Τετάρτη 4/4 – Ο φιλελευθερισμός του συγκεκριμένου
Στη γενική συνέλευση του τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Αθηνών. Όλη η σχόλη ήταν κλειστή αυτή την εβδομάδα, υπό το φόβο επεισοδίων μετά από επίθεση ακροδεξιών στο χώρο του Πανεπιστημίου. Υπήρχαν και οι «σκούπες» του Μιχάλη Χρυσοχοΐδη, μια τακτική στην οποία τα φιλελεύθερα στοιχεία δεν είναι ακριβώς εμφανή. Στη συζήτηση όμως κυριαρχεί η κατάσταση στο χώρο δίπλα από τη Νομική Σχολή με τους εμπόρους ναρκωτικών, τους μετανάστες (ή, ανάλογα με ποιος μιλάει, τους «λαθρομετανάστες» και το «παράνομο» εμπόριο), τους άστεγους.
Όλοι και όλες θέλουμε το Πανεπιστήμιο ανοικτό και ασφαλές, αλλά με διαφορετικό σκεπτικό. Δεν υπάρχει λοιπόν συναίνεση, και έτσι βγάζουμε μια γενικόλογη απόφαση που στην ουσία δεν καλύπτει πλήρως καμία πλευρά.
Προσπαθώ να προσθέσω κάτι για τα δικαιώματα των μεταναστών: ένα ανοικτό Πανεπιστήμιο πρέπει να είναι ανοικτό και στα πιο καταπιεσμένα τμήματα της κοινωνίας μας, να υποστηρίζει δηλαδή κάποιες φιλελεύθερες ιδέες για το ξένο, για τον άλλο. Ο αρχαιότερος καθηγητής μου λέει ότι η πείρα τον έχει διδάξει ότι όποιος δε θέλει να βγάλει απόφαση για το συγκεκριμένο –στην προκειμένη περίπτωση την ασφάλεια της ακαδημαϊκής κοινότητας– γενικεύει το θέμα ή προσθέτει άσχετα θέματα. Δέχομαι το ρίσκο. Αλλά υπάρχει και ο αντίθετος κίνδυνος: να απλοποιούμε, να βγάζουμε γρήγορες αποφάσεις, ευθυγραμμιζόμενοι με τις προτεραιότητες του κράτους και δεχόμενοι την κυρίαρχη ατζέντα. Η αυτοτέλεια του Πανεπιστημίου αυτό το σκοπό είχε: να παραχωρήσει ένα χώρο όπου η πανεπιστημιακή κοινότητα να έχει γνώμη για την ατζέντα των ισχυρών, αλλά και να μπορεί και να αμφισβητεί αυτή την ατζέντα. Και βέβαια, ακριβώς για το λόγο αυτό αποτελούσε πάντα αγκάθι για τους ισχυρούς.
Κάποτε οι φιλελεύθεροι είχαν ως κύριο μέλημα την ισχύ του κράτους, έβλεπαν όμως με καλό μάτι αυτόνομους, ενδιάμεσους θεσμούς που θα μπορούσαν να περιορίσουν αυτή τη δύναμη. Όχι πια. Αν τελικά εφαρμοστεί ο νόμος Διαμαντοπούλου τέτοιες συζητήσεις απλώς δεν θα έχουν νόημα. Τα συμβούλια και ο παντοδύναμος κοσμήτορας θα μπορούν να δίνουν τεχνοκρατικές απαντήσεις σε τεχνοκρατικά ερωτήματα, τηρώντας πάντα την ανεξαρτησία τους, βεβαίως βεβαίως. Ο νόμος αυτός, μια από τις «μεγάλες μεταρρυθμίσεις που θα έπρεπε να είχαμε εισαγάγει ανεξάρτητα από τις επιβολές των μνημονίων», θα κόψει με το μαχαίρι τις «γενικότητες» που τόσο φοβάται ο καλός συνάδελφος.
Τρίτη 10/4 – Φιλελεύθεροι και ελέφαντες
Με το καλημέρα ο φίλος Κώστας ανεβάζει σε μια λίστα που συμμετέχω ότι ο Γιώργος Κύρτσος προσχωρεί στο ΛΑΟΣ, ως εκπρόσωπος Τύπου και υποψήφιος βουλευτής. Δυσκολεύομαι να το πιστέψω, και αναρωτιέμαι αν αποτελεί καθυστερημένο πρωταπριλιάτικο. Αλλά όχι, η είδηση επιβεβαιώνεται. Αν και υποστηρίζει εδώ και χρόνια τη ΝΔ, ο λόγος του ήταν συνήθως συναφής με τον σημιτικό εκσυγχρονισμό. Αναρωτιέται κανείς αν οι φιλελεύθεροι πρέπει να ανακηρυχθούν προστατευόμενο είδος.
Το ερώτημα δεν αφορά το φιλελευθερισμό ως πολιτική θεωρία. Αυτή η θεωρία υπάρχει, και πολλοί αριστεροί και αριστερές συνεχίζουν να μαθαίνουν από αυτή. Το ερώτημα αφορά το φιλελευθερισμό ως πολιτική πρακτική. Μήπως ο πολιτικός φιλελευθερισμός αποτελεί μια πρακτική του καλού καιρού; Όταν ο καπιταλισμός είναι στα πάνω του υπάρχει χώρος για τον πολιτικό φιλελευθερισμό, για μια αφήγηση με επίκεντρο τα δικαιώματα, τον πλουραλισμό, την ανεκτικότητα στη διαφορετική άποψη, το σεβασμό του άλλου. Αλλά στις δύσκολες εποχές τα περιθώρια, από ό,τι φαίνεται, στενεύουν δραματικά.
Βέβαια στην Ελλάδα είναι δύσκολο κανείς να βγάλει άκρη για το φιλελευθερισμό των φιλελεύθερων. Ποτέ δεν έχω δει ή διαβάσει συνέντευξη της Ντόρας Μπακογιάννη, του Αλέκου Παπαδόπουλου ή του Στέφανου Μάνου όπου να πιέστηκαν να δώσουν απαντήσεις για το περιεχόμενο του φιλελευθερισμού τους. Τι γνώμη έχουν για τα δικαιώματα των φυλακισμένων, των μεταναστών, των ομοφυλόφιλων; Τι προστασία από το κράτος οφείλουμε να παρέχουμε στους αντιρρησίες, σε αυτούς που δεν ταιριάζουν με το κυρίαρχο ήθος; Όλοι αυτοί που αυτοχαρακτηρίζονται ως φιλελεύθεροι τα προηγούμενα χρόνια είχαν ως στόχο την κατάχρηση του δικαιώματος της διαδήλωσης, της απεργίας, του ασύλου. Ποτέ δεν ερωτήθηκαν για το πού τραβούν, ως φιλελεύθεροι, την κόκκινη γραμμή: μέχρι ποιο σημείο θα υποστήριζαν τα δικαιώματα των ατόμων, παρά τις όποιες καταχρήσεις;
Οι Βρετανοί λένε ότι είναι δύσκολο να περιγράψεις ένα ελέφαντα, αλλά όλοι ξέρουμε να τον αναγνωρίσουμε όταν τον δούμε. Για τους φιλελεύθερους ισχύει ακριβώς το ανάποδο: όλοι μπορούμε να δώσουμε έναν ικανοποιητικό ορισμό γι’ αυτούς, αλλά σπανίως τους αναγνωρίζουμε στην πράξη.
Πηγή: Rednotebook.gr