“Ματιές στα Βαλκάνια” στο πρόσφατο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης, υποψήφια στην τελική τριάδα για το Βραβείο LUX του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου, Βραβείο Οικουμενικής Επιτροπής στο Βερολίνο. Όλα αυτά για μία ταινία από τη Βόρεια Μακεδονία. “God exists, Ηer Name is Petrunija” της Τεόνα Στρουγκάρ Μιτέφσκα. Κάπου εδώ θέλω να τονίσω πως πέρυσι δεν είδαμε στην πόλη μας το “Μυστικό Συστατικό” λόγω του τεταμένου κλίματος για τα γνωστά εθνικά ζητήματα. Ο Πολιτισμός όμως είναι εδώ για ενώσει τους λαούς, δεν κοιτάει σύνορα, πόσο μάλλον όταν έχουν τόσο μικρές διαφορές.
Γράφει ο Μίλτος Τόσκας
Μία κοπέλα στα 32 της χρόνια νιώθει τόσο πιεσμένη, απογοητευμένη κι αναζητεί έναν τρόπο να επαναστατήσει. Αισθάνεται ελεύθερη όταν μπορεί να μείνει γυμνή. Η ψυχή της είναι αθώα, αλλά το περιβάλλον γύρω της νοσηρό. Γνωρίζει καλά πως η ζωή της κάθε άλλο παρά μοιάζει με παραμύθι. Καλείται να βρει την άκρη και να επιβιώσει μέσα σε μία βαθιά συντηρητική, ανδροκρατούμενη κοινωνία. Εκεί κυριαρχούν απαρχαιομένα στερεότυπα. Η ίδια θα βρεθεί στο λάθος σημείο τη λάθος στιγμή. Η αυταπάρνησή της θα βαφτιστεί προδοσία. Ταυτόχρονα διατρανώνει την πίστη της και δίνει ένα ηχηρό χαστούκι, περνώντας ένα μήνυμα ισότητας. Μάταια …
Από την μία στιγμή στην άλλη θα βρεθεί στο μάτι του κυκλώνα. Από απαρατήρητη θα γίνει σημείο αναφοράς. Η φίλη της μεταξύ σοβαρού κι αστείου της λέει πως πλέον είναι πολύ δημοφιλής, το video της έχει πολλά likes και τα αγόρια σίγουρα θα θέλουν να τσατάρουν μαζί της. Έρχεται όμως η σκληρή πραγματικότητα να την προσγειώσει άμεσα. Την ίδια στιγμή ανταλλάσσει σκληρές κουβέντες με την μητέρα της κι ο μόνος που είναι αποφασισμένος να τη στηρίξει είναι ο πατέρας της. Ένας άντρας διαφορετικός από τους άλλους.
Την ευκαιρία δε θα χάσουν να επωφεληθούν τα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης. Διψούν για αίμα, αναπαράγουν το μίσος. Αποπροσανατολίζουν τεχνηέντως την κοινή γνώμη από θεμελιώδη προβλήματα κι ανάγουν κάθε επουσιώδες σε είδηση. Στήνεται ένα είδος προβοκάτσιας που δίνει εύκολα την πάσα για ένα πολιτικοκοινωνικό σχόλιο με δόση χιούμορ. Οι άνθρωποι ζουν με τα λίγα, με πενιχρούς μισθούς, έρχονται αντιμέτωποι με μία τρελή -τρελή γραφειοκρατία, καταφεύγουν στον τζόγο μήπως και συμπληρώσουν το εισόδημά τους. Απόγνωση. Σας θυμίζει κάτι από την πατρίδα μας;
Και περνάμε γρήγορα στο επόμενο επίπεδο. Οι αρχές του τόπου συνεργάζονται με τέτοιον τρόπο που μόνο μία λέξη σου έρχεται στο μυαλό, ΔΙΑΦΘΟΡΑ και εξυπηρετήσεις. Ακόμα κι ο απεσταλμένος του Θεού στη γη είναι έτοιμος να κάνει συμβιβασμούς, προκειμένου να μη διαταραχθούν οι ισορροπίες. Αποφασίζει αυθαίρετα. “Κι αν ο Θεός ήταν γυναίκα”; Και μέσα σε αυτή την παράνοια ακούγεται η φωνή της Πετρούνια, που αναρωτιέται γιατί βρίσκεται στο αστυνομικό τμήμα. Ποια είναι τελοσπάντων η αμαρτία της; Στόχος να τη λυγίσουν ψυχολογικά, να νιώσει “εγκληματίας”.
Βλέπεις τους παλικαράδες να χτυπούν τις πόρτες έτοιμοι να την κατασπαράξουν. Κι ο περίγυρος την αφήνει εκτεθειμένη, δίχως καμία προστασία έρμαιο στις διαθέσεις τους. Συναινεί έμμεσα. Φοβάται; Είναι άραγε αυτός ο κόσμος, το ανθρώπινο είδος κατ΄εικόνα και καθ΄ομοίωσιν; Ένας ανεξέλεγκτος και συχνά αδικαιολόγητος φανατισμός με οδυνηρές συνέπειες. Μεταφέρεται άλλοτε στα εσωτερικά κι άλλοτε στα εθνικά ζητήματα. Οι άνθρωποι δηλητηριάζονται και μετατρέπονται σε θηρία. Τότε μόνο ένας ανέλπιστος σύμμαχος μπορεί να σε σώσει.
Από τα Θεοφάνεια μέσα σε περίπου δύο ώρες φτάνουμε στο Πάσχα, καθώς η Ζόριτσα Νούσεβα ανεβαίνει τον δικό της Γολγοθά. Τα σύμβολα φτάσαμε να έχουμε παραπάνω αξία από το νόημα του λόγου και μαθηματικά οδηγούμαστε σε μία νέα περίοδο “εικονομαχίας”. Η ώρα όμως της κρίσης δε θα αργήσει. Θα πέσει η φωτιά και θα μας κάψει, γιατί η απληστία μας έκανε να πιστέψουμε πως είμαστε πιο ισχυροί από τον Δημιουργό. Ο σταυρός ανήκει σίγουρα μονάχα σε αυτόν. Χάθηκε κάθε έννοια σεβασμού. Ένα λυτρωτικό χαμόγελο αφήνει ελπίδα για ένα καλύτερο αύριο …