Ο Μηνάς Χατζησάββας, ένας σπουδαίος ηθοποιός και τολμηρός άνθρωπος, που μας συντρόφευσε πενήντα ολόκληρα χρόνια στο θέατρο, στο σινεμά και στην τηλεόραση, πέθανε χθες σε ηλικία 67 χρόνων. Δεν συνήλθε ποτέ από το βαρύ εγκεφαλικό που τον είχε στείλει πριν από μία εβδομάδα στον Ευαγγελισμό. Και η υγεία του ήταν επιβαρημένη, είχε παλιότερα προβλήματα με την καρδιά του. «Είμαστε σε μόνιμη διαπραγμάτευση με τον θάνατο. Γι’ αυτό θέλω να δουλεύω, να δουλεύω, να δουλεύω. Οσο έχω δυνάμεις, ας παιδεύομαι» έλεγε το καλοκαίρι που μας πέρασε στην Ιλειάνα Δημάδη στο «Αθηνόραμα». Ετοιμαζόταν για ακόμα μία παράσταση. Την τελευταία του. Στο Φεστιβάλ Αθηνών. «Οι τυφλοί ή ο ήχος των μικρών πραγμάτων σε μεγάλο σκοτεινό τοπίο».
Ηταν περιζήτητος ο Μηνάς Χατζησάββας από τους σκηνοθέτες. Και πολύ αγαπημένος από το κοινό. Το θεατρόφιλο, αλλά και το άλλο, το πλατύ, που τον απολάμβανε στη μικρή οθόνη. Τέλειος πάντα, χωρίς ψευτο-ταμπού ποιότητας. Στην «Αναστασία» του Γιώργου Κορδέλλα, αρχές δεκαετίας του ’90, ώριμος και γοητευτικός, σαγήνευε την παιδούλα ακόμα Μυρτώ Αλικάκη. Στην «Αμυνα ζώνης» των Φίλιππου Τσίτου και Λευτέρη Χαρίτου, τέλη δεκαετίας του 2000, γινόταν ο ένας και μοναδικός αστυνόμος Χαρίτος του Πέτρου Μάρκαρη. Βαρύς, μεγαλύτερος, αλλά πάντα με την ίδια δύναμη να σε αιχμαλωτίζει. Και με εκείνο το ιδιότυπο, σαν ντροπαλό, γελάκι του που κανένας άλλος δεν είχε.
Είναι αμέτρητοι οι ρόλοι, μικροί και κυρίως μεγάλοι, που έπαιξε στη σκηνή. Την είχε διαλέξει από μικρός. Για να μάθει την τέχνη της έφυγε μόλις τελείωσε το σχολείο για το Παρίσι, σε δραματική σχολή. Επέστρεψε γρήγορα και έγινε μαθητής στο Εθνικό, εκεί που γνώρισε τον Κώστα Αρζόγλου και την Υβόννη Μαλτέζου, δύο από τα παιδιά της φοβερής ομάδας του «Ελεύθερου Θεάτρου» που έφεραν λίγο φως στο σκοτάδι της χούντας. Μαζί τους στην αρχή και ο Μηνάς.
Ο «Αγαμέμνων» στο Αρχαίο Θέατρο Άργους | EUROKINISSI/Βασίλης Παπαδόπουλος
Σταρ στο «Ανοιχτό Θέατρο»
Αν αποφασίζαμε να καταγράψουμε παραστάσεις και ρόλους του, θα θέλαμε τη μισή εφημερίδα. Οι σπουδαίες όμως αναμνήσεις από αυτόν απαιτούν δικαιοσύνη. Τον ξαναβλέπω μπροστά μου σαν Ρωμαίο, επικίνδυνα ερωτεύσιμο, στην παράσταση του Απόστολου Δοξιάδη, μέσα δεκαετίας του ’70. Θυμάμαι πώς εκτοξεύτηκε στην κορυφή τη δεκαετία του ’80, έπειτα από ένα σύντομο πέρασμα από το Εθνικό, όταν έγινε ο αδιαφιλονίκητος πρωταγωνιστής στο «Ανοιχτό Θέατρο» του Γιώργου Μιχαηλίδη: Βενέδικτος με ατίθαση Βεατρίκη του την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη στο «Πολύ κακό για το τίποτα» του Σέξπιρ (1984), Τζοβάνι με Αναμπέλα του πάλι την Καραμπέτη, αξέχαστο αιμομικτικό ερωτικό ζευγάρι στο «Κρίμα που είναι πόρνη» του Τζον Φορντ (1986). Και στην «Τρικυμία», και στη «Λούλου».
Ολες οι θεατρικές πόρτες ήταν ανοιχτές για τον Χατζησάββα. Κι αυτός να συνδέεται στενά, με πάθος, με το ελληνικό σινεμά, το Νέο και φιλόδοξο. Δεκαετία ’80 ακόμα, κι αυτός πρωταγωνιστής σε ιστορικές ταινίες. Στα «Παιδιά του Κρόνου» του φίλου του Γιώργου Κόρρα, με ένα θέμα ταμπού, τον λανθάνοντα ερωτισμό ανάμεσα σε δύο άντρες. Στο «Μια τόσο μακρινή απουσία» του Σταύρου Τσιώλη. Και να ακολουθουν πολλές άλλες, του Βαφέα, του Γραμματικού, του Παναγιωτόπουλου, της Σισκοπούλου, πάλι του Κόρρα, του Δήμα, του Μανθούλη. Μέχρι το «J.A.C.E.» του Μενέλαου Καραμαγγιώλη, ταινία του 2011, δείτε τον απόψε στην ΕΡΤ2 πώς τολμάει σε έναν ρόλο σκέτη πρόκληση.
ΚΑΤΩΜΕΡΗΣ ΚΩΣΤΑΣ/EUROKINISSI
Στόχος στην Επίδαυρο
Η πρόκληση άλλωστε, ήθελε δεν ήθελε, ταυτίστηκε με την καριέρα του. Οχι, δεν ήταν σύμπτωση που αυτός ερέθισε τους σεμνότυφους και γιουχαΐστηκε δύο φορές στην Επίδαυρο. Απλώς διάλεγε με βουλιμία τα καινούργια, τα μοντέρνα, που έψαχναν το θέατρο. Την πρώτη και ιστορική φορά που έπεσε σχεδόν πάνω στο κεφάλι του ένα μανιασμένο αρχαίο θέατρο ήταν το 1997, όταν παίζοντας τον Διόνυσο στις τόσο αιρετικές «Βάκχες» του Ματίας Λάνγκχοφ με το ΚΘΒΕ έμπαινε στην ορχήστρα ολόγυμνος, τσαλαβουτώντας σε αίματα και λάσπες. Τη δεύτερη, το 2009, στους «Πέρσες» του Γκότσεφ, που επαιζε το φάντασμα του Δαρείου και ήταν ένας γήινος δικτάτορας, με ξεχειλο λευκό πουκάμισο μέσα από μαύρο παντελόνι, τιράντες και… θάρρος. Γιατί τότε ήταν που κορυφώθηκαν τα «γιούχα» και εκείνος δεν πτοήθηκε. Ούτε μέσα στο αρχαίο θέατρο, ούτε τις επόμενες μέρες που πήρε πάνω του γενναία την υπόθεση στα μίντια τα οποία τον κυνηγούσαν για μια του συνέντευξη.
Δήλωσε τότε ξεκάθαρα πώς μόνο «εθνικιστικοί λόγοι» βρίσκονται συνήθως πίσω από τους διαμαρτυρόμενους θεατές. Οτι δεν είναι τυχαίο που βάζουν στόχο κυρίως ξένους σκηνοθέτες, τον Γερμανό Λάνγκχοφ, τον Βούλγαρο Γκότσεφ, τον Ρώσο Βασίλιεφ. Δεν πίστευε, είπε, ότι η Επίδαυρος είναι ιερή, ούτε ότι το αρχαίο δράμα είναι αποκλειστικό κτήμα μας, ελληνική υπόθεση.
Πάντα με ανοιχτούς ορίζοντες. Μου έλεγε πέρσι το καλοκαίρι πώς οι δυο «μεγάλες» του εμπειρίες ήταν όταν βγήκε με τον «Περικλή» του Εθνικού μας και του Χουβαρδά, μια καταπληκτική παράσταση, στο Globe του Λονδίνου, στις εκδηλώσεις για την Ολυμπιάδα του 2012. Κι όταν εκπλήρωσε το όνειρό του να παίξει στο Φεστιβάλ της Αβινιόν, στη Γαλλία, όταν πήγε εκεί το 2014 με το «Vitrioli» του Μαυριτσάκη σε σκηνοθεσία του Ολιβιέ Πι, διευθυντή της διοργάνωσης.
Θα ξανακλέψω τη συνέντευξη που έδωσε το καλοκαίρι στο «Αθηνόραμα», γιατί την έκλεινε με μια φράση που σήμερα μας σφίγγει την καρδιά. «Μακάρι πριν πεθάνω να έρθει ο Τόμας Οστερμάιερ να μου πει “έλα να σε σκηνοθετήσω” κι ας είναι μόνο για να παίξω τον… μούτσο!»
■ 17 Δεκεμβρίου θα τον δούμε στο «Ενας άλλος κόσμος» του Χρ. Παπακαλιάτη, τελευταίος κινηματογραφικός του ρόλος.
Πηγή: Εφημερίδα των Συντακτών