Η Κρίστυ Ταπάντση γραμματέας του Σωματείου Υποστήριξης Διεμφυλικών Θεσσαλονίκης και υποψήφια δημοτική σύμβουλος με το συνδυασμό Θεσσαλονίκη –Ανοιχτή Πόλη μιλά στο alterthess για τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα τρανς άτομα, για την κρατική αυθαιρεσία και την στοχοποίηση των διεμφυλικών, για τον αγώνα υπεράσπισης των δικαιωμάτων τους και για την πόλη που ονειρεύεται. Να σημειωθεί ότι πρόκειται για τη μία, από τις μόλις δύο, τρανς υποψηφιότητες για την τοπική αυτοδιοίκηση σε όλη τη χώρα – η δεύτερη είναι η Ήβη Καϊσερλή, ως δημοτική σύμβουλος, στην Κώ.
Συνέντευξη στην Σταυρούλα Πουλημένη
Είστε υποψήφια δημοτική σύμβουλος με μία παράταξη που τίτλο και πρόταγμα έχει την Ανοιχτή Πόλη. Τι σημαίνει μια «Ανοιχτή Πόλη» για τα τρανς άτομα;
Ανοικτή πόλη, σημαίνει για μένα, μία πόλη ανοικτή για όλους και όλες. Σημαίνει δικαιοσύνη, ισονομία και ίσες ευκαιρίες και για τους τρανς ανθρώπους.
Το καλοκαίρι είχαμε στο κέντρο της Θεσσαλονίκης περιστατικά επιθέσεων από την πλευρά της αστυνομίας σε τρανς γυναίκες, επιθέσεις για την οποία το σωματείο των διεμφυλικών είχε προσφύγει στην δικαιοσύνη. Παρατηρείτε όξυνση της στοχοποίησης των τρανς ατόμων στα χρόνια αυτά της κρίσης;
Υπήρξαν περιστατικά αστυνομικής αυθαιρεσίας, όπου έγιναν επιχειρήσεις που στοχοποίησαν τρανς γυναίκες στη Θεσσαλονίκη. Υπήρξαν αυθαίρετες προσαγωγές, όπου τρανς γυναίκες βρέθηκαν σε θέση κράτησης χωρίς να τους γνωρίζεται ο λόγος ενώ εν τω μεταξύ σχηματίζονταν δικογραφίες εναντίον τους εν αγνοία τους. Οι επιχειρήσεις αυτές κράτησαν περίπου τρεις μήνες, γίνονταν σε καθημερινή βάση, δεν γίνονταν σε ένα συγκεκριμένο σημείο, αλλά σε πολλά σημεία της πόλης, εντελώς αδικαιολόγητα∙ εν κινήσει στο αυτοκίνητό τους, όσο περίμεναν σε βενζινάδικο στο αυτοκίνητο, όταν περίμεναν στο περίπτερο για τσιγάρα. Επίσης η αυθαιρεσία χτύπησε κόκκινο όταν έθεσαν σε θέση κράτησης ακόμη και τη δικηγόρο που προσήλθε στο Αστυνομικό Τμήμα για να υπερασπιστεί μία τρανς πελάτη της – πρωτοφανές γεγονός. Είχε επομένως αυτό που θα λέγαμε στα αγγλικά τα χαρακτηριστικά ενός ‘racial profiling’, που δεν συνάδει με τα χαρακτηριστικά μιας ευνομούμενης δημοκρατικής ανοικτής κοινωνίας. Όπως αποκαλύφθηκε μάλιστα μετά από απάντηση του Υπουργού Προστασίας του Πολίτη, Νίκου Δένδια, έγινε «για να καθαρίσει η πόλη»∙ κοντολογίς μας είπε σκουπίδια ο υπουργός, δικαιολογώντας την αστυνομική αυθαιρεσία. Επειδή λοιπόν όλα αυτά δεν μπορούν να είναι ανεκτά σε μία δημοκρατική κοινωνία προσφύγαμε στη δικαιοσύνη, και η υπόθεση βρίσκεται ακόμη στο στάδιο της προδικασίας.
Πόσο βαθιά έχει εμφιλοχωρήσει κατά τη γνώμη σας στην πόλη μας ο ρατσισμός απέναντι στα τρανς άτομα; Αντιθέτως νομίζετε ότι έχουν γίνει βήματα αναγνώρισης της διαφορετικότητας;
Το κυριότερο πρόβλημα είναι ότι ο ρατσισμός απέναντι στις μειονότητες (όχι μόνο απέναντι στους τρανς ανθρώπους αλλά όλες τις μειονότητες), έχει θεσμικά χαρακτηριστικά. Η ίδια η Πολιτεία ανέχεται ή δεν πράττει τίποτε στην καλύτερη περίπτωση, ενώ στην χειρότερη περίπτωση (όπως αναδεικνύεται στις περιπτώσεις αστυνομικών αυθαιρεσιών) δρα με θεσμοθετημένο τρόπο ρατσιστικά κατά μειονοτήτων. Όταν είναι σε γνώση σου οι αποκλεισμοί και οι διακρίσεις που αντιμετωπίζει μία μειονοτική ομάδα όπως οι τρανς, που δεν έχουν πρόσβαση στον τομέα της απασχόλησης και δεν κάνεις τίποτε για να αρθούν οι αποκλεισμοί και οι διακρίσεις, ανέχεσαι τον ρατσισμό εναντίον τους. Όταν είναι σε γνώση σου το στίγμα που φέρει μία κοινωνική ομάδα, και αντί να αποκαταστήσεις την αδικία, διώκεις αυτούς τους ανθρώπους μέσω της αστυνομικής αυθαιρεσίας, συμβάλεις επιπλέον στο στίγμα που φέρει η κοινωνική ομάδα και στην πραγματικότητα θεσμοθετείς τον ρατσισμό. Παράλληλα, έχουν γίνει όμως κάποια βήματα από τον Μάρτιο του 2013, κυρίως χάρη στις δικές μας επίμονες παρεμβάσεις. Τον Μάρτιο του 2013, προστέθηκε η ταυτότητα φύλου στο άρθρο 79 του Ποινικού Κώδικα για τα εγκλήματα μίσους, αλλά και πρόσφατα στην εξέταση του ρατσιστικού κινήτρου ως προς την αστυνομική αυθαιρεσία. Αυτά είναι προς τη θετική κατεύθυνση. Χρειάζεται όμως πολλή ακόμη δουλειά και ο δρόμος για την πραγματική ισότητα και την κατάργηση των διακρίσεων και των αποκλεισμών θα είναι μακρύς.
Βασική διεκδίκησή σας είναι να αναγνωριστεί το κοινωνικό φύλο. Ποια προβλήματα νομίζετε ότι θα επιλύσει η θεσμική αναγνώρισή του στην ζωή των διεμφυλικών;
Πράγματι, το κορυφαίο θέμα της τρανς ατζέντας είναι η νομική αναγνώριση της ταυτότητας φύλου. Η δυνατότητα, δηλαδή, αλλαγής των εγγράφων των τρανς ανθρώπων, χωρίς την προϋπόθεση επέμβασης επαναπροσδιορισμού, ή άλλων ιατρικών προϋποθέσεων. Τα περισσότερα προβλήματα, όπως ο αποκλεισμός από την εργασία, προκύπτουν από το γεγονός ότι τα έγγραφα ενός τρανς ανθρώπου δεν συμφωνούν με την εξωτερική εμφάνιση. Όπως καταλαβαίνετε όταν συμβαίνει αυτό είναι πολύ δύσκολο από τον εργοδότη να προσλάβει έναν τρανς άνθρωπο όταν εμφανίζεται πχ με γυναικεία εμφάνιση ενώ τα στοιχεία ταυτότητας είναι αντρικά. Επίσης προκύπτουν καθημερινά προβλήματα σε συναλλαγές με δημόσιες ή και ιδιωτικές υπηρεσίες. Από εκεί ξεκινούν πολλά προβλήματα διακρίσεων και αποκλεισμών.
Πολλές φορές ταυτίζεται η ταυτότητα των τρανς με την πορνεία. Στην Αθήνα είχαμε μάλιστα ένα περιστατικό έξωσης του αντίστοιχου σωματείου εκεί. Που οφείλεται κατά τη γνώμη σας αυτό;
Αυτή είναι μία αυθαίρετη υπόθεση. Θεωρείται ότι παρουσία μία τρανς γυναίκας σε ένα συγκεκριμένο γεωγραφικό σημείο συσχετιζόμενο με την ταυτότητα φύλου της, ισοδυναμεί με άσκηση σεξουαλικής εργασίας. Αυτό δεν στηρίζεται πουθενά. Σχηματίζονται μάλιστα με αυθαίρετο τρόπο και εν αγνοία τους τρανς προσώπου δικογραφία που αναφέρει για παρενόχληση περαστικών (χωρίς ποτέ να εμφανίζεται κάποιος που να δίνει μαρτυρία γι’ αυτό) και άλλα αυθαίρετα που δεν αποδεικνύονται από πουθενά. Αυτό είναι αυθαίρετο, είναι παράλογο, και όταν αποδίδονται συλλογικά χαρακτηριστικά σε μία μειονότητα τη στιγματίζει επιπλέον. Δεν αρνούμαστε ότι λόγω του αποκλεισμού από τον χώρο της εργασίας υπάρχουν τρανς γυναίκες που καταφεύγουν στην σεξουαλική εργασία, αλλά αυτό είναι ένα άλλο πρόβλημα που σαφώς πρέπει να λυθεί από την πολιτεία αίροντας τους αποκλεισμούς, όχι με επιχειρήσεις της αστυνομίας που καταλήγουν σε αυθαιρεσία. Οφείλεται στις προκαταλήψεις και στην αδυναμία και μη θέληση της πολιτείας να αντιμετωπίσει ένα υπαρκτό πρόβλημα που είναι ο αποκλεισμός των τρανς ανθρώπων.
Πόσο περιοριστικές είναι οι ταυτότητες των φύλων για τις ζωές και τις επιθυμίες των ανθρώπων;
Δεν ξέρω αν θα πρέπει στο πλαίσιο αυτό να ξεκινήσουμε μία συζήτηση σχετικά με την κοινωνική κατασκευή των φύλων – είναι μία μεγάλη συζήτηση αυτή που έχει γίνει πολύ λίγο στην Ελλάδα και σίγουρα έχει μεγάλο ενδιαφέρον γιατί απαντά σε πραγματικά ερωτήματα όπως τα κυρίαρχα στερεότυπα για το φύλο, οι θεσμοθετημένες διακρίσεις, οι αποκλεισμοί. Εκεί που πρέπει να δώσουμε προτεραιότητα και να σταθούμε, είναι στην ανθρώπινη αξία, στον σεβασμό του αυτοπροσδιορισμού των τρανς ανθρώπων και στην αναγνώριση της ταυτότητας του κάθε ανθρώπου. Ας ξεκινήσουμε με την αλφαβήτα, ας το πούμε έτσι, και στη συνέχεια ας ανοίξουμε τη συζήτηση.
Σε ποιες δράσεις πρέπει να προχωρήσει μια δημοτική αρχή για να υποστηρίξει τα διεμφυλικά άτομα; Πως θα σχολιάζατε την στάση της διοίκησης Μπουτάρη απέναντι στο ζήτημα αυτό;
Θα ξεκινήσω με το δεύτερο ερώτημα: ο κύριος Μπουτάρης έχει υποστηρίξει το Thessaloniki Pride. Κάθε χρόνο ανοίγει ο ίδιος τις εκδηλώσεις του Pride, συμμετέχει στην πορεία υπερηφάνειας και είναι ο μοναδικός δήμαρχος έως τώρα που το έχει κάνει αυτό. Όλα αυτά είναι θετικά. Επίσης σε συνάντηση που έγινε με εκπροσώπους του ΣΥΔ, “έδειξε” να κατανοει τα προβλήματα της τρανς κοινότητας, και υποσχέθηκε ότι θα κινητοποιηθεί στην άρση των αποκλεισμών στον χώρο της εργασίας για τους/τις τρανς και θα προσλάβει έστω μία τρανς γυναίκα στον Δήμο. Όμως έως τώρα αυτό δεν έχει γίνει πράξη. Περιμένουμε λοιπον πολύ περισσότερα από έναν Δήμαρχο, περιμένουμε πιο ριζοσπαστικές πολιτικές για την ισότητα και την άρση των αποκλεισμών. Οι δράσεις που προτείνουμε στην κατεύθυνση αυτή είναι: δημιουργία ουσιαστικών Γραφείων Ισότητας (όπως περιγράφεται στον «Καλλικρατικό Νόμο») που θα συμπεριλαμβάνουν τις διακρίσεις για λόγους ταυτότητας φύλου, εγκύκλιο προς όλες τις υπηρεσίες του Δήμου (ιδιαίτερα τις ευαίσθητες υπηρεσίες Ληξιαρχείων, Δημοτολογίου και Μητρώων αλλά και άλλες υπηρεσίες) για τον σεβασμό της ταυτότητας φύλου των τρανς και την απεύθυνση στο σωστό γένος και φύλο, ανάληψη δράσεων σε συνεργασία με λοατ οργανώσεις κατά των διακρίσεων, δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης και δημιουργίας κατευθυντήριων γραμμών και καλών πρακτικών σε τοπικό επίπεδο. Αυτό θα συνιστά για εμάς μία πραγματικά ανοικτή πόλη.