Η κλωτσιά ανά τους αιώνες είναι, κατά βάση, το όπλο του φτωχού κι αδύναμου.
Κλωτσάει ένα παιδί που μόλις έχει αποκτήσει στοιχειώδη ευστάθεια αλλά δεν έχει συγχρονίσει όλους του μύες για να χτυπήσει καίρια με τα χέρια. Ένας λιπόσαρκος άντρας ή μια γυναίκα για να αμυνθούν κλωτσούν τον νταή που υπερτερεί σε σωματική δύναμη. Οι φτωχοί κι αδύναμοι κλωτσούν συνήθως τον αέρα σε ένδειξη της αδυναμίας του. Σπανιότερα παίρνουν με τις κλωτσιές τους άρχοντες τους. Η κλωτσιά του φτωχού ή του ανήμπορου είναι μια προσπάθεια να εξισορροπηθεί η αδυναμία του, να αντιπαρατεθεί με ίσους όρους.
Κι όμως, και τούτο, το όπλο του φτωχού και αδύναμου, οι εξουσιαστές το έχουν καπαρώσει και το χρησιμοποιούν ως απόδειξη της περιφρόνησης τους για τους ταπεινούς. Συνηθίζουν μάλιστα να μην κλωτσούν οι ίδιοι, δεν καταδέχονται, βάζουν όμως τους πρόθυμους ραβδούχους τους να το κάνουν.
Η πρώτη καταγεγραμμένη σκηνή που θυμάμαι προέρχεται από τον Όμηρο. Όταν ο πάμφτωχος βοσκός Εύμαιος οδηγεί τον Οδυσσέα προς το παλάτι, ντυμένο κι αυτόν γέρο και κουρελή για να κρατηθεί η άφιξή του κρυφή, τους συναντά στο δρόμο ένας τζες, ένας μαγκουροφόρος της εποχής, ένα τσιράκι των Μνηστήρων, ο Μελάνθιος γιός του Δόλιου -τυχαίο το όνομα άραγε;- και πρώτα πρώτα τους αρχίζει στις βρισιές: «Να, τώρα δα ταιριάσατε κι οι δυο σας οι χαμένοι,/ως σμίγει πάντοτε ο θεός τον όμοιο με τον όμοιο./ Κι αυτόν το χάφτη που τον πας, χοιροβοσκέ χαμένε, /το ζήτουλα το βαρετό και τον τσανακογλύφτη, /στους παραστάτες να ᾽ρχεται τις πλάτες του να τρίβει, /να ζητιανεύει μπουκωσιές, όχι σπαθιά η λεβέτια (καζάνια);» (μτφ Ζ. Σιδέρη)*.
Ή σε απόδοση Νίκου Καζαντζάκη ««Ο ένας αγύρτης, κοίτα, δεύτερο μαζί του σούρνει αγύρτη!/
Όμοιος τον όμοιο! Τους ζευγάρωσε πάλι ο θεός, ως πάντα!/Πού πας με αυτά τα βρωμογούρουνα, χοιροβοσκέ χαμένε,/τον ανεβάσταγο το ζήτουλα, των τραπεζιών τη λέπρα;/
Σε πόσες πόρτες τώρα στέκοντας την πλάτη του θα ξύνει,/ζητώντας ένα ξεροκόμματο, κι όχι σπαθιά ή λεβέτια!» (μτφ Ν. Καζαντζάκης).
Σαν να ακούω τους χρυσαυγίτες που βρίζουν ανωνύμως στα σχόλια του διαδικτύου, ή τις συμμορίες τους στους δρόμους, έτσι άλλωστε, με βρισιές ξεκίνησε και το επεισόδιο που κατέληξε στο δολοφονία του Παύλου Φύσσα. Πάντα με βρισιές ξεκινάει το κακό.
Κι ύστερα, αμέσως, περνούν στη δεύτερη φάση. Ίδια να σα να ‘ναι οι γιοι του Δόλιου, κι όπως ο Όμηρος το αφηγείται: «Έτσι είπε και γερή κλωτσιά του δίνει στα νεφρά του/ περνώντας» (μτφ Ζ. Σιδέρη). Τον κλώτσησε λοιπόν στα πλευρά τον «γέρο κουρελή» ο προπετής… «βαρβάτος» Μελάνθιος, γι αυτόν και τον παρέδωσε ο αρχαίος ποιητής στη χλεύη των αιώνων.
Βλέποντας την Ουγγαρέζα εικονολήπτρια να βάζει τρικλοποδιές και κλωτσά παιδιά (όχι ένεκα αδυναμίας) και τον δικό μας ματατζή να κλωτσάει με τ’ άρβυλο τους πρόσφυγες στη Μυτιλήνη, τον Μελάνθιο θυμήθηκα, και αναλογίστηκα τις βρισιές, τις προσβολές και τις κλωτσιές που έχουν δεχθεί οι αδύναμοι και οι πένητες ανά τους αιώνες από τους εξουσιαστές και τους ραβδούχους τους.
Και τι να κάνουμε τώρα εμείς με αυτά τα περιστατικά, που δεν μπορεί να είναι τα μόνα, είναι απλώς αυτά που βιντεογραφήθηκαν ή φωτογραφήθηκαν; Τι έκανε, τότες, ο Οδυσσέας, μιας και πιάσαμε το παράδειγμά του; «Κι ανάδευε στο νου του,/το να σηκώσει το ραβδί να τον ξαπλώσει κάτω,/ η σηκωτόνε κατά γης στις πέτρες να του δώσει/να λιώσει το κεφάλι του. Μα βάσταξε η καρδιά του» (μτφ Ζ. Σιδέρη) . Όντως την βάσταξε την καρδιά του, προσωρινά φυσικά.
*Οδύσσεια, Ραψωδία ρ, μετάφραση Ζήσιμου Σιδέρη
* Ο δημοσιογράφος του ρ/σ “Στο Κόκκινο 93,4” Απόστολος Λυκεσάς αρθρογραφεί καθημερινά στο alterthess.gr. Ακούστε ζωντανά στο “Κόκκινο 93,4” την εκπομπή “Ορθά- Κοφτά” με τον Απόστολο Λυκεσά Δευτέρα- Παρασκευή 11:00-12:00. Επικοινωνία με τον Απόστολο Λυκεσά στο [email protected].