Κουβαλώ ως τρυφερή ανάμνηση μια ξενάγηση, πριν κάμποσα χρόνια, στο Δισπηλιό Καστοριάς, από τον αείμνηστο καθηγητή Γιώργο Χουρμουζιάδη. Είχε στήσει ήδη την αναπαράσταση που λιμναίου οικισμού με τα λιγοστά οικιακά σκεύη που πιθανολογούσε από τα ευρήματα ότι βρισκόταν σε κάθε μια από τις καλαμοκαλύβες που ορθωνόταν καρφωμένες στο νερό κατά την προϊστορική περίοδο.
Πνευματώδης ο Χουρμουζιάδης και τρυφερός, φιλοσοφημένος και διαρκώς αναρωτώμενος για τις βεβαιότητές του, έκλεινε, τιμής ένεκεν, κάθε χρονιά όσο ζούσε, την συνάντηση για το αρχαιολογικό έργο στη Μακεδονία και τη Θράκη γιατί και οι συνάδελφοί του είχαν ανάγκη να ακούσουν τις αγωνίες και τις αμφιβολίες τους, αυτές που όλο σκόνταφταν και δεν έφταναν στο δικό τους λαρύγγι. Σε εκείνη την ξενάγηση στο Δισπηλιό, τον είχα τσιγκλήσει, αφού τα δεχόταν τα πειράγματα «τέτοια βεβαιότητα στην αναπαράσταση του οικισμού από έναν μαρξιστή σαν εσένα δεν την περίμενα».
Χαμογέλασε σαν πατέρας που συγκατανεύει στις ενστάσεις του γιού του, εννοώντας παράλληλα ότι οι δικές του αμφιβολίες είναι περισσότερες και δουλεμένες στο πεδίο της αναζήτησης και μου είπε «α, μια ζωή παλεύω με τις ειρωνείες της αληθινής ιστορίας σε κάτι τύπους σαν εμάς που προσπαθούν να φτάσουμε στα βάθη της, στα έγκατα, στα σπλάχνα της, αλλά τις ειρωνείες για τις πιθανές μου αστοχίες δεν τις φοβάμαι, μπορεί να είναι και παιδευτικές, αυτό που με ανησυχεί –παραφράζοντας τον Λένιν- είναι το… ανώτατο στάδιο της ειρωνείας, ο σαρκασμός,… αν νοιώθω ότι η ιστορία με σαρκάζει τότε το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να ζητήσω συγγνώμη και να ξαναπιάσω το νήμα από άλλο σημείο. Αν δεν το κάνω, θα γίνω περίγελως».
Ένοιωσα τον σαρκασμό της ιστορίας στην προχθεσινή ανακοίνωση, άλλη μια, για την Αμφίπολη. Αφού τρία χρόνια ξεσκεπάστηκε και σκάφτηκε ο λόφος Καστά μέχρι και με μπουλντόζες, τόση βιασύνη, τελικά η «απάντηση» βρισκόταν… πέντε χιλιόμετρα μακριά. Εκεί που βρέθηκε ο Λέων της Αμφιπόλης. Ανάμεσα στις άλλες πέτρες, κι ανάμεσα σε δεκάδες άλλα χαράγματα «ανακαλύφθηκε» η εργολαβία του Αντίγονου του Μονόφθαλμου (;) για τον τάφο του Ηφαιστίωνα(;) την οποία είχε παραγγείλει ο Μέγας Αλέξανδρος(;).
Θα παρακάμψω τα αμέτρητα ερωτήματα με τα οποία θα μπορούσα να γεμίσω σελίδες και τα οποία διόλου δεν απασχολούν την ανασκαφέα και τον αρχιτέκτονα που έκαναν την σχετική ανακοίνωση. Θα παρακάμψω ακόμη και την αφόρητη ενόχληση από το γεγονός πως μέχρι σήμερα δεν βρήκαν να πουν μια λέξη αυτοκριτικής για το «τσίρκο» που στήθηκε γύρω από την ανασκαφή τους και το οποίο σημαδεύτηκε με την τοποθέτηση «εκπροσώπου του τάφου». Του μνημείου δηλαδή που δεν ήταν στο τέλος, όπως οι ίδιοι λένε, τάφος, αλλά «ταφικό ηρώο», με κάτι σκελετούς για τους οποίους όμως δεν έχουν να πουν τίποτα.
Μένω αποκλειστικά, προσώρας, σε τούτο το επεισόδιο που οι ίδιοι ομολογούν, ότι η απάντηση ήταν πέντε χιλιόμετρα μακριά από εκεί που σκάψανε. Μπορεί και να λανθάνω αλλά νομίζω ότι έχουμε περάσει στο στάδιο που κατά Χουρμουζιάδη η ιστορία σαρκάζει. Ελπίζοντας ότι δεν θα φτάσουμε στον χλευασμό, και ανατρέχοντας σε παλιότερα κείμενα για την ίδια υπόθεση διαπιστώνω ότι λέξη δεν χρειάζεται να αλλαχτεί γι αυτό και παραπέμπω ξανά στον ίδιο προβληματισμό.
1) Ο Λέων της Αμφίπολης και οι μυρμηκολέοντες, 12 Αυγούστου 2014
2) Η Ροζέτα στην Αμφίπολη, 14 Νοεμβρίου 2014
3) Αμφίπολη: (μπαινο)βγαίνοντας από τον τάφο που σκάψανε, 6 March 2015
* Ο δημοσιογράφος του ρ/σ “Στο Κόκκινο 93,4” Απόστολος Λυκεσάς αρθρογραφεί καθημερινά στο alterthess.gr. Ακούστε ζωντανά στο “Κόκκινο 93,4” την εκπομπή “Ορθά- Κοφτά” με τον Απόστολο Λυκεσά Δευτέρα- Παρασκευή 11:00-12:00. Επικοινωνία με τον Απόστολο Λυκεσά στο [email protected].