Οι εκλογές του Μαΐου του 2023 θα μείνουν στην ιστορία ως συντριπτική ήττα της αριστεράς. Το γεγονός πως το ΚΚΕ τσίμπησε κάτι ψιλά δεν κάνει διαφορά. Άλλωστε, δεν πρόκειται για πολιτικό κόμμα, αλλά για οίκο οργάνωσης τελετουργιών.
Η ήττα είναι πραγματικά ολοκληρωτική και προδιαγράφει ακόμη χειρότερες εξελίξεις. Γιατί η καθολικότητά της, σε όλα τα πεδία, κοινωνικά, πολιτικά και ιδεολογικά, δεν είναι ανατάξιμη. Ήρθε για να μείνει.
Βέβαια, η ήττα έχει προηγηθεί κατά πολύ από την τελική της -και οριστική, πιστεύω- επιβεβαίωση. Το 2015 στοίχειωνε την ελληνική κοινωνία επί οχτώ χρόνια. Το μετατραυματικό σοκ, με την επιρροή του πένθους, που την πρόσδεσε στο απολεσθέν αντικείμενο, επέτρεψε την συγκυριακή «συντήρηση» του ΣΥΡΙΖΑ και την τελευταία του εκλογική επικράτηση, τον Σεπτέμβριο του 2015, αλλά, αμέσως μετά, ήδη από τις αρχές του 2016, η δεξιά είχε περάσει μπροστά και αύξανε διαρκώς τη διαφορά της.
Η πρώτη συντριπτική ήττα, των ευρωεκλογών του 2019, όπου ο ΣΥΡΙΖΑ πήρε 23%, διασκεδάστηκε από την επαναφορά στις βουλευτικές στο «βιώσιμο» 31%. Η τεράστια προήγηση της ΝΔ θεωρήθηκε ανατρέψιμη «την άλλη φορά». Μόνο που το 31% ήταν χάρισμα από όσους αδυνατούσαν να παραδεχτούν μια μεγάλη δεξιά νίκη. Ήταν με το μανταλάκι στη μύτη.
Ο καλύτερος δείκτης της βαρύτητας του ’15 για τα μέλλοντα ήταν η άρνηση του Τσίπρα να υπερασπιστεί, έστω λίγο, τις επιλογές της αντιμνημονιακής περιόδου, όπως και η πλήρης αδυναμία υποστήριξης της κυβερνητικής του θητείας. Η επιχειρηματολογία, που αξονίστηκε, γύρω από το ό,τι «μας έβγαλαν από τα μνημόνια», από το ό,τι «είχαν αυταπάτες», από το ό,τι, ένεκα της προσαρμογής στα κελεύσματα της τρόικας, «η ανάπτυξη έρχεται», έδινε διαρκώς πόντους στη δεξιά, στο μέτρο που δικαίωνε τις δικές της επιλογές πριν το ’15.
Έτσι έκανε την πορεία, που έφερε τον ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση, να μοιάζει με φτηνό παπατζιλίκι. Η αναξιοπιστία του Τσίπρα δομήθηκε γύρω από αυτό.
Λένε κάποιοι: μα γιατί άργησε τόσο καιρό η συγκεκριμένη έκβαση; Πρώτον, γιατί έτσι συμβαίνει στην ιστορία. Δεύτερον, γιατί, όπως είπα παραπάνω, δεν… άργησε.
Η ήττα, όπως πάντα, έπεσε επί δικαίων και αδίκων. Τηρουμένων των αναλογιών, συνέβη ό,τι και το 1989. Η κατάρρευση του «υπαρκτού» πήρε μαζί της ακόμη κι όσους κομμουνιστές ήταν οι πιο επίμονοι αντίπαλοί του.
Μαθαίνουμε κάτι από αυτά τα τόσα κακά; Μάλλον.
Ο εξευτελισμός ενός, προσβλητικά για την ριζοσπαστική αριστερά, αρχηγικού κόμματος μπορεί να δώσει πολλά και σπουδαία μαθήματα σε όλους. Θυμηθείτε την στιγμή που ο Τσίπρας, στη διάρκεια ενός Συνεδρίου, εξήγησε στο σώμα πως είχε ψηφίσει λάθος, και το σώμα (;) άλλαξε την ετυμηγορία του.
Η ολοκληρωτική γελοιοποίηση της χαρισματικότητας (sic) δίνει τη δυνατότητα να αμφισβητηθεί και η παραμικρή απόκλιση από την συλλογικότητα. Οι «χαρισματικοί» ας είναι χάρισμα στην ακροδεξιά, τη δεξιά και το «κέντρο».
Η αποκάλυψη της απάτης περί «άμεσης δημοκρατίας» στην εκλογή προέδρου και ΚΕ -με αποδοχή ιδεοτυπικά μεταδημοκρατικών μεθόδων της εξίσωσης μελών και «φίλων» μπορεί να την κάνει απαγορευτική για το μέλλον.
Η επιδίωξη της πολυσυλλεκτικότητας έγινε εγγύηση για την «πολυ -απομάκρυνση», όπως είναι αναμενόμενο για την όποια αριστερά. Η βλακεία περί «κόμματος αγώνων και διακυβέρνησης» ξεχνά πως μόνο όντας κόμμα αγώνων μπορεί και να κυβερνήσεις ως αριστερά. Ο ΣΥΡΙΖΑ έπαψε μετά το ’15 να έχει έστω ουδέτερη σχέση με τα κινήματα -συνήθως είχε αρνητική. Αυτά είναι σπουδαία διδάγματα.
Η μανιακή επιμονή στους «μεσαίους» ήταν καταδικαστική στη σχέση με τους κατώτερους. Οι οποίοι ξέρουν πόσο οι «μεσαίοι» συχνά είναι οι χειρότεροι εκμεταλλευτές. Η προφανής αλήθεια του πράγματος, ίσως, βελτιώσει την κατάσταση. Ο μπλερικός λόγος περί «δυναμικών στρωμάτων» -στη βαλκανική του εκδοχή, περί «ραχοκοκαλιάς»- δεν πιάνει.
Άρα, όλα καλά; Το αντίθετο, ακριβώς.
Για τα «καλά νέα» χρειάστηκε εκτενής αναφορά. Τα κακά, αντίθετα, παρουσιάζονται εύκολα με δυο λόγια.
Οι νεοφιλελεύθεροι κανίβαλοι κυριαρχούν, πλέον, ολοκληρωτικά. Ο λαός της δεξιάς, ήδη από καιρό, γεμάτος αυτοπεποίθηση, θα επιδιώξει το μέγιστο ταξικό -και όχι μόνο- όφελος γι’ αυτόν. Στην οικονομία, στους θεσμούς, στην εκπαίδευση και την υγεία, στα δημοκρατικά δικαιώματα, στην «ασφάλεια» και την καταστολή, στην ιδιωτικοποίηση των πάντων, στην διάλυση των κοινωνικών υπηρεσιών,…
Ο κόσμος της εργασίας, οι νέοι και η πλειοψηφία των μισθωτών, θα βρεθεί σε κατάσταση απεγνωσμένης άμυνας. Η ένωση όλων των δυνάμεων -Ενιαίο Μέτωπο, λεγόταν άλλοτε- είναι sine qua non για τη στοιχειώδη ανάταξη. Για την αντίσταση στην απελπισία και την πλήρη ηττοπάθεια.
Το εγχείρημα του ΜΕΡΑ25 -Συμμαχία για τη Ρήξη επιδιώκει αυτήν την ευρύτατη ένωση. Μακάρι να περιλάβει και κάποιες δυνάμεις του ΣΥΡΙΖΑ -όλων δεν το βλέπω. Το βέβαιο είναι ότι όλοι όσοι βρίσκονται αριστερά του, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, έχουν λόγο να κινηθούν μαζί. Η είσοδος στη Βουλή είναι ένα αναγκαίο πρώτο βήμα.
