Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κιλκίς τιμώντας την επέτειο των 100 χρόνων από τη λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου δημιούργησε μια επετειακή θεματική έκθεση με τίτλο «Αρχαιολογία εν καιρώ πολέμου στο Κιλκίς. Από τα χαρακώματα των μαχών… στα σκάμματα των ανασκαφών».
Σκοπός της έκθεσης που φιλοξενείται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Κιλκίς είναι να φωτίσει μία σχετικά άγνωστη διάσταση του πολέμου στην περιοχή του Κιλκίς, την έναρξη της αρχαιολογικής έρευνας σε τεχνητούς γήλοφους στη διάρκεια του Μακεδονικού Μετώπου, ενός από τα πέντε κύρια μέτωπα του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.
Στο πλαίσιο της διάνοιξης χαρακωμάτων, αλλά και γενικότερα της υλοποίησης στρατιωτικών έργων υποδομής για την υποστήριξη του Μακεδονικού Μετώπου, οι συμμαχικές δυνάμεις εντόπιζαν, σε συγκεκριμένα υψώματα της κοιλάδας του Αξιού, υλικά κατάλοιπα από οικισμούς και νεκροταφεία των προϊστορικών και πρώιμων ιστορικών κοινοτήτων της περιοχής.
Οι τυχαίες αυτές αποκαλύψεις αρχαιολογικών θέσεων προκάλεσαν τη διενέργεια ανασκαφών μικρής κλίμακας σε ορισμένες θέσεις, όπως στην Τσαουσίτσα (σήμ. Ποντοηράκλεια) ή την Αξιούπολη, στις οποίες συμμετείχαν διάφοροι επιστήμονες, αρχαιολόγοι, φιλόλογοι, ακόμη και γιατροί, που υπηρετούσαν στα συμμαχικά στρατεύματα.
Όπως δήλωσε στο alterthess.gr η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς, Γεωργία Στρατούλη, στο πλαίσιο ξενάγησης στην έκθεση, η ιδέα για την δημιουργία της απορρέει από την ανάγκη να συνδεθεί το νεότερο ιστορικό κεφάλαιο του Κιλκίς με την αρχαιολογία. «Αυτή η «τυχαία» συνάντηση του πολέμου, μέσω της διάνοιξης των χαρακωμάτων, με την αρχαιολογία ήταν η νέα προσέγγιση του θέματος. Η χώρα πρέπει να προσεγγίσει το δυτικό μέτωπο του πολέμου, τη σημερινή δυτική Ευρώπη, για να υπάρξει η Ελλάδα ως ένας σημαντικός κρίκος στην αλυσίδα των νικητών αυτού του πολέμου», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Στην έκθεση παρουσιάζονται ευρήματα που βρίσκονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Κιλκίς αλλά και στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Θεσσαλονίκης, τα οποία επιβίωσαν από τις μεσοπολεμικές ανασκαφές (1917-1918), των Γάλλων και κυρίως των Άγγλων, αλλά και από τις μεταπολεμικές (1921-1925). Όπως συμπληρώνει η κ. Στρατούλη «πολλά από αυτά τα ευρήματα βρίσκονται σε άλλα Μουσεία της Ευρώπης (Λούβρο, Λονδίνο, Οξφόρδη, Σκωτία). Για τον λόγο αυτό σκεφτόμαστε να ξεκινήσουμε συνεργασία και με τις ξένες αρχαιολογικές σχολές και να δούμε με ποιόν τρόπο μπορούμε να συμβάλουμε στο συναντηθεί αυτό το υλικό, γιατί αυτό που θέλουμε είναι να ξαναμαζέψουμε τα συμφραζόμενα, για να ξαναμιλήσουμε για αυτή την ιστορία».
Όπως διαπιστώνει η προϊσταμένη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κιλκίς υπάρχει η ανάγκη δημιουργίας δρόμων «ανταλλαγής ιδεών και συνεργασιών, σε μια περίοδο άλλων συγκρούσεων στην Ευρώπη». «Υπάρχουν δυνατότητες μέσω της αρχαιολογίας να συνομιλήσουμε και με χώρες που ίσως ακόμα μας υποτιμούν, αρκεί να αξιοποιήσουμε και τις νέες τεχνολογίες και το δυναμικό της χώρας μας», συμπληρώνει.
Σύμφωνα με όσα μας αναφέρει, «η έκθεση θέτει ένα ισχυρό κοινωνικό και πολιτικό κομμάτι για τις απαρχές του πολέμου, με ένα Κιλκίς στα μετόπισθεν του πολέμου, και στη συνέχεια στο κέντρο των μαχών».
Να ξαναμπεί το Κιλκίς στον χάρτη
Αναφερόμενη στον παραγκωνισμένο ρόλο του Κιλκίς η κ. Στρατούλη σημειώνει ότι «το Κιλκίς βρίσκεται σε έναν πολύ σημαντικό άξονα βορρά – νότου όπου είναι γέφυρα μέσω της οποίας μπορεί κανείς να δει στοιχεία του Αιγαίου αλλά και να μεταβεί στην ενδοχώρα των Βαλκανίων, είναι μια ισχυρή πύλη ανθρώπινου δυναμικού», και παράλληλα βρίσκεται στον άλλο άξονα ανατολής – δύσης.
«Δεν είναι καθόλου τυχαίο, και πρέπει να συσχετιστεί αυτό, οι χιλιάδες νέων προσφύγων που κατέφτασαν από τη Συρία ή από άλλα σημεία του πλανήτη το 2015-2016, και ζήσαμε μια Ειδομένη που φλεγόταν με τον δικό της τρόπο. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που συνέβη στο Κιλκίς, που είναι ο δρόμος που οδηγεί στην κεντρική Ευρώπη», συμπληρώνει χαρακτηριστικά, τονίζοντας την ανάγκη το Κιλκίς να ξαναμπεί στον χάρτη της ιστορίας.
Box in the box: Μια έκθεση μέσα σε μια έκθεση
Σε σχέση με τον τρόπο που έχει στηθεί η έκθεση η κ. Στρατούλη μας λέει πως την χαρακτηρίζει «έκθεση box in the box, μια έκθεση μέσα σε μια έκθεση», καθώς έχει δημιουργηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να μπορεί να μετακινείται και να φιλοξενείται πολύ εύκολα και σε άλλα μέρη.
Μάλιστα η Εφορεία Αρχαιοτήτων Κιλκίς θα προτείνει το επόμενο διάστημα η έκθεση να φιλοξενηθεί στην Αγγλική ή την Γαλλική Αρχαιολογική Σχολή στην Αθήνα τους θερινούς μήνες, αλλά και σε άλλους φορείς στην υπόλοιπη επικράτεια και το εξωτερικό. «Μπορούμε να δημιουργήσουμε πολιτιστικές διαδρομές με άλλους τόπους, και θα είναι πια δρόμοι μνήμης αυτού του πολέμου», σημειώνει χαρακτηριστικά η κ. Στρατούλη.
*Η έκθεση θα διαρκέσει έως τις 31 Μαΐου 2019.
Κείμενο: Ιάσων Μπάντιος
Φωτογραφίες: Θεόφιλος Καλαϊτζίδης