Είχα γνωρίσει την Ταμάλ τέλος της δεκαετίας του 80, τότε, που οι Παλαιστίνιοι φοιτητές διατηρούσαν μια ζωντανή κοινότητα στη Θεσσαλονίκη, εξέδιδαν περιοδικά, διοργάνωναν πλήθος εκδηλώσεων και οι ενδοπαραταξιακές τους διαφορές θύμιζαν έντονα τις δικές μας. Μικροκαμωμένη μελαχρινή μουσουλμάνα η Ταμάλ, σπούδαζε στην οδοντιατρική κι είχε ένα απαλό χαμόγελο όπως τα βρέφη στους πίνακες του Τζιότο. Διασκέδαζε μάλιστα με τις κόντρες των αρσενικών της παρέας λέγοντας ότι όλους αυτούς τους ξαναμμένους με την πολιτική μια χαρά τους στρώνει την γραβάτα η μάνα τους στο σπίτι. Την πρωτοχρονιά που μας έφερνε το 1990 της έκανα δώρο μια κούκλα κι ήταν αφορμή αυτό να κλαίει μέχρι να μπουν στο μαγνητόφωνο τραγούδια της πατρίδας της και να πιάσει η παρέα τον χορό του απέθαντου νόστου. Έκλαιγε η Ταμάλ γιατί δεν είχε πάρει ποτέ ως τότε δώρο μια τέτοια κούκλα, με κάτι πρόχειρες πάνινες κατασκευές είχε συνδέσει την παιδική της ηλικία. Η Ταμάλ, μασκώτ εκείνης της συντροφιάς, όμορφη σαν κρινάκι της ερήμου, παντρεύτηκε νωρίς, μόλις πήρε πτυχίο, και έφυγε στην Γερμανία. Έμαθα μετά από καιρό κι αφού μεσολάβησαν μπόλικα γεγονότα ότι είχε ενταχθεί στην Χαμάς. Η έκπληξη ήταν μεγάλη. Αλλά ο Αραφάτ ήταν πολύ γλυκερός πια για τις ανάγκες της εποχής και το Μέτωπο του Αμπάς έφθινε μες στις εμμονές του. Η Δύση συζητούσε ήδη, από τότε, πολύ για το Παλαιστινιακό αλλά ξέραμε ότι δεν κόπτεται στ’ αλήθεια για καμμιά Ταμάλ.
Ο Ιωσήφ, με καταγωγή από την Βηθλεέμ, ήρθε στη Θεσσαλονίκη λίγο πριν φύγει η Ταμάλ και διασκέδαζε με το γεγονός ότι είχε βαφτιστεί άξιος από την παρέα του όταν απάντησε σωστά στο ερώτημα «τι ομάδα είσαι» κι αυτός απάντησε ανενδοίαστα «ΠΑΟΚ». Ο Ιωσήφ ήθελε να γυρίσει στην Παλαιστίνη για να βοήθησει στην οικοδόμηση μιας νέας κατάστασης με οργάνωση του κτηνοτροφικού τομέα ενώ, παράλληλα, ήθελε πολύ να πείσει τους δικούς του να βάζουνε λουλούδια, πολλά λουλούδια στις αυλές των σπιτιών τους που τις έτρωγε η ξεραίλα του τόπου τους. Είχε ενθουσιαστεί, βλέπετε, από τους φλογερούς ιβίσκους της Σαμοθράκης. Ο Ιωσήφ, χριστιανός ορθόδοξος, που μιλούσε διαρκώς με παραπομπές στην αραβική ποίηση, την Παλαιά Διαθήκη, και τον Όμηρο παράλληλα με την ιδέα επιστροφής στην Παλαιστίνη μου έλεγε ότι κατά βάθος δεν ήθελε να φύγει από την Ελλάδα. Είχε αγαπήσει ή είχε αλωθεί από τις καθησυχαστικές μας βεβαιότητες. Κλάψαμε μαζί σε μια ταβέρνα της Άνω Πόλης, κάτω από Επταπύργιο την τελευταία μέρα του στην Θεσσαλονίκη. Ξαναήρθε έκτοτε δυό φορές, κουβαλώντας μου βιβλία για την Ιντιφάντα, ναργιλέδες, κομπολόγια, καφέ με κάρδαμο. Μου τηλεφώνησε να του βρώ Ομηρικό όνομα για τον πρώτο του γιό. Έχω κρατήσει σε μια κάρτα τηλεφώνου τα μηνύματα του από την εισβολή των Ισραηλινών στη Βηθλεεμ, «τώρα έπεσαν βόμβες κοντά στο σπίτι», «τώρα περνάνε τα άρματα έξω από τον Ναό», «πες κάτι στο ραδιόφωνο…» κι εγώ απλώς του απαντούσα «κάνε κουράγιο, μαζί θα γιορτάσουμε την ύπαρξη της πατρίδας σου στην μεγάλη πλατεία» ευχή που ακόμη μετεωρίζεται και κακοφορμίζει. Η Ευρωπαική Ένωση είχε χρηματοδοτήσει κτηνοτροφικές μονάδες στην Παλαιστίνη, πήγαν κι ήρθαν οι κήρυκές της αλλά για κανέναν Ιωσήφ δεν νοιάζονται κατά βάθος. Βρήκαν και τις δικαιολογίες και αποσύρθηκαν.
Όπως κι αν το δει κανείς η Ταμάλ και ο Ιωσήφ είναι θύματα του παρατεινόμενου στάτους που δεν θέλει παλαιστινιακό κράτος. Είναι και οι δυό τους θύματα για λογαριασμό των οποίων μιλάνε οι θύτες ή η παγκόσμια κοινότητα που δηλώνει αυτόπτης μάρτυς σε τηλεοπτικές παραγωγές. Αυτές τις μέρες τα ισραηλινά άρματα έτοιμάζονται να χορτάσουν και πάλι εκδίκηση με μια εισβολή στο μεγαλύτερο ενεργό στρατόπεδο συγκέντρωσης του κόσμου, τη Γάζα, για ένα έγκλημα με το οποίο στα μέρη μας ασχολείται η αστυνομία. Για άλλη μια φορά τα θύματα είναι άφωνα και οι απολογίες των δραστών πλημμυρίζουν την ενημέρωση. Ήδη, εκατόν ενενήντα ανώνυμοι νεκροί, μας έχουν προετοιμάσει για την συνέχεια. Το γραφείο τύπου του ισραηλινού στρατού θα μας εξηγήσει ψύχραιμα τα καθέκαστα.
Ο Ιωσήφ και η Ταμάλ δεν θα μιλήσουν ποτέ, παρότι φωνάζουν μέσα μου. Είναι αδύνατο να μεταφράσω τις ενστάσεις των νεκρών, να μάθω τους καημούς ή τα όνειρά τους, τις αγάπες και τις αγωνίες τους. Ευαίσθητος αλλά φρόνιμος δυτικός πολίτης θα μάθω τα γενόμενα από την τηλεόραση, με άρτια μονταρισμένα και τα συναισθήματα: τώρα συγκινούμαι βλέποντας ένα παιδί στο νοσοκομείο, τώρα καταλαβαίνω ή δικαιολογώ το έγκλημα, τώρα ανακουφίζομαι από τις προσπάθειες της διεθνούς κοινότητας. Και ο ακονισμένος ορθολογισμός μου θα αποδείξει περίτρανα για μια ακόμη φορά ότι δεν υπάρχει πιο αναξιόπιστος και αφερέγγυος μάρτυρας σε έναν φόνο από τον αυτόπτη.
* Ο δημοσιογράφος του ρ/σ “Στο Κόκκινο 93,4” Απόστολος Λυκεσάς αρθρογραφεί καθημερινά στο alterthess.gr. Ακούστε ζωντανά στο “Κόκκινο 93,4” την εκπομπή “Ορθά- Κοφτά” με τον Απόστολο Λυκεσά Δευτέρα- Παρασκευή 11:00- 12:00.