Συνήθως όταν μιλάμε στο Ισραήλ για πολιτικό σινεμά το μυαλό μας πηγαίνει και κάνει ενστικτωδώς τη σύνδεση με τους Παλαιστίνιους. Εδώ κλεινόμαστε σε μία δικαστική αίθουσα και ζούμε εκ των έσω την περιπέτεια μίας γυναίκας που έχει αποφασίσει να πάρει διαζύγιο από τον άντρα της. Η τελευταία της ταινία της Ρόνιτ Ελκαμπέτς που δύο χρόνια μετά έχασε την μάχη με τον καρκίνο. Ένα συγκινητικό πορτραίτο μίας αγωνίστριας της ζωής που τιμήθηκε με 15 βραβεία σε Φεστιβάλ του κόσμου, ενώ αποτέλεσε την επίσημη υποψηφιότητα της πατρίδας στην 87η απονομή των OSCARs το 2015..
Γράφει ο Μίλτος Τόσκας
Η σκηνοθέτης δε χρονοτριβεί, δε χάνει στιγμή, μας μεταφέρει κατευθείαν στην καρδιά των γεγονότων. Η πρωταγωνίστρια πρέπει να πείσει το δικαστήριο των ραβίνων μαζί με τον εξαιρετικό συνήγορό της πως δικαιούται την “ελευθερία” της για να συνεχίσει ήρεμη τη ζωή της. Ο τελευταίος λόγος όμως ανήκει στο σύζυγό της, Ελισά που αρνείται πεισματικά να συναινέσει. Φαίνεται πως δεν αντέχει ο εγωισμός του να αποδεχθεί το αίτημα της Βιβιάν. Μαζί έχουν τρία παιδιά. Το μικρότερο είναι ακόμα κάτω από τη στέγη της πατρογονικής εστίας.
Για δύο περίπου ώρες βιώνουμε τον αγώνα τριών ετών σε διαδοχικά επεισόδια. “Ελάτε σε δύο εβδομάδες, σε δύο μήνες, σε έξι μήνες”. Το αποτέλεσμα το ίδιο. Ο χρόνος περνάει, τρέχει. Ένα μαρτύριο δίχως τέλος. Καλούνται μάρτυρες. Ένα μωσαϊκό του ισραηλιτικού λαού περνάει μπροστά από τα μάτια του θεατή. Προσωπικότητες διαφορετικές μεταξύ τους. Οι γυναίκες μοιάζουν στην πλειοψηφία του μετά τον γάμο να “ανήκουν” στον άνδρα. Ο απόλυτος ευνουχισμός της αυτοδιάθεσής τους. Κυριαρχεί ο φόβος κι ας μην το παραδέχονται δημόσια.
Η Ρόνιτ Ελκαμπέτς σκηνοθετεί τον εαυτό της. Έχει τόση δύναμη, τόση υπομονή, αντιμετωπίζει με πραότητα όλη αυτή την εξουθενωτική παλινδρόμηση. Συγκρατεί σχεδόν μέχρι εσχάτων τα νεύρα και τις αντιδράσεις της. Ανταλλάσσει κλεφτές ματιές με τον άντρα της προσπαθώντας να του ζητήσει κατανόηση. Τον παρακαλεί. Έχει μισήσει το σύστημα, έχει μισήσει τη θρησκεία. Μία απίστευτη κωλυσιεργία κι αμφίβολη η τελική έκβαση. “Η δικαιοσύνη έχει την ικανότητα να λύνει τις πιο σύνθετες υποθέσεις”. Ακούγεται τόσο ειρωνικό …
Το θετικό είναι ότι από τη διαμάχη απέχουν τα τέκνα. Είναι πολύ σημαντικό. Είναι υπόθεση των μεγάλων. Δεν πρέπει να αλλοιωθεί η εικόνα που έχουν για τους γονείς. Η μητέρα πάνω στην απελπισία της καπνίζει. Ο αγώνας του δικηγόρου Καρμέλ, θυμίζει την περσινή “Συνήγορο” που κέρδισε τον Χρυσό Αλέξανδρο στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης. Η δικαίωση είναι ένα προσωπικό στοίχημα. Μία υπόθεση τιμής για τον ίδιο. Κι εκεί που όλα δείχνουν μαύρα κι εκεί που ο βίος έχει γίνει αβίωτος, έχουμε μία μεταστροφή; Μπορεί κανείς όμως να είναι σίγουρος;
Μία φοβισμένη κοινωνία. Κυριαρχούν οι τύποι και το γράμμα του νόμου. Το δικαστήριο αδυνατεί να μπει στην ουσία της υπόθεσης. Κανείς δεν μίλησε ξεκάθαρα. Άπαντες έδειξαν μία συμπάθεια για την μία ή την άλλη πλευρά, ως εκεί. Έχουν συμβιβαστεί με τα λίγα. Από τις Κάννες, στο Τορόντο και σε ολόκληρη την Ευρώπη. Η παρακαταθήκη της Ελκαμπέτς στο σινεμά και στις γυναίκες του Ισραήλ. Θα την μνημονεύουν για χρόνια, καθώς η τέχνη αντιγράφει τη ζωή κι η ζωή την τέχνη.