Έρχεται η ανάπτυξη.
Αυτή είναι, πλέον, η μόνιμη επωδός όλων των τοποθετήσεων του Αλέξη Τσίπρα, εδώ και κάποιους μήνες. Είναι, μάλιστα, τόσο συχνή που αρχίζω να νομίζω πως το πιστεύει. Ή πως το εύχεται τόσο, με όλη του την ψυχή, που τείνει να αρπαχτεί από αυτήν την προσδοκία, μήπως και γίνουν «πολιτικά διαχειρίσιμα» τα όσα μας κάνει.
Έρχεται, λοιπόν, η ανάπτυξη; Η λογική απάντηση είναι πως, μάλλον, όχι.
Τρεις πρόχειροι λόγοι –μεταξύ πολλών άλλων- είναι οι εξής:
-Η λιτότητα, γενικώς, δεν είναι αναπτυξιακά ωφέλιμη (sic). Η ελληνική κυβέρνηση εφαρμόζει λιτότητα μετά από 6 χρόνια ακραίας λιτότητας, άρα τραγέλαφος η αναπτυξιακή προσδοκία. Αν θέλετε περισσότερη και πιο… περήφανη- διανθισμένη με αντιμερκελισμό, πατριωτισμό και τα συναφή ωραία- αναλυτική επιχειρηματολογία κατεβάστε καμιά εκατοστή ομιλίες του πρωθυπουργού από την αντιπολιτευτική του περίοδο.
-Το διεθνές οικονομικό –και όχι μόνο- περιβάλλον σχεδόν δεν θα μπορούσε να ήταν χειρότερο. Είναι πιθανότατο πως κινούμαστε σε όξυνση των κρισιακών φαινομένων, που σημαίνει πως και η καλύτερη εκδοχή για την συγκυβέρνηση δεν βγάζει θετικό συμπέρασμα.
-Η θεμελιώδης προσδοκία είναι πως με την ολοκλήρωση της αξιολόγησης και την πλήρη και απαρέγκλιτη εφαρμογή του Μνημονίου θα αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη (sic) στην ελληνική οικονομία και θα βελτιωθεί «κάθετα» -η λέξη χρησιμοποιείται ως φόρος τιμής στην παλαιοπασοκική πτέρυγα της κυβέρνησης- το επενδυτικό κλίμα. Όπερ εστί μεθερμηνευόμενον, οι διεθνείς γύπες θα δείξουν ενδιαφέρον, πράγμα που μπορεί να σημάνει μια ανάκαμψη των επενδύσεων, οι οποίες έχουν βουλιάξει ολοκληρωτικά από την αρχή της κρίσης. Μόνο που οι οικονομολόγοι του ΣΥΡΙΖΑ, είτε έμειναν είτε έφυγαν το καλοκαίρι, έχουν ολοκληρωτικά αποδομήσει αυτήν την προσδοκία. Εξού και η προγραμματική εμμονή του κόμματος, σε όλη την προκυβερνητική του περίοδο, στην ανάγκη μεγάλου σχεδίου Δημόσιων επενδύσεων.
Η ανάπτυξη, λοιπόν, δεν έρχεται, κατά πάσα πιθανότητα.
Κι αν ήταν να έλθει, όμως, μια ορισμένη μεγέθυνση, αυτή, όπως πολύ καλά έχει εξηγήσει, μαζί με άλλους, ο Γιάννης Δραγασάκης, θα ήταν «άνεργη ανάπτυξη» (αγγλιστί jobless growth). Οι συνθήκες της ελληνικής οικονομίας ταιριάζουν ακριβώς σε αυτήν την πρόβλεψη.
Συνεπώς, το βασικό αφήγημα της συγκυβέρνησης είναι παντελώς αβάσιμο.
Αυτό, ωστόσο, δεν είναι το μεγάλο κακό. Έτσι που σφίξαν τα πράγματα με πράξεις και παραλείψεις, κυρίως, όμως, από επιλογές και αρχηγικά πραξικοπήματα, ακόμη και τα αβάσιμα θα ήταν θεμιτά (!)
Το μεγάλο κακό είναι πως, πέρα από αβάσιμο, το αφήγημα είναι και γελοίο. Στην πραγματικότητα, επαναλαμβάνει τους ισχυρισμούς του Σαμαρά περί success stories σχεδόν λέξη προς λέξη: εφαρμογή των συμφωνηθέντων, αποκατάσταση εμπιστοσύνης, άμεσες ξένες επενδύσεις –ιδωτικοποιήσεις, ανάπτυξη, «αποκατάσταση των αδικιών».
Δεν πρόκειται να μακροημερεύσει αυτό το στόρι. Αν, προς το παρόν, με όλη τη γελοιοποίηση, σώζεται (όσο σώζεται), είναι λόγω του γεγονότος πως το παλιότερο πολιτικό προσωπικό συνεχίζει να κρατάει το ρεκόρ της γελοιότητας, αν σώζεται (για όσο ακόμη) ως μη χείρον (sic), παραείναι λίγα αυτά για να το κρατήσουν στη ζωή.
Όπως δεν είναι καθόλου αρκετό και το γεγονός πως δηλώνουν θερμά την εμπιστοσύνη τους ο Σόιμπλε και ο Σαπέν. Αργά ή γρήγορα θα φανεί κι αυτό.
Το μελανότερο, ωστόσο, στοιχείο της όλης υπόθεσης είναι που η ιστορία επιτυχίας στην πραγματικότητα ισχυρίζεται πως η πολιτική που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα δεν ήταν παρά παροδικά προβληματική. Τελικά, με την «ολοκλήρωσή» της, επαναφέρει την κανονικότητα και την ανάπτυξη. Πράγμα που σημαίνει πως η εσωτερική υποτίμηση είναι μεν «επώδυνη», οδηγεί, όμως, σε αποτέλεσμα.
Αυτή η τοποθέτηση είναι τόσο προκλητική που δυσκολεύεται να την πιστέψει ανθρώπου νους. Αποτελεί σοκαριστική εξέλιξη ακόμη και για όσους προέβλεπαν πως η συμφωνία του καλοκαιριού οδηγεί αναπότρεπτα στην ολοκληρωτική υιοθέτηση της μνημονιακής πολιτικής, πρόκειται για διαδικασία χωρίς επιστροφή. Άλλο, όμως, να το λες κι άλλο να το βλέπεις.
Τελικά, τείνω να πιστέψω πως με ένα μεγάλο μέρος των ανθρώπων της κυβέρνησης μάς χωρίζει πλέον η διαφορετική ταξική θέση. Φαίνεται να μην κατανοούν πόσο επιβαρυντικά για τη ζωή μας είναι όσα προτείνουν ή αποδέχονται. Επειδή, λοιπόν, μάλλον δεν το κατανοούν, ας το πούμε ακόμη καθαρότερα. Η ζωή μας, των μισθωτών, των μικροεπαγγελματιών, των ανέργων, των φτωχών, δεν είναι μόνο πολύ κακή ήδη. Είναι κάθε χρόνο και χειρότερη. Δεν είναι μόνο που οι συσσωρευμένες επιπτώσεις της επίθεσης που μας έγινε επί χρόνια βαραίνει κάθε μέρα περισσότερο. Η φτωχοποίηση συνεχίζεται –με την αύξηση των έμμεσων φόρων, με την μείωση του αφορολόγητου, με την αύξηση των εισφορών, με τη μείωση των επικουρικών συντάξεων, με την συρρίκνωση των εφάπαξ. Και τα ισοδύναμα του συμφωνημένου, από ό,τι φαίνεται, μεσοπρόθεσμου θα συνεχίσουν να μας φτωχοποιούν έτι περαιτέρω.
Κάποιοι κυβερνητικοί μπορεί να θεωρούν πως, εντάξει, δεν πάθαμε και τίποτε. Για μικροαπώλειες πρόκειται.
Ε, λοιπόν, αυτό είναι που λέω διαφορετική ταξική θέση. Οι δικές τους μικροαπώλειες είναι η δική μας καταστροφή, η μακρά πορεία στην κατάθλιψη, στην εκτεταμένη δυστυχία. Και, όλο και περισσότερο, είναι αδύνατο να καταλάβουμε πια οι μεν τους δε. Η ενσυναίσθηση αποκλείεται.