Μεγαλώσαμε με την εικόνα του καλού Batman να λυτρώνει τον κόσμο από τις διαθέσεις του κακού, χάρτινου αντί-ήρωα Τζόκερ. Αυτός καθιερώθηκε στις συνειδήσεις όλων ως το αντίπαλο δέος των καλών της Marvel.
Γράφει ο Μίλτος Τόσκας
Τα χρόνια περνούσαν κι ο μύθος διαιωνιζόταν, περνούσε από γενιά σε γενιά. Κάθε Σαββατοκύριακο στην πρωινή ζώνη της τηλεόρασης, μέσα από ένα κόμικ, από στόμα σε στόμα είχαμε αναπαραγωγή αυτής ακριβώς της ιστορίας. Πρόσωπο βαμμένο, άγρια χαρακτηριστικά, πλατύ χαμόγελο, πράσινα μαλλιά …
Στην πρεμιέρα του Χρυσού Λέοντα της Βενετίας, στο κατάμεστο Ολύμπιον είδα το κοινό να σοκάρεται από την πρώτη κιόλας σκηνή. Ο Τοντ Φίλιπς κάνει μία στροφή 180 μοιρών μετά το Ηangover, με μία ενδιάμεση στάση στο Α Star is Born και δημιουργεί ένα πορτραίτο διαχρονικό. Ένα έργο ωριμότητας και σοφίας για τον κόσμο του τότε (1970-80) και του σήμερα. Ελάχιστα είναι αυτά που έχουν αλλάξει όσον αφορά τον παράγοντα άνθρωπο και πιθανότατα όχι προς το καλύτερο. O Κλόουν, βαθιά συμβολικός, ήταν πάντα ο γελωτοποιός. Ένας υποτιμητικός χαρακτηρισμός που πέρασε στην εποχή μας κι οδηγεί στον στιγματισμό, την περιθωριοποίηση και τη διαρκή ταπείνωση.
Σε μία παγκόσμια κοινότητα που τείνει να αποβάλλει το συναίσθημα και λειτουργεί απόλυτα κυνικά μετρώντας τα πάντα ως αριθμούς καλλιεργούνται συμπλεγματικές προσωπικότητες, που παρά τη φαινομενική τους επαγγελματική επιτυχία νοσούν κι ικανοποιούνται δίνοντας μία κλωτσιά κυριολεκτικά και μεταφορικά σε αυτόν που έχει πέσει κάτω, στον αδύναμο. Το εξαιρετικό είναι πως εδώ γίνεται προσπάθεια να γνωρίσουμε τις αιτίες, τους παράγοντες που οδηγούν στο γεγονός κι όχι αντίστροφα, όπως συνηθίζεται από το γεγονός να αναζητήσουμε τι το προκάλεσε, δηλαδή τις βαθύτερες ευθύνες. Μία βαθιά σκοτεινή υπόθεση ξετυλίγεται.
Ο Άρθουρ Φλεκ είναι ένας απόκληρος του συστήματος. Το παρατσούκλι “Happy” αποτελεί μία προοικονομία για το τι θα ακολουθήσει. Ζει με την μητέρα του και καλείται να διαχειριστεί μία σειρά υπαρξιακών διλημμάτων που χρήζουν άμεσης απάντησης, ώστε να βρει ισορροπία στην καθημερινότητά του. Οι ασθένειες της ψυχής έχουν τρομερές ιδιομορφίες, ποικίλα αίτια και είναι ικανές να διαλύσουν τη ζωή ενός ανθρώπου και φυσικά του άμεσου περίγυρού του. Φαίνεται όμως πως η παγκόσμια “αριστεία” δεν αφήνει χώρο, μα κυρίως δεν διαθέτει χρόνο για παιδιά, νέους, ανθρώπους σαν κι αυτόν. Η μελαγχολία της αστικής μοναξιάς σε βυθίζει σε μία παρατεταμένη κατάθλιψη, καθώς αναζητείς την πραγματική σου “ταυτότητα” και τον ρόλο σου μέσα στο σύνολο.
Όλη αυτή η κοινωνική αδικία κι η ανισότητα έρχονται να “οπλίσουν” το χέρι (του). Ο άνθρωπος επιστρέφει χρόνια πίσω στον νόμο της ζούγκλας. Κυριαρχεί το ένστικτο της επιβίωσης. Όταν πια κανείς δε σε σέβεται, έρχεται η ώρα που τον κάνεις να σε φοβάται. Ο Άρθουρ από ένα άτομο με πολλές ευαισθησίες, που είχε όνειρό να γίνει κωμικός και να σκορπάει χαρά, φτάνει στο άλλο άκρο. Βιώνουμε και εμείς μαζί του αυτό το πέρασμα από την αφάνεια στη λύτρωση του εγωισμού και παράλληλα από τον παράδεισο στην κόλαση της ψυχής. Είναι μία αντίδραση συνεχής κι αμφίδρομη.
Ο Τζόκερ είναι καταδικασμένος να προσποιείται ότι χαμογελάει, όπως κι ο κόσμος σήμερα. Η Γκόθαμ Σίτυ αλληγορικά δεν είναι τίποτα παραπάνω από ένα προπύργιο-σύμβολο του Δυτικού Κόσμου, που είναι ικανός να ωθήσει έμμεσα σε παραβατικές κι ενδεχομένως αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές κάθε γνήσιο άνθρωπο, που θέλει απλά να μείνει ρομαντικός και να ονειρεύεται. Ως απόρροια και φυσικό επακόλουθο του ευαγγελισμού της λιτότητας έρχεται η έκρηξη, ένα ΜΠΑΜ ικανό να συνταράξει και να ξεσηκώσει τα πλήθη.
Κι αυτό τροφοδοτεί έναν φαύλο κύκλο με κερδισμένους τους κραταιούς, τους πλούσιους που γίνονται πλουσιότεροι και τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης που διαδραματίζουν κομβικό ρόλο, έχοντας σκοτώσει στην πλειοψηφία τους προ πολλού κάθε έννοια δημοσιογραφικής δεοντολογίας. Απελπισία. “Δεν έχω να χάσω τίποτα πια”. Άραγε παίρνει ο καθένας ό,τι του αξίζει; Και πως θα διαχειριστεί όλο αυτό το χάος, καθώς χάνει τη γη κάτω από τα πόδια του. Βασανιστικά ερωτήματα.
Χοακίν Φοίνιξ σε παροξυσμό. Ερμηνεία ζωής, που πιθανότατα θα ανταμειφθεί με Χρυσό Αγαλματίδιο, όπως ο καλός του φίλος Heath Ledger για τον ίδιο ρόλο στο παρελθόν (2008). Από τον Γολγοθά της απώλειας των κιλών σε μία ιδιαίτερη ενδοσκόπηση που τον οδήγησε να πει το μεγάλο ναι, έχοντας απορρίψει νωρίτερα τόσο τον Hulk, όσο και τον Doctor Strange. “Η ταινία δε δικαιολογεί τη βία, στρέφει άπαντες στον καθρέφτη, ώστε να κοιτάξουμε κατάματα τι συμβαίνει στις κοινωνίες μας”, τονίζει χαρακτηριστικά. Φυσικά από την αναφορά μας δεν θα μπορούσε να λείψει ο καταλυτικός Ρόμπερτ Ντε Νίρο ως σημείο αναφοράς και σύνδεσης με το σινεμά του τεράστιου Μάρτιν Σκορσέζε.
Ένα ψυχολογικό θρίλερ που σκορπάει τρόμο για το αύριο που ξημερώνει δίπλα μας, μετά εξαιρετικής μουσικής. Με κωμική αφετηρία βουτάει στα άδυτα μίας καθ’ όλα δραματικής πραγματικότητας. Μία ιδιότυπη εξομολόγηση, ένας εξαγνισμός αμαρτιών, μία προσπάθεια έσχατης απενοχοποίησης μέσα σε μία ασφυχτική για τον πρωταγωνιστή και τον θεατή ατμόσφαιρα. Βαθιά πολιτικό και κοινωνικό φιλμ, που επιβάλλεται να πάρει ψυχαναλυτικές διαστάσεις, όπως φυσικά και το Parasite, που έρχεται προσεχώς να δώσει συνέχεια σε αυτό το κινηματογραφικό ντελίριο αισθήσεων.