Μελετητές της ανθρώπινης συμπεριφοράς έχουν διατυπώσει την θεωρία των «σπασμένων παραθύρων» για την αποτροπή του πειρασμού, να υποπέσει κάποιος σε παραβατική συμπεριφορά. Θα πρέπει να κάνουμε ότι και με τα εγκατελλειμένα κτίρια λέει αυτή η θεωρία. Αν σπάσει ένα τζάμι πρέπει να το αντικαθιστούμε αμέσως. Αν αφήσουμε το ένα τότε, γρήγορα, θα ακολουθήσει το σπάσιμο ενός άλλου, και το κτίριο θα είναι και θα δίνει την εικόνα του αφύλαχτου που γρήγορα θα γίνει αληθινό ρημάδι. Παέι να πει, επειδή ο άνθρωπος είναι επιρρεπής στην αμαρτία, θα πρέπει το σύστημα που έχεις οικοδομήσει να μην αφήνει στους επίδοξους «αμαρτωλούς» περιθώρια να σκεφτούν ότι θα κάνουν την ανομία τους ατιμώρητοι, διότι γρήγορα όλοι θα έχουν την εντύπωση ότι μπορούν να κάνουν ότι θέλουν δίχως συνέπειες. Οι σημερινοί θιασώτες της κάθαρσης του δημοσίου, της μετατροπής του σε ενιαίο οργανισμό άσπιλο και αμόλυντο από πειρασμούς και αμαρτίες, έχουν εντείνει την επικοινωνιακή μάχη τους, μεγεθύνοντας τις περιπτώσεις οιουδήποτε εντοπίζεται να έχει χρησιμοποιήσει πλαστό πτυχίο για να προσληφθεί σε μια υπηρεσία ή να ανέλθει στην ιεραρχία. Αφήνω κατά μέρος ότι το σημερινό πολιτικό προσωπικό της συγκυβέρνησης είναι οι ίδιοι πολλές φορές άνθρωποι που έσπαγαν τα παράθυρα, βανδάλιζαν κανονικά το Δημόσιο, μετατρέποντας εν μία νυκτί τους πολίτες σε εξανδραποδισμένους ψηφοφόρους. Σήμερα έχουν ενδυθεί το ράσο του ιεροξεταστή. Ας αφήσουμε στην άκρη κι αυτό το οξύμωρο. Ας γίνουμε μεγαλόψυχοι δεχόμενοι την ειλικρινή τους μετάνοια. Ας αναρωτηθούμε όμως, θέλουν πράγματι να εντοπίσουν τους απατεώνες ή επιζητούν κάτι άλλο; Απαντώ ότι το «άλλο» είναι που θέλουν, και δεν πρόκειται για τίποτα διαφορετικό από την εξουθένωση του ίδιου του δημόσιου, ως συνώνυμου της διαφθοράς. Η αρθρογραφία των νεοφιλελεύθερων στον ελληνικό τύπο βάλει καθημερινά εναντίον των «φουκαράδων» και «κακομοίρηδων» που δεν είναι τίποτα άλλο από «απατεώνες» οι οποίοι τρούπωσαν στο δημόσιο από τα σπασμένα παράθυρα και σιτίζονται από το δημόσιο ταμείο. Είμαστε λίγο πριν ανακοινωθεί ότι το ελληνικό δημόσιο είναι η γιάφκα του βελζεβούλη.
Ας δούμε λοιπόν δυό άλλες περιπτώσεις από άλλους χώρους. Η πρώτη αφορά την Μαίριλι Τζόουνς η οποία πρυτάνευσε στο ΜΙΤ για 25 ολάκερα χρόνια και με εξαιρετική μάλιστα επιτυχία, από ότι όσοι την γνώρισαν συμφωνούν, γι αυτό εξάλλου και μακροημέρευσε στη θέση. Έγραψε και βιβλία, ανάμεσα σε αυτά και τον οδηγό «Λιγότερο στρες, μεγαλύτερη επιτυχία: μια νέα προσέγγιση για να καθοδηγήσετε το παιδί σας στην εισαγωγή του στο πανεπιστήμιο και παραπέρα». Μοσχοπούλησε το βιβλίο δια μέσου του οποίου η Πρύτανης συμβούλευε «να είμαστε ο εαυτός μας». Μόνο που η ίδια δεν ήταν, διότι κάποια στιγμή αποκαλύφθηκε ότι για να φτάσει στη θέση αυτή είχε πει ψέματα σχετικά με τους τίτλους σπουδών της. Αλλά και στην δεύτερη περίπτωση, του Κένεθ Κάιζερ, προέδρου και γενικού διευθυντή της Πέπσι Κόλα που δεν είχε πάρει κανένα πτυχίο, ο μπαγάσας, μία από τα ίδια. Η Τζόουνς και ο Κάιζερ δεν ήταν φτωχοδιάβολοι ούτε δούλευαν στο δημόσιο. Τα πρόσωπα αυτά έχασαν μεν τη δολειά τους αλλά όχι τα προνόμια που είχαν ήδη καρπωθεί. Αυτό που έχασαν ήταν μόνο το κύρος τους. Η σύγκριση με αυτό που παθαίνει ένας «κακομοίρης» είναι άνιση, το καταλαβαίνει εύκολα ο καθένας. Τα παραδείγματά τους όμως δεν οδήγησαν στην ίδια γενικευμένη επίθεση εναντίον των εταιρείων ή ιδιωτικών πανεπιστημίων ως άντρων ανομίας.
Βασική ένσταση: ναι, αλλά όσοι έχουν προβεί σε απάτη θα πρέπει να τιμωρούνται. Δεν ξέρω κάποιον που θα διαφωνεί σ’ αυτό. Υποθέτω επίσης ότι όλοι συμφωνούν πως η ποινή θα πρέπει να είναι ανάλογη του παραπτώματος. Ας το πω διαφορετικά: όσοι έχουν πάρει πτυχίο είναι και άγγελοι με τη βούλα; Δεν προβαίνουν σε παραπτώματα; Δεν υπάρχει περίπτωση να είναι ή να αποδειχτούν παντελώς ανίκανοι, κλέφτες, τεμπέληδες; Υπάρχει κάποιο μηχάνημα που να μας προστατεύει προληπτικά από αυτές τις περιπτώσεις;
Η επίθεση των τελευταίων χρόνων έχει έναν και μοναδικό στόχο: το δημόσιο και, για την ακρίβεια, στο κοινωνικό κράτος ως έννοια, ως μηχανισμού εξισσορόπησης των ανισοτήτων. Οι νεοφιλελεύθεροι συμπεριφέρονται σαν συμμορία βανδάλων που γκρεμίζει δημοτικές υπηρεσίες, κοινωφελείς οργανισμούς, σχολεία και νοσοκομεία και όταν τους ρωτάς γιατί γίνεται αυτό απαντάνε ότι έσταζε μια βρύση ή είχε σπάσει ένας φεγγίτης. Επικαλούνται την νομιμότητά τους: «απαγορεύεται σε φτωχούς και πλούσιους να κοιμούνται κάτω από τα γεφύρια».
Χθες ένας σωφρονιστικός υπάλληλος σαράντα έξι ετών αυτοκτόνησε διότι εντοπίστηκε ένας πλαστός τίτλος στα δικαιολογητικά του. Λέγεται ότι θα καλούνταν σε απολογία και απειλούνταν με δίωξη κακουργηματικού (!) χαρακτήρα. Ποιά θα έπρεπε να είναι η ποινή για την παράβασή του; Θα του στερούσαμε τη ζωή; Πώς θα προσμετρούνταν το γεγονός ότι ο άνθρωπος αυτός είχε πλήρη συναίσθηση και του παραπτώματός του αλλά περισσότερο αυτού που κάποτε λέγαμε τσίπα; Πόσο θα βάραινε στην όποια απόφαση μας; Τι λένε επ’ αυτού οι νεοφιλελεύθεροι αρθρογράφοι και πώς οι ίδιοι συμπεριφέρονται στους ξετσίπωτους των λευκών κολλάρων με τους οποίους συναγελάζονται; Πώς θα τιμωρήσουν άραγε αυτούς που υπέγραψαν τρία ολόκληρα Ζάππεια εξαπατώντας, όχι μια επιτροπή αλλά εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες;
* Ο δημοσιογράφος του ρ/σ “Στο Κόκκινο 93,4” Απόστολος Λυκεσάς αρθρογραφεί καθημερινά στο alterthess.gr. Ακούστε ζωντανά στο “Κόκκινο 93,4” την εκπομπή “Ορθά- Κοφτά” με τον Απόστολο Λυκεσά Δευτέρα- Παρασκευή 11:00- 12:00.