουν στην Κίτρινη Πηγή και πίνουνε της Λήθης το νερό για να ξεχάσουν τη ζωή, και μετά τους οδηγούν σε έναν από τους 18 ορόφους του Κάτω Κόσμου. Οι καλοί άνθρωποι μένουν πάνω-πάνω, σε όροφο ψηλό, κοντά στην επιφάνεια της γης, ενώ οι κακοί βαθιά κάτω απ’ το χώμα.
Μια άλλη λαϊκή μεταφορά θανάτου που έχουν οι Κινέζοι στις καθημερινές τους αφηγήσεις είναι: Αυτός είναι ο μισός κάτω απ’ τη γη. Σε ελεύθερη μετάφραση είναι κοινή με τη δική μας: Αυτός είναι με το ένα πόδι στον τάφο
Ενώ άλλη μία μεταφορά των Κινέζων είναι ο Μακρύς Ύπνος και η ευχή Μακριά Κοιμάμαι Εδώ, δηλαδή θα ήθελα να πεθάνω και να μείνω εδώ, που τη λένε όταν βρίσκονται σε κάποιους τόπους τους αγαπητούς ή τόπους που τους αρέσουν ή εκφράζουν την επιθυμία να ταφούν σε συγκεκριμένο τόπο.
Είπαμε πάρα πολλά με την Σελήνη χθες βράδυ, την θαύμασα που είναι ένα τόσο νέο κορίτσι και ασχολείται με τον θάνατο και με ένα τόσο ενδιαφέρον και γοητευτικό θέμα της λογοτεχνίας δύο αρχαίων γλωσσών και πολιτισμών, του κινεζικού και του ελληνικού. Όταν δε τη ρώτησα πού ζει εδώ στη Θεσσαλονίκη και μου είπε με μια ανατριχίλα στη ραχοκοκαλιά ότι πρέπει να περνάει από τα μνήματα της Ευαγγελίστριας για να πάει στο σπίτι της, ένιωσα ότι ναι, αυτό ακριβώς θα έπρεπε να περιμένω να μου πει. Όμως η Σελήνη, όπως κάθε άνθρωπος που μεγαλώνει με την κινεζική φιλοσοφία και παράδοση, φοβάται πολύ τα νεκροταφεία, τα οποία στην πατρίδα τους τα έχουν μακριά από τις κατοικημένες περιοχές. Όσο πιο μακριά, τόσο καλύτερα, έτσι μου είπε. Διότι, όπως μου εξήγησε, είναι ζήτημα ενέργειας, ζήτημα Γιν και Γιαν, Κρύου και Ζεστού, και για να υπάρχει ισορροπία ανταλλάσσονται μεταξύ τους οι ενέργειες. Εκεί λοιπόν που βρίσκονται οι νεκροί είναι περιοχή με Κρύο, η οποία πάντοτε τραβάει Ζέστη από τους Ζωντανούς για να ισορροπήσει, γι’ αυτό πρέπει να βρίσκονται πολύ μακριά οι τάφοι από τις πόλεις και τα χωριά, όποιοι πηγαίνουν δε στα νεκροταφεία για επίσκεψη σε δικούς τους νεκρούς, φεύγοντας δεν πρέπει ποτέ τους να γυρίσουν να κοιτάξουν πίσω. Συμβουλές κινεζικής παράδοσης για όσους περνάτε καθημερινά ή περιοδικά από την Ευαγγελίστρια κι από νεκροταφεία.
Γιάννης Μακριδάκης 12/10/2017
Ο Γιάννης Μακριδάκης για 8 Σαββάτα από τις 14 Οκτωβρίου έως τις 9 Δεκεμβρίου, στις Ακυβέρνητες Πολιτείες Συνεργατικό Βιβλιοπωλείο-Καφέ θα είναι ο εμψυχωτής των εργαστηρίων δημιουργικής γραφής.
“Στα πλαίσια του εργαστηρίου θα ασκηθούμε στην συλλογή της λογοτεχνίας που κυκλοφορεί ελεύθερη στην κοινωνία των ανθρώπων, στο φιλτράρισμα και την επεξεργασία αυτής εντός μας μέσω του προσωπικού μας αισθητηρίου, των συνειρμών, των συναφειών και των βιωμάτων, σε διάφορες τεχνικές σύνθεσης λογοτεχνικού κειμένου και τέλος στην απόδοση της λογοτεχνίας ξανά στην κοινωνία μέσω της συγγραφής μικρών λογοτεχνικών έργων. Επίσης, θα εκτεθούμε με δημόσια ανάγνωση και σχολιασμό των πονημάτων μας εντός της ομάδας, ίσως και με δημοσίευσή τους σε ευρύτερο κύκλο αναγνωστών.”
Οι συναντήσεις του εργαστηρίου θα γίνονται κάθε Σάββατο στις 5.00-7.00 μ.μ. στο βιβλιοπωλείο Ακυβέρνητες Πολιτείες, Αλ. Σβώλου 28.