Αν κάτι ουσιαστικό έφεραν στο προσκήνιο οι αγροτικές κινητοποιήσεις ήταν η επείγουσα ανάγκη παραγωγικής ανασυγκρότησης στον πρωτογενή τομέα. Η αναμενόμενη εμπλοκή του οικολογικού κινήματος σε μια τέτοια συζήτηση φοβάμαι ότι θα περιοριστεί στο πλαίσιο της νεοφιλελεύθερης προβληματικής που συμπυκνώνεται στην έννοια της αειφορίας και αποτελεί και εμβληματικό όρο της main stream οικολογίας. Πράγματι, ο όρος εμφανίστηκε ως αντίδραση στη φιλολογία που αναπτύχθηκε γύρω από την ανάγκη περιορισμών στην ανάπτυξη που πρόβαλε, ανάμεσα σε άλλους πολλούς, και η λέσχη της Ρώμης τη δεκαετία του 70. Επί της ουσίας αποτέλεσε την αντίδραση του ανερχόμενου νεοφιλελεύθερου λόγου έναντι της ριζοσπαστικότητας του οικολογικού λόγου που εκτός από όρια στην ανάπτυξη ζητούσε και ρυθμίσεις των παραγωγικών διαδικασιών τέτοιες που να εμποδίζουν την περεταίρω υποβάθμιση των οικολογικών σχηματισμών.
Βασικά σημαίνοντα της έννοιας ήταν η οικονομική επέκταση, η ορθολογική διαχείριση των πόρων και η περιβαλλοντική προστασία που παραπέμπουν κατ’ ευθείαν στη σταθερότητα/αιωνιότητα, την ομοιογένεια και την αποτελεσματικότητα. Ωστόσο η έμφαση δόθηκε στην οικονομική ανάπτυξη, ενώ η ορθολογική διαχείριση των πόρων και η οικολογική προστασία έπαιξαν ως μηχανισμοί από-ενοχοποίησης στο επίπεδο της ιδεολογίας. Διαφωτιστική ως προς αυτό είναι η προερχόμενη από την επιστήμη της οικολογίας έννοια της βιοποικιλότητας που έρχεται να προσφέρει τάχατες επιστημοσύνη, τάχατες αντικειμενικότητα στη συζήτηση.
Η βιοποικιλότητα ενός οικολογικού σχηματισμού μετριέται πολύ απλά ως ο αριθμός των ειδών που συναντώνται εκεί. Τίποτα το ιδιαίτερο δηλαδή. Όμως, ο ρόλος που κατέχει η απλουστευτική αυτή έννοια στη συνάρθρωση πληθώρας άλλων αντιφατικών και προπάντων ετερογενών στοιχείων της οικολογικής θεωρίας είναι ηγεμονικός. Ως έννοια, η βιοποικιλότητα έχει ένα πολύ σπουδαίο προσόν: στερείται βιολογικού νοήματος. Αυτό θέλει να πει ότι δεν παράγεται ούτε μπορεί να ενταχθεί εκ των υστέρων στο πλαίσιο της νέο-δαρβινικής θεωρίας ώστε να εξηγηθούν τα πώς και τα γιατί. Με άλλα λόγια δεν υφίστανται ούτε μηχανισμοί που να μας περιγράφουν το πώς παράγεται, αλλά ούτε και μέθοδοι που να μας εξηγούν το γιατί αυτή βρίσκεται σε αυτό το επίπεδο και όχι σε άλλο και, τέλος, ποιο ρόλο υπηρετεί στο πλαίσιο της δαρβινικής εξέλιξης. Ακόμη, δεν αποτελεί οργανικό μέρος του γλωσσικού ιδιώματος του πεδίου της επιστήμης.
Και αν δεν έχει περιεχόμενο, η βιοποικιλότητα διαθέτει πλούσιο φάσμα σημαινόντων που κοπιάρονται κατ’ ευθείαν από τη νεοφιλελεύθερη προβληματική και παράγουν ένα εξίσου πλούσιο φάσμα σημαινόμενων και συμπαραδηλώσεων (πλουραλισμός, πλεονασμός, ομοιογένεια κ.ά.). Ειδικότερα, ο πλεονασμός, που λέει ότι το σύστημα διαθέτει περισσότερους από έναν διεκπεραιωτές μιας φυσική διαδικασίας, παραπέμπει στην αποτελεσματικότητα, αφού, αν κάποιος χαθεί, υπάρχουν άλλοι να αναλάβουν τη δουλειά.
Εφοδιασμένη με όλα αυτά τα νέο-φιλελεύθερα προικιά, η βιοποικιλότητα αναλαμβάνει να αποδώσει σημασίες, ρόλους και θέσεις στα υπόλοιπα στοιχεία και να συγκροτήσει ένα συμπαγές θεωρητικό σχήμα ικανό να ενισχύσει τη νέο-φιλελεύθερης κοπής βάση συζήτησης στης παραγωγικής ανασυγκρότησης. Με άλλα λόγια αναλαμβάνει να εισάγει στη θεωρία της οικολογίας ιδεολογικά στοιχεία νέο-φιλελεύθερης προέλευσης, να συναρθρώσει γύρω από αυτά ένα συμπαγές εξηγητικό σχήμα και να το εξάγει πίσω στην κοινωνία ως επιστημονικό τεκμήριο και με τον τρόπο αυτό να καταστήσει επιστημονική, τάχατες δηλαδή αντικειμενική τη συζήτηση για την παραγωγική ανασυγκρότηση . Βέβαια στην καθημερινή πράξη, η θεωρητική κατασκευή γύρω από βιοποικιλότητα αποδεικνύεται ελάχιστα συμπαγής, αφού η δεύτερη, η οικολογική αντίθεση για την οποία έχω μιλήσει σε άλλες ευκαιρίες, είναι πάντα εκεί παρούσα στο βάθος και έρχεται ξανά και ξανά να υπονομεύσει το συμπαγές της θεωρητικής κατασκευής. Ευτυχώς.