του Τάσου Ξένου
Σαν σήμερα γεννήθηκε το 1908 ο χιλιανός πολιτικός και παγκόσμιο σύμβολο της αριστεράς, Σαλβαδόρ Αλιέντε. Γόνος μεγαλοαστικής οικογένειας του Βαλπαράιζο, σπούδασε ιατρική στο Σαντιάγκο απ’ όπου έλαβε το δίπλωμά του.
Το 1933, σε ηλικία 25 ετών συμμετείχε στην ίδρυση του σοσιαλιστικού κόμματος της Χιλής. Πάλεψε από τη πρώτη στιγμή για την κοινωνική και πολιτική χειραφέτηση της χώρας του, που αποτελούσε ένα ιδιότυπο προτεκτοράτο της κυβέρνησης των Η.Π.Α. Τον ριζοσπαστικό και μαρξιστικό προσανατολισμό του τον έδειξε ως υπουργός υγιεινής στη κυβέρνηση του Πέντρο Αγκίρε Σέντρα. Το 1945 εκλέγεται για πρώτη φορά στη Γερουσία.
Το 1952 θέτει για πρώτη φορά υποψηφιότητα για την προεδρία της χώρας στις οποίες τερμάτισε τελευταίος γιατί διεγράφη από το σοσιαλιστικό κόμμα λόγω της υποστήριξης που του έδωσε το παράνομο κομμουνιστικό κόμμα της Χιλής. Το 1958 με την υποστήριξη σοσιαλιστών και κομμουνιστών -οι οποίοι είχαν νομιμοποιηθεί πλέον- τερματίζει δεύτερος στις προεδρικές εκλογές και καθίσταται πλέον ο αρχηγός της αξιωματικής αντιπολίτευσης της χώρας.
Στα χρόνια που ακολουθούν ο Αλιέντε χτίζει γέφυρες μ’ όλες τις δυνάμεις τις προόδου. Μετατρέπεται στον κύριο εκφραστή της αντίστασης και της πολιτικής ανυπακοής απέναντι στις κυβερνήσεις που ακολουθούν πιστά τις πολιτικές που τους υποβάλλουν οι Ηνωμένες Πολιτείες. Ήταν τα πέτρινα χρόνια για την Χιλή και τον λαό της. Οι φτωχοί συνεχώς αυξάνονταν και ο πλούτος συγκεντρωνόταν σε μία μικρή πολιτική ομάδα.
Ο Αλιέντε στάθηκε από τη πρώτη στιγμή στο πλευρό των υποτελών και των αδύνατων. Έγινε το σύμβολο της πολιτικής αλλαγής και της ριζοσπαστικής κοινωνικής επανάστασης.
Τελικά εκλέγεται πρόεδρος της χώρας το 1970. Τον βοηθά επίσης μ’ όλες του τις δυνάμεις προς αυτόν το σκοπό ο μεγάλος χιλιανός ποιητής Πάμπλο Νερούντα. Γίνεται έτσι ο πρώτος μαρξιστής πρόεδρος της χώρας και ο πρώτος αριστερός ηγέτης που ανέρχεται στην εξουσία μέσω εκλογών. Ο λαός στηρίζει σε κάθε προσπάθειά του τον ηγέτη του Μετώπου (το μέτωπο αποτελούνταν από τους Σοσιαλιστές, τους Ριζοσπάστες, τους Κομμουνιστές και τους ανένταχτους αριστερούς).
Το πρόγραμμα που αρχίζει να εφαρμόζει διακρίνεται από τον επαναστατικό του μεταρρυθμιστικό χαρακτήρα. Εθνικοποιεί τεράστιες εκτάσεις γης που εκμεταλλεύονταν οι πλούσιοι της χώρας. Κρατικοποιεί τις επιχειρήσεις εξόρυξης του ορυκτού πλούτου, και τις τράπεζες. Αναβαθμίζει σημαντικά την θέση των εργατών και αναδιανέμει τον πλούτο. Σπάει κάθε σχέση κηδεμονίας με τις Η.Π.Α και επιθυμεί την επίτευξη εθνικής ανεξαρτησίας. Επίσης επιδιώκει την θεσμική αλλαγή του κρατικού μορφώματος της Χιλής σε λαϊκό κράτος, όμως η ισχνή πλειοψηφία που είχε στο κοινοβούλιο στάθηκε ικανή να βάλει φρένο σ’ αυτόν τον τομέα.
Η κυβέρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών στέκεται ανοιχτά εχθρικά προς τον Αλιέντε. Ο Πρόεδρος Νίξον δυσφορεί με την πολιτική που ακολουθεί ο λαοφιλής πρόεδρος και ομολογεί δημόσια τον φόβο του περί αριστερής στροφής σ’ όλες τις χώρες της Λατινικής Αμερικής. Ο Νίξον επιθυμεί να στραγγαλίσει οικονομικά την Χιλή. Απαγορεύει και σταματά κάθε δανειοδοτική προσπάθεια τρίτων χωρών προς την Χιλή. Η δηλωμένη πρόθεση του Αλιέντε να κρατικοποιήσει τα μεταλλεία χαλκού (που άνηκαν σ’ Αμερικανούς ιδιώτες) οδηγεί τον πανίσχυρο υπουργό εξωτερικών των Η.Π.Α, Χένρι Κίσινγκερ να σκληρύνει την στάση της χώρας του και να επιχειρήσει την ανατροπή του δημοκρατικά εκλεγμένου πρόεδρου Αλιέντε. Το έργο αυτό το αναλαμβάνει η CIA. Προσπαθούν να δωροδοκήσουν τον αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων Ρενέ Σνάιντερ, ο οποίος πιστός στο σύνταγμα και στον πρόεδρο αρνείται και δολοφονείται μετά από λίγες μέρες υπό “μυστηριώδεις συνθήκες”.
Οι μυστικές υπηρεσίες της Αμερικής τώρα δωροδοκούν τους οδηγούς φορτηγών που μεταφέρουν τα τρόφιμα στην Χιλή. Η έλλειψη τροφίμων γίνεται αισθητή και η πείνα επιστρέφει. Ο πρόεδρος αντί να εισπράξει την λαϊκή δυσαρέσκεια, αυξάνει την δημοτικότητά του. Μετατρέπεται σε ήρωα και σύμβολο αντίστασης απέναντι στην ιμπεριαλιστική και αντιδημοκρατική Αμερική. Κατόπιν τούτων, η Αμερική εφαρμόζει το σχέδιο Ζ. Ενθαρρύνει και δεύτερο πραξικόπημα τον Ιούλιο του 1973 αλλά η νόμιμη ηγεσία των ενόπλων δυνάμεων υπό τον στρατηγό Πράτς αντιστέκεται κι έτσι το πραξικόπημα πέφτει στο κενό. Ο Πράτς ζητά από τον πρόεδρο να μοιραστούν όπλα, να εκδιωχθούν και να θανατωθούν οι συνεργάτες των Η.Π.Α. Ο Αλιέντε πιστός στα ιδανικά του και τις αξίες του δεν θέλει να προκαλέσει εμφύλιο πόλεμο και αρνείται.
Απομακρύνει τον στρατηγό Πράτς και ορίζει αρχηγό των ενόπλων δυνάμεων τον Αουγκούστο Πινοσέτ. Θα είναι το μοιραίο πρόσωπο που θα οδηγήσει την Χιλή στο σκοτάδι του πιο αιμοσταγούς και σκληρού καθεστώτος που θα γνώριζε ο κόσμος μετά την Γερμανία του Χίτλερ. Ο Πινοσέτ δωροδοκούμενος από την Αμερική, στις 11 Σεπτεμβρίου του 1973 εξαπολύει συντονισμένη επίθεση από ξηρά και θάλασσα στην πρωτεύουσα της Χιλής και ειδικότερα στο προεδρικό Μέγαρο. Τσακίζει κάθε λαϊκή προσπάθεια υπεράσπισης του Αλιέντε και στις 2μμ εισέρχεται σ’ αυτό θριαμβευτής. Ο Αλιέντε σ’ ένα διάγγελμά που εκφώνησε νωρίτερα από ραδιοφώνου στον λαό, τον καλεί σε αντίσταση. Ο λαοφιλής πρόεδρος της Χιλής κείτεται νεκρός λίγες ώρες μετά, μέσα στο προεδρικό μέγαρο. Αν και λεγόταν ότι δολοφονήθηκε νεότερα στοιχεία μιλούν για πιθανή αυτοκτονία του Αλιέντε λίγο πριν περάσει την πύλη του προεδρικού μεγάρου ο Πινοσέτ.
Τα θύματα του καθεστώτος που θα εγκαθίδρυε ο χιλιανός στρατηγός θα ήταν χιλιάδες. Γύρω στους 40.000 νεκρούς και εκατοντάδες χιλιάδες εκδιωγμένους και βασανισμένους πολίτες. Η ανεψιά του Αλιέντε, Ιζαμπέλ, παγκοσμίου φήμης συγγραφέας, έφερε στο φως πολλές πτυχές του χαρακτήρα του απολυταρχικού και απάνθρωπου δικτάτορα.
Ο Αλιέντε έμεινε στην ιστορία ως ο γνήσιος λαϊκός ήρωας της Χιλής. Ο άνθρωπος που πήρε έναν καθημαγμένο λαό και τον εξύψωσε. Ήταν εκείνος ο ηγέτης που εφάρμοσε μία δίκαιη σοσιαλιστική πολιτική και που έδειξε σ’ όλον τον κόσμο ότι ένας άλλος δρόμος είναι εφικτός. Το σύνθημα “λαός ενωμένος ποτέ νικημένος” γεννήθηκε την εποχή της σοσιαλιστικής διακυβέρνησης του. Σήμερα, 39 χρόνια μετά τον θάνατο του Σαλβαδόρ Αλιέντε πολλά καθεστώτα στην Λατινική Αμερική εμπνέονται από εκείνον και ακολουθούν τον δρόμο που χάραξε. Καμία ωμή παρέμβαση, κανένας τύραννος και καμία νεοφιλελεύθερη δικτατορία δεν μπορεί να νικήσει τον λαό, που όταν στέκεται ενωμένος νικά τα πάντα.
«Αξιώνουμε να δημιουργήσουμε έναν διαφορετικό κόσμο, να αποδείξουμε ότι μπορούν να γίνουν βαθιές αλλαγές που αποτελούν επανάσταση. Πρέπει να δημιουργήσουμε μια κυβέρνηση δημοκρατική, εθνική, επαναστατική και λαϊκή που θα οδηγήσει στον Σοσιαλισμό». Σαλβαδόρ Αλιέντε