Στα βήματα χιλιάδων Εβραίων συμπολιτών μας που αναχώρησαν πριν 79 χρόνια για το στρατόπεδο Άουσβιτς-Μπιρκενάου βάδισαν εκατοντάδες πολίτες της Θεσσαλονίκης, σε μια σιωπηλή πορεία μνήμης που ξεκίνησε από την πλατεία Ελευθερίας και ολοκληρώθηκε στον παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό.
Με σύνθημα «Ποτέ ξανά», παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου, εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης και βουλευτών, η Θεσσαλονίκη απέτισε φόρο τιμής στους 50.000 Θεσσαλονικείς Εβραίους που θανατώθηκαν στα ναζιστικά στρατόπεδα. Μέλη της Ισραηλιτικής κοινότητας βρέθηκαν με πανό στην κεφαλή της πορείας ενώ δεκάδες άτομα κράτησαν άσπρα μπαλόνια και λουλούδια που άφησαν στα βαγόνια των τρένων.
Εκείνη την εποχή η εβραϊκή κοινότητα αριθμούσε περίπου 52.000 ανθρώπους αποτελώντας το 1/5 του πληθυσμού της Θεσσαλονίκης. Μετά τη μαζική εξόντωση έμειναν ζωντανοί μόνο 2.000.
Η εκδήλωση στον παλιό Σιδηροδρομικό Σταθμό άνοιξε με έργα των Εβραίων Maurice Ravel και Ernest Bloch από το σύνολο εγχόρδων του τμήματος Μουσικής Επιστήμης και Τέχνης του ΠΑΜΑΚ υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση του καθηγητή Δημήτρη Χανδράκη.
«Χωρίς να μας δώσουν φαγητό ή νερό, χωρίς κουβέρτες, χωρίς ήλιο, χωρίς αέρα, μπήκαμε όσοι περισσότεροι χωρούσαν στα βαγόνια που πριν χρησιμοποιούνταν για τη μεταφορά αλόγων. Η βρώμα και η δυσωδία ήταν απερίγραπτη. Η διαδρομή ήταν περίπου δύο εβδομάδες, αλλά ίσως να κάνω λάθος αφού τίποτα δε σημάδευε το πέρασμα του χρόνου εκεί μέσα. Χρησιμοποιούσαμε για τουαλέτα 100 ανθρώπων μία από τις τέσσερις γωνιές του βαγονιού αλλά το χειρότερο απ’ όλα ήταν η δίψα. Παρακαλούσαμε ουρλιάζοντας από τα παράθυρα για νερό αλλά κανείς δεν έκανε τίποτα. Καθώς το βαγόνι άφηνε έναν από τους σταθμούς πεθαίνει ο πρώτος. Οι γυναίκες κυριεύονται από υστερία, τα παιδιά κλαίνε, χτυπάνε τις πόρτες να μας ανοίξουν, να βγάλουμε έξω τον νεκρό αλλά το χτύπημα χάνεται στον θόρυβο της ατμομηχανής. Αφήνουμε τον νεκρό σε μια γωνιά, σε λίγες ώρες πεθαίνει άλλος ένας και μετά άλλος. Βάλαμε τον έναν πάνω στον άλλον και το ταξίδι συνεχίστηκε. Δεν μπορούσαμε να κάνουμε τίποτα άλλο, ζούσαμε σε μία νάρκη, δεν είχαμε τίποτα στο μυαλό μας. Το μόνο που περιμέναμε ήταν πότε θα ανοίξει η πόρτα, και τι θα αντιμετωπίσουμε μετά». Τα λόγια αυτά που μετέφερε ο πρόεδρος της Ισραηλίτικης Κοινότητας Θεσσαλονίκης Δαυίδ Σαλτιέλ ανήκουν στον Α 15429, έναν άνθρωπο που μετά το Ολοκαύτωμα ήταν μία από τις πλέον αναγνωρίσιμες φωνές του ελληνικού ραδιοφώνου. Ο Ζακ Μεναχέμ, επιζών του Άουσβιτς απελευθερώθηκε από το Μπέργκεν Μπέλσεν το 1945, είχε βάρος 20 κιλά, γύρισε στην Ελλάδα περπατώντας.
Ο πρόεδρος της Ισραηλιτικής Κοινότητας Θεσσαλονίκης τόνισε πως βρισκόμαστε εδώ γιατί «η πόλη επέλεξε αυτή τη μέρα για να θυμάται τα γεγονότα που άλλαξαν τη φυσιογνωμία της για πάντα και να τιμά τη μνήμη των δικών της παιδιών που εξοντώθηκαν από τους ναζί. Οι πολίτες της Θεσσαλονίκης είναι εδώ, αυτοί που πραγματικά αισθάνονται τη βαρύτητα των γεγονότων και φέρνουν τα παιδιά τους για να γνωρίζουν την ιστορία της πόλης, να γνωρίζουν ότι όσα έγιναν ήταν έργο ανθρώπων». «Η μισαλλοδοξία και ο ρατσισμός δεν σταμάτησαν όταν σταμάτησαν να καπνίζουν οι καμινάδες του Άουσβιτς ούτε γεννήθηκαν με την εισβολή των ναζί» σημείωσε ακόμη ενώ τόνισε πως το Ολοκαύτωμα δομήθηκε πάνω σε λέξεις όπως συναίνεση, συνεργασία, σιωπή.
«Στις 15 του μήνα, 2.800 συμπολίτες μας στοιβάζονται σε μια εμπορική αμαξοστοιχία με προορισμό, όπως τους είπαν, την Κρακοβία. Στην πραγματικότητα πηγαίνουν λίγο δυτικότερα, στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς – Μπιρκενάου. Δεν πρέπει να ξεχνούμε, γιατί η λήθη, η αποθήκευση του ασύλληπτου στον καταψύκτη της ιστορίας, ενέχει τον κίνδυνο να ξαναφέρει στην επιφάνεια ψιθύρους από την κόλαση» δήλωσε η Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κατερίνα Σακελλαροπούλου ενώ μετέφερε και τα λόγια το Γ. Ιωάννου ότι «η Θεσσαλονίκη, αυτή η μάνα, η ανά, η μάικο και η μάντρε, δεν θα τους λησμονήσει ποτέ, δεν θα τους σκεπάσει με το χώμα της λησμονιάς και της ανωνυμίας αλλά θα εξυψώσει τη μνήμη τους στους αιώνες ως πράξη ιστορικής δικαίωσης και συγγνώμης».
Να σημειωθεί πως η Πλατεία Ελευθερίας, ο κατεξοχήν τόπος μαρτυρίου των Θεσσαλονικιών Εβραίων και παρά τις εξαγγελίες για την μετατροπή του σε πάρκο μνήμης, παραμένει μέχρι σήμερα χώρος στάθμευσης αυτοκινήτων.
