Με αφορμή το προχθεσινό μου άρθρο στα «Ενθέματα» [1] κάποιοι με έψεξαν πως δίνω μια καταστροφολογική εικόνα της γερμανικής οικονομίας, λυγίζοντας υπερβολικά το ραβδί σε σχέση με το άλλο …άκρο, που ισχυρίζεται πως ο γερμανικός καπιταλισμός είναι ένα ισχυρότατο και αδιαμφισβήτητα ηγεμονικό ιμπεριαλιστικό θηρίο.
Νομίζω πως έχουν άδικο στο μέτρο που, εκτός του ότι το κείμενο παραθέτει αρκετά στοιχεία που στηρίζουν τους ισχυρισμούς του, επιπλέον, δεν διατυπώνει καταστροφολογικούς ισχυρισμούς. Θυμίζω την συμπερασματική του παράγραφο:
«Η Γερμανία είναι η μεγαλύτερη και πιο σημαντική καπιταλιστική οικονομία στην Ευρώπη και, αν τα πράγματα συνεχίσουν με τον ίδιο τρόπο, σύντομα θα αποτελεί την ισχυρότερη ευρωπαϊκή ιμπεριαλιστική δύναμη (ενώ, σήμερα ακόμη, μοιράζεται αυτήν την θέση με τη Γαλλία και τη Βρετανία). Οι επιλογές της καθορίζουν σε σημαντικό βαθμό το μέλλον όλων μας. Και εάν το μέλλον της Ευρώπης είναι συναρτημένο με το οικονομικό μοντέλο της Γερμανίας, τότε οι προοπτικές είναι εξαιρετικά ζοφερές. Για την ευρωπαϊκή ήπειρο και, ιδίως, για τους ευρωπαίους εργαζομένους, στο μέτρο που η διαρκής επίταση της εκμετάλλευσης και τίποτε άλλο θα αποτελεί στο διηνεκές το δρόμο του ευρωπαϊκού καπιταλισμού».
Το συμπέρασμα, λοιπόν, δεν είναι πως ο γερμανικός καπιταλισμός βαίνει προς κατάρρευση, αλλά ότι το μέλλον του ευρωπαϊκού καπιταλισμού τοποθετείται πέραν των ορίων του ίδιου του νεοφιλελευθερισμού, στην επικράτεια του Καρόλου Ντίκενς ή, ακριβέστερα, της πρωταρχικής καπιταλιστικής συσσώρευσης. Θέλω να πω, με ένα θανατηφόρο παιχνίδι της πονηριάς της Ιστορίας, η Κίνα γίνεται το μοντέλο για την Ευρώπη εκεί που λογικό θεωρούταν από τους παραδοσιακά καλόπιστους (;) αστούς λάτρεις της ευρωπαϊκής ιδέας να συμβαίνει το ανάποδο. Για να αποδειχτεί, έτσι, για άλλη μια φορά πως η εσωτερική λογική του καπιταλισμού ωθεί στην εξαθλίωση της πλειοψηφίας των ανθρώπων, όπως καλά το είχε δει ο Μαρξ και όχι ο Μπερνστάιν – και ότι ο μόνος λόγος για τον οποίο τα πράγματα βελτιώθηκαν, ιδιαίτερα στον 20ό αιώνα, ήταν οι εργατικοί αγώνες και τα κοινωνικά κινήματα σε άγρια κόντρα με την καπιταλιστική λογική.
Αυτό που έλεγα, λοιπόν, την Κυριακή είναι πως αν το γερμανικό μοντέλο δώσει τον τόνο στις ευρωπαϊκές εξελίξεις, τότε δεν θα είναι το γερμανικό, αλλά το κινεζικό μοντέλο που θα επικρατήσει.
Δοθείσης της ευκαιρίας, ας προσθέσω μερικά ακόμη στοιχεία για τον γερμανικό καπιταλισμό, που δεν χώρεσαν στο άρθρο της Κυριακής και ενισχύουν, νομίζω, το κεντρικό επιχείρημα.
Εκτός, λοιπόν, όλων των άλλων, η Γερμανία αντιμετωπίζει οξύτατο δημογραφικό πρόβλημα όντας η χώρα με το μικρότερο δείκτη γεννήσεων –0.9 ανά γυναίκα– στην Ευρώπη. Πρόβλημα που, όχι πολύ αργά, θα αποκτήσει και δημοσιονομική διάσταση και θα δείξει πόσο η περίφημη προτεσταντική νοικοκυροσύνη είναι έπεα πτερόεντα.
Όπως, επίσης, πρόβλημα μεγάλο αντιμετωπίζει και ο τραπεζικός της τομέας και όχι μόνο οι Landensbanken [2]. Ακόμη και τα κολοσσιαία ιδρύματα της Deutsche Bank και της Commerzbank κρύβουν αναρίθμητους σκελετούς, στο μέτρο που είναι εξαιρετικά εκτεθειμένα στα τοξικά, τα οποία, όπως καλά θυμόμαστε, κόντεψαν να ανατινάξουν τον πλανήτη το 2008 – και θα το ξανακάνουν. Η κεφαλαιακή επάρκεια της πρώτης, σύμφωνα με όλες τις πληροφορίες [3], είναι πολύ κάτω από τις απαιτήσεις, τόσο που τα ελληνικά τραπεζικά ζόμπι να αποτελούν, συγκριτικά, πρότυπα υγείας και ευρωστίας.
Αυτός είναι, άλλωστε, ο κύριος λόγος που η γερμανική κυβέρνηση αρνείται, στην πραγματικότητα, την τραπεζική ένωση. Όπως γι’ αυτό κατά βάση ασκεί και τη συγκεκριμένη ευρύτερη πολιτική σε βάρος του ευρωπαϊκού Νότου στο μέτρο που αυτή προκαλεί μεταφορά αναγκαίων καταθέσεων προς τις τράπεζές της, προκειμένου να ενισχύσουν τα πήλινα πόδια τους. Πίσω, λοιπόν από τη γερμανοκατευθυνόμενη ευρωπαϊκή πολιτική δεν θα αντικρύσουμε τον αυστηρό προτεστάντη, αλλά τον τραπεζικό βρικόλακα.
Κι αυτά επίσης, όπως και όσα αναφέρθηκαν στο προηγούμενο άρθρο, δεν αποτελούν καλά νέα για το γερμανικό καπιταλισμό. Στην πραγματικότητα υπογραμμίζουν, νομίζω, πως η άγρια πολιτική σε βάρος των ευρωπαίων εργαζομένων δεν συνιστά ένδειξη ηγεμονικής παρουσίας, αλλά μιας άτεγκτης κυριαρχίας, η οποία, ως πραγματική δυναμική δεν είναι καθόλου αυτό που κατ’ αρχήν φαίνεται.
__________________
Σημειώσεις
[1] Οι προοπτικές του γερμανικού καπιταλισμού, Ενθέματα της Αυγής, 20.10.2013
[2] Βλ. Χ. Λάσκος –Ευ. Τσακαλώτος, Χωρίς Επιστροφή, ΚΨΜ, 2η έκδοση, 2012, σελ. 136
[3] Κάποιες κάνουν λόγο για ίδια κεφάλαια 50 δισεκατομμυρίων σε ισολογισμούς της τάξης των 2.5 τρισεκατομμυρίων!
Πηγή: Red Notebook